اعظم اسلامی مجد
رشد و پرورش کودکان از مهم‌ترین وظایف والدین است. والدین موظف هستند که حس اعتماد به نفس و احترام به نفس را در کودکانشان پرورش دهند.
این حس‌ها معمولا از زمانی در کودکان شروع به رشد می‌کنند که والدین با تمام رفتارها و حرکات‌شان آن را بروز می‌دهند، لحن صدای آنها عبارات و کلماتی که به کار می‌گیرند و حتی حرکات فیزیکی همگی کودکان را جذب می‌کند.
عملکرد ما به طور کلی باعث رشد و تقویت و یا برعکس عدم تقویت حس اعتماد به نفس در کودکان می‌شود.
تشویق و تحسین حتی در اندازه‌های کوچک به آنها حس غرور و خود دوستی می‌دهد اجازه دهید که فرزندانتان برخی کارها را به طور مستقل انجام دهند با اینکار آنها احساس قدرت و توانمندی می‌کنند و برعکس مقایسه کردن آنها با سایر کودکان و تخریب کردن شخصیت‌شان توانمندی آنها را کاهش می‌دهد و حتی در بیشتر مواقع احساس بی‌ارزشی و بی‌کفایتی می‌کنند.
هرگز از کلمات به عنوان سلاح استفاده نکنید، مثلا «تو چقدر احمق و یا کودن هستی!» «چرا نمی‌فهمی؟ یه نوزاد از تو بیشتر می‌فهمه» چنین جملاتی فقط اثر تخریبی دارند.
کودک خود را به خوب بودن تشویق کنید
آیا تا به حال شده است که بنشینید و درست فکر کنید که هر روز چند بار رفتار منفی و نادرست از شما در قبال فرزندتان سر می‌زند؟ آیا دائم در حال انتقاد کردن و ایرادگیری هستید؟
اگر در جایی شاغل هستید و چنانچه رئیس‌تان با شما اینگونه رفتار کند، چه حسی خواهید داشت؟
برای جلب توجه کودکان و یاد دادن بسیاری چیزها به آنها و در واقع پرورش شخصیت آنها، روش‌های موثری نیز هست.
برخی جملات مثبت و خوب ما بسیار تشویق کننده هستند کمی دست و دلباز باشید نیازی نیست که با انواع و اقسام جایزه‌ها آنها را تشویق کنید، لبخند مهربان، آغوش گرم و نوازش‌های شما و از همه مهم‌تر عشق بی‌دریغ‌تان برای آنها کافی خواهد بود.
آیا تا به حال شده است که بنشینید و درست فکر کنید که هر روز چند بار رفتار منفی و نادرست از شما در قبال فرزندتان سر می‌زند؟ آیا دائم در حال انتقاد کردن و ایرادگیری هستید؟
اگر در جایی شاغل هستید و چنانچه رئیس‌تان با شما اینگونه رفتار کند، چه حسی خواهید داشت؟ برای جلب توجه کودکان و یاد دادن بسیاری چیزها به آنها و در واقع پرورش شخصیت آنها، روش‌های موثری نیز هست.
برخی جملات مثبت و خوب ما بسیار تشویق کننده هستند کمی دست و دلباز باشید نیازی نیست که با انواع و اقسام جایزه‌ها آنها را تشویق کنید، لبخند مهربان، آغوش گرم و نوازش‌های شما و از همه مهم‌تر عشق بی‌دریغ‌تان برای آنها کافی خواهد بود.
گاهی محدودیت‌هایی برای آنها تعیین کنید و روی حرف خود بمانید
هر خانواده‌ای قوانین و مقررات خودش را دارد و افراد آن خانواده باید به آن قوانین پایبند باشند. هدف از ارائه این قوانین کمک به کودکان برای فهمیدن و پذیرفتن رفتارهای مقبول و درست و یادگیری کنترل خویشتن است.
آنها برای رشد و آشنایی با مسئولیت‌ها نیاز به این قوانین دارند تعیین این قوانین به آنها کمک می‌کند تا انتظارات و توقعات هم را بفهمند. مثلا در هنگام انجام تکالیف مدرسه باید تلویزیون خاموش باشد.
کتک‌کاری و پرت کردن وسایل ممنوع است. ممکن است هر خانواده‌ای قوانین مخصوص خود را داشته باشد و آنها را پیاده کند مهم پایبندی به آن قوانین از طرف افراد خانواده است.
برای کودکان خود وقت بگذارید (این کار بهترین راه تشویق کردن آنهاست گاهی اوقات برای والدین واقعا دشوار است که در هر وعدة غذایی کنار هم باشند اما اگر چنانچه این شرایط مهیا نیست حداقل سعی کنید زمانی که با آنها هستید را بسیار با کیفیت کنید.
صبح‌ها کمی زودتر بیدار شوید و صبحانه را با هم بخورید بگذارید ظرف ها داخل سینک ظرفشویی بمانند، در عوض کمی با فرزندتان پیاده‌روی کنید کودکانی که از والدین خود توجه کافی دریافت نمی‌کنند، دچار برخی اختلالات و ناهنجاری‌های رفتاری می‌شوند، چرا که مطمئن هستند از طریق این رفتارها بیشتر از قبل مورد توجه قرار می‌گیرند.
برخی شب‌ها را شب‌های ویژه نام‌گذاری کنید و اجازه دهید که فرزندتان تصمیم بگیرد آن شب چه کار کنید.
به این ترتیب آنها احساس مهم بودن می‌کنند.
گاهی اوقات در ظرف غذا و یا حتی جامدادی آنها یادداشت محبت‌آمیز قرار دهید تا وقتی که در مدرسه و دور از شما است، آن را ببیند و بخواند و لذت ببرد.
سعی کنید با آنها به کنسرت، سینما، بازی و مسابقات، موزه و.... بروید و اجازه دهید مطمئن شوند که شما برای وجود آنها احترام زیادی قائل هستید.
اگر پدر و مادر شاغلی هستید احساس گناه و عذاب وجدان نکنید. شما میتوانید با انجام برخی کارهای کوچک مثل درست کردن پاپ‌کورن، کارت‌بازی، خرید از فروشگاه به فرزند خود یادآوری کنید که هستید و توجه کافی به اوضاع دارید.
یک الگوی مناسب باشید. کودکان از رفتارها و حرکات ما بسیاری چیزها یاد می‌گیرند.
آنها ما را نگاه می‌کنند و تقلید می‌کنند. آیا زمانی‌که عصبانی هستید و پرخاش می‌کنید، واکنش و رفتاری که از شما سر می‌زند همان چیزی است که دوست دارید فرزندتان نیز داشته باشد؟
بروز رفتارهای تهاجمی در خانواده باعث می‌شود که کودکان در محیط‌های مختلف رفتارهای تهاجمی داشته باشند و به دیگران حمله کنند.
احترام گذاشتن به دیگران، رفتار دوستانه، صداقت، مهربانی و نرمی و صبوری کردن همگی جزو رفتارهای مناسب هستند و ما باید آنها را به فرزندانمان بیاموزیم. به فرزندتان بگویید: با دیگران همانگونه رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند.
توقعات و انتظارات خود را مشخص و شفاف کنید. اگر مشکلی وجود دارد آن را توضیح دهید: احساسات خود را بیان کنید و کودکتان را دعوت به همکاری و یافتن یک راه حل مناسب در مشکلات کنید.
در مقام و موضع خود انعطاف پذیر باشید: شاید برخی از توقعات شما غیر واقعی و دور از توان باشند بایدها و نبایدهای زیاد کودکان را تحت فشار قرار می‌دهد و در اغلب مواقع نتیجه عکس دارد.
کودکان در حال رشد و نمو هستند و همزمان بااین روند رشد (چه شخصیتی و چه ظاهری) نیازها و تمایلاتشان نیز تغییر می‌کند شما نیز همگام با این تغییرات باید سبک و روش خود را تغییر دهید.
شیوه و روش تربیتی شما ممکن است در دو سال آینده چندان کاربردی نداشته باشد. وقتی که وارد مرحلة نوجوانی می‌شوند، به جای والدین بیشتر از دوستان خود تأثیر می‌گیرند.
شما نیز باید تمام تلاش خود را کنید تا همچنان آنها را تشویق کنید و به راهنمایی‌های خود ادامه دهید.
همانطور که تشویق کردن باید موثر و درست باشد تنبیه نیز باید به شکل و شیوه‌ای موثر انجام شود. شما میتوانید در تنبیه کردن کودکتان کمی خلاقیت داشته باشید.
چند تنبیه موثر
جعبه تنبیه درست کنید: به همراه کودکتان یک جعبه تنبیه درست کنید و بعد لیستی از تنبیه‌ها را با مشورت و همفکری با او تهیه کنید.
هر کدام از آنها را در یک تکه کاغذ جداگانه بنویسید و در نهایت داخل جعبه بیندازید.
هرگاه که از کودکتان رفتاری سر بزند که نیاز به تنبیه کردن دارد از داخل جعبه، خودش یک برگه را بیرون می‌کشد و آن تنبیه را عملی می‌کنید، مثلا محرومیت از تماشای تلویزیون برای مدت زمانی مشخص.
یک زمان‌سنج درست کنید: آیا کوک شما در انجام کارها کند است و با بی‌میلی کارها را نیمه تمام رها می‌کند.
یک تایمر درست کنید و به او وقت بدهید تا با شروع زمان کارش را شروع کند و با پایان زمان در نظر گرفته شده، آن را تمام کند.
این روش برای کودکانی که به هنگام غذا خوردن زیاد اذیت می‌کنند و مدام از سر غذا بلند می‌شوند و کاری انجام می‌دهند، موثر است.
تمرین: این روش برای کودکان دبستانی بسیار مناسب است کودکانی که برای انجام تکالیف خود و درس خواندن اذیت می‌کنند؛ به جای هر تشویق و هر تنبیه از این روش مؤثر استفاده کنید.
مثلا از معلم او بخواهید که به او تکالیف و مسئولیت بیشتری دهد به طوری که کودک احساس کند کارهای بیشتری برای انجام دادن دارد و بعد تلاش کند حداقل بخش بیشتر آنها را انجام دهد.
خواب بیشتر بازی کمتر: برخلاف ما بزرگترها، کودکان دوست دارند کمتر بخوابند و بیشتر بازی کنند، بنابراین برای تنبیه میتوانید آنها را مجبور کنید زودتر به رختخواب بروند و وقت کمتری برای بازی داشته باشند.
بشین و پاشو: هر بار که رفتار و حرکت نامناسبی از او سر بزند، او را مجبور کنید که 10 بار بشین و پاشو برود. 10 بار برای عضلات و ماهیچه‌های آنها کافی است.
کد اخطار داشته باشید: به آنها بگویید که اگر به یک رفتار بد ادامه بدهند، وارد مرحله جدی‌تر می‌شوید و دیگر از اخطار خبری نیست.
مثلا اگر در حضور دیگران رفتارهای پرخاشگرانه داشت، در میان جمع تنبیه‌اش نکنید ولی به او بگویید بعد از رسیدن به خانه، نتیجه این کارش را خواهد دید.
کودکان را با جملات زیبا تشویق به کارهای خوب کنید و شخصیت آنها را پرورش دهید
از تو به خاطر کمک‌هایی که امروز کردی ممنونم.
من به تو افتخار می‌کنم.
ببین چه پیشرفتی کردی!
واسه تمیز کردن این اتاق واقعا زحمت کشیدی، می‌دانم.
من همیشه به قضاوت‌های تو اعتماد دارم.
من از بودن با تو بسیار خوشحالم.
در این باره چه فکری داری؟
و....
تشویق کردن همواره با ایجاد انگیزه همراه است.
برای اینکه یک رفتار درست در آینده نیز تداوم یابد، نیاز به ارائه تشویق از جانب والدین است.