پیامدهای لاغری مفرط (۱)

 برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی

افراد لاغر، کم توان و آسیب‌پذیر، بایستی در تغذیه خود به چند نکته توجه کنند:

1- برنامه غذایی آنان باید از نظر انرژی غنی باشد.

2- از موادی که موجب افزایش قدرت ایمنی بدن می‌شود بیشتر استفاده کنند.

3- موادی مصرف کنند که از پوکی استخوان در آنها پیشگیری نماید.

4- غذای آنان از نظر آهن غنی باشد تا مبتلا به کم‌خونی نشوند.

5- الگوی غذایی آنان حاوی موادی باشد که در سلامت سیستم عصبی موثرند.

در مورد مواد انرژی‌زا و نقش آنها در افزایش وزن و حفظ سلامت این گروه از افراد، در مورد افزایش قدرت ایمنی بدن، ابتدا باید منابع غذایی را که در این ارتباط موثرند بشناسیم.

موادی که در افزایش قدرت ایمنی بدن تاثیر دارند عبارتند از: مواد پروتئینی، ویتامین‌های A و C و مواد معدنی مانند روی و آهن.

منابع پروتئینی عبارتند از: انواع گوشت قرمز و سفید، جگر، دل و قلوه، شیر و لبنیات و تخم‌مرغ؛ البته حبوبات، مغزها و غلات نیز حاوی پروتئین می‌باشند.

ویتامین A در جگر، کره، زرده تخم‌مرغ و نیز پیش‌سازهای آن در سبزی‌های دارای برگ‌سبز، هویج، گوجه‌فرنگی و نیز میوه‌هایی مانند زردآلو، طالبی، هلو، آلو و شلیل وجود دارد.

ویتامین C در سبزی‌های دارای برگ سبز و سایر سبزی‌ها مانند گوجه‌فرنگی، فلفل فرنگی، فلفل دلمه‌ای و میوه‌هایی مانند مرکبات، توت‌فرنگی و کیوی موجود است.

منابع غنی از آهن عبارتند از: جگر، دل و قلوه، گوشت قرمز و گوشت سفید (مرغ و ماهی). برخی مواد گیاهی مانند حبوبات، سبزی‌ها و مغزدانه‌ها نیز حاوی مقادیر مناسبی آهن هستند، لازم به ذکر است که آهن منابع گیاهی به خوبی در دستگاه گوارش جذب نمی‌شود، ولی چنانچه همراه مواد حاوی ویتامین C مثل آب لیموترش، ویتامین C و... میل شوند، جذب آهن موجود در آنها افزایش می‌یابد.

همانگونه که قبل اشاره شد، افراد لاغر بیش از افراد با وزن طبیعی در معرض پوکی استخوان قرار دارند؛ بنابراین در برنامه غذایی خود باید از موادی استفاده کنند که موجب سلامت و استحکام استخوان‌ها می‌شوند و از پوکی استخوان پیشگیری می‌کنند.

مواد مغذیی که در سلامت و استحکام استخوان‌ها موثرند عبارتند از: کلسیم، فسفر، ویتامین D، ویتامین C و فلوئور.

لبنیات از قبیل شیر، ماست، پنیر، کشک، دوغ، بستنی و... از منابع کلسیم و فسفر محسوب می‌شوند.

ویتامین D که برای جذب کلسیم و فسفر در دستگاه گوارش و رسوب این مواد در استخوان لازم است، در اثر تابش مستقیم نور خورشید در زیر پوست تولید می‌شود. در صورت عدم دسترسی به نور مستقیم خورشید، باید از منابع دارویی ویتامین D تحت نظر پزشک استفاده گردد. البته غذاهای دریایی نیز مقداری ویتامین D دارند.

فلوئور از موادی است که در پیشگیری از پوکی استخوان موثر است و در آب آشامیدنی وجود دارد. غنی‌ترین منابع فلوئور، ماهی‌‌ها و محصولات دریایی و همچنین چای است. در آب آشامیدنی بعضی مناطق‌، فلوئور به مقدار کافی وجود ندارد؛ بنابراین در این مناطق لازم است ماهی و محصولات دریایی به مقدار کافی در برنامه غذایی گنجانده شود.

کم‌خونی یکی از عوارضی است که ممکن است افراد لاغر به علت بی‌اشتهایی، کم‌خوری یا پرخوری، عدم دریافت مواد غذایی حاوی آهن و یا به دلیل اختلالات گوارشی و سوء جذب به آن مبتلا شوند توجه به این نکته ضروری است که کم‌خونی در ابتدا و در مراحل خفیف معمولا عوارض آشکاری ندارد و ممکن است شخص متوجه این اختلال نشود، ولی به تدریج عوارض جدی آن بروز خواهد کرد و شخص دچار مشکلات ناگوار خواهد شد.

بنابراین افراد لاغر برای پیشگیری از بروز کم خونی لازم است هر چند وقت یک بار آزمایش خون انجام دهند تا در صورت ابتلا به کم‌خونی سریعا به مداوای آن بپردازند. این افراد باید در برنامه غذایی خود از مواد غنی از آهن با کیفیت تغذیه‌ای بالا (منابع حیوانی آهن) استفاده نمایند.

چون افراد لاغر معمولا از نظر روحی حساس و تحریک‌پذیر هستند، لذا لازم است در الگوی غذایی خود از موادی که در سلامت سیستم عصبی موثر است بیشتر استفاده کنند. این مواد عبارتند از: کربوهیدرات‌ها (مواد قندی- نشاسته‌ای)، مواد پروتئینی، ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، آهن و ید.

منابع مهم ویتامین‌های گروه B عمدتا عبارتند از: جگر، گوشت قرمز و سفید، شیر و لبنیات، زرده تخم‌مرغ، جوانه‌ها، غلات با سبوس.

ید در خاک مزروعی وجود دارد و از این طریق وارد محصولات گیاهی می‌شود و انسان با مصرف این محصولات و نیز از طریق مصرف شیر و لبنیات و تخم‌مرغ (که از طریق تغذیه دام‌ها و مرغ و خوردن گیاهان وارد بدن این حیوانات می‌شود) می‌تواند ید مورد نیاز خود را دریافت کند، در مناطق کوهستانی که ید خاک و در نتیجه ید محصولات غذایی کم است، ساکنین این مناطق باید ید مورد نیاز خود را با مصرف ماهی و محصولات دریایی که بهترین منابع ید می‌باشند و نیز در حد کمتر نمک ید دار تامین کنند.

دسته‌سوم: افراد مبتلا به لاغری موضعی

این افراد باید بدانند که لاغری یا چاقی موضعی یک مسأله ارثی است و درمان یا اصلاح آن کمی مشکل‌تر از سایر انواع لاغری یا چاقی می‌باشد. یک رژیم پرکالری صحیح تحت نظر رژیم شناس می‌تواند کمک موثری به رفع لاغری موضعی نموده و نیز مانع چاق شدن سایر نقاط بدن شود...

برای خواندن بخش دوم- پیامدهای لاغری مفرط- اینجا کلیک کنید.