آیا گوشت جوجه تیغی قابل مصرف است؟

جوجه‌تیغی یا خارپشت به جانوران پستانداری گفته می‌شود که در خانواده خارپشت‌ها (نام علمی: Erinaceidae ) قرار می‌گیرند. جوجه تیغی‌ها از پستانداران اولیه به شمار می‌روند و مثل اغلب آن‌ها به زندگی شب‌زی و رژیم غذایی حشره‌ خواری خو گرفته‌ است. نزدیک‌ترین خویشاوندان این جانور حشره‌ خوارها هستند . در این مقاله از مجله دلگرم در رابطه با مصرف گوشت جوجه تیغی با ما همراه باشید.

نام جوجه تیغی در زبان انگلیسی "Hedgehog" است که این نام به نحوه غذا خوردن آن‌ها باز می‌گردد Hedge در زبان انگلیسی به معنی پرچین است و Hog هم معنای خوک می‌دهد. جوجه تیغی‌ها عادت دارند که به زیر پرچین‌ها بروند و غذای خود را از آنجا پیدا کنند و در آنجا حین خوردن غذا همانند خوک خرناس می‌کشند.

این جانور به‌ وسیلهٔ خارهای که بر پشتش قرار دارد از خود دفاع می‌کند. این خارها در واقع موهایی توخالی هستند که کراتین موجود در آن‌ها باعث تیزی و سفتی شده‌ است و بر خلاف باور عمومی سمی نیست. جوجه‌ تیغی‌ها اغلب در هنگام احساس خطر خود را به صورت گلوله درمی‌آورند به طوری که تمام تیغ‌های آن‌ها رو به سمت بیرون قرار می‌گیرد. تمام گونه‌های جوجه تیغی از این مکانیسم دفاعی بهره‌ مند هستند اما موفقیت آن‌ها بستگی به میزان تیغ‌هایشان دارد.

تغذیه و زیستگاه جوجه تیغی

زیستگاه طبیعی جوجه تیغی ها مناطق وسیعی در آفریقا و جنوب اروپاست جوجه تیغی عمدتاً حشره‌خوار است و غذای اصلی آن را بی‌مهرگان مانند حشرات و لارو آن‌ها و حلزون و کرم خاکی تشکیل می‌دهد. گاهی از مهره‌داران کوچک مثل قورباغه، موش و مارمولک و تخم پرندگان، و همین‌طور غذاهای گیاهی مثل ریشه علف‌ها، میوه‌ها و قارچ نیز تغذیه می‌کنند. جوجه ‌تیغی‌ها غذای خود را عمدتاً به کمک حس بویایی می‌یابند و در مقایسه با اندازه جثه‌شان زیاد غذا می‌خورند جوجه تیغی‌ها قادرند تا یک سوم وزن خود را در یک روز غذا بخورند!
جوجه تیغی ها در سرمای زمستان هنگامی که غذای دیگر به وفور در دسترس نیست زمستان‌خوابی می‌کنند و از ذخیره چربی که در فصل فراوانی غذا ذخیره کرده‌اند استفاده می‌کنند.

تولید مثل جوجه تیغی

جوجه تیغی‌ها سالی یک بار تولید مثل می‌کنند و در هر نوبت بین 4 تا 7 فرزند به دنیا می‌آورند. وزن نوزادان هنگام تولد بین 3 تا 25 گرم است. به صورت معمول، جوجه تیغی ماده وظیفه محافظت و نگهداری از فرزندان را بر عهده می‌گیرد در حالی که جوجه تیغی نر سعی در خوردن بچه‌ها دارد!
پس از گذشت سه تا هفت هفته، بچه‌ها به حال خود رها می‌شوند و مستقل خواهند شد. جوجه تیغی‌ها به طور میانگین حدود سه تا هشت سال در دل حیات وحش عمر می‌کنند.

وضعیت بقا جوجه تیغی

طبق گزارشات سازمان بین المللی حیات وحش، جوجه تیغی‌ها در دسته «کمترین نگرانی» قرار می‌گیرند. این بدان معناست که جوجه تیغی‌ها از نظر وضعیت بقا در حالت بسیار خوبی قرار دارند و به هیچ وجه در معرض خطر انقراض نیستند.

گونه‌های جوجه تیغی

جوجه تیغی‌ها گونه‌های مختلفی دارند که وزن و اندازه آن‌ها نیز نسبت به گونه متفاوت است. در کل 15 گونه جوجه تیغی وجود دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جوجه تیغی اروپایی، جوجه تیغی صحرایی، Atelerix ،Erinaceus و Hemiechinus اشاره کرد. در شمال ایران نیز نوعی جاندار جونده از خانواده جوجه تیغی زندگی می کند که مردم محلی آنرا تشی یا چوله می نامند که از جوجه تیغی بزرگتر است و تیغ های نرمی دارد از نظر زیست شناسی جزء دسته خارپشت ها طبقه بندی می شود .

کاربرد جوجه تیغی

مهمترین استفاده‌ای که می‌توان از جوجه تیغی کرد در کنترل آفات در کشاورزی است به‌طوری‌که هر عدد جوجه تیغی قادر است 200 گرم حشره را در هر شب خورده و بدین طریق به کنترل آفات و حشرات در کشاورزی کمک کند. همچنین می توان از آن به عنوان حیوان خانگی هم استفاده کرد چون به راحتی در قفس زندگی می کند و با انسان ها رابطه برقرار می کند .
با اینحال جوجه تیغی در بسیاری از فرهنگ ها یک منبع غذایی است. در مصر باستان و دستورهای آشپزی قرون وسطی نیز استفاده از گوشت جوجه تیغی دیده می شود . هنوز هم این حیوان در آسیا و افریقا برای کاربرد در طب سنتی فروخته می شود . در خاومیانه و در کشورهایی مانند ایران و تاجیکستان معتقدند که گوشت جوجه تیغی آسم و روماتیسم و آرتریت را درمان می کند . در مراکش استنشاق دود پوست و تیغ ها برای درمان تب , ناتوانی جنسی مردها و بیماریهای ادراری استفاده می شود . خون این جانور برای درمان عفونت قارچی , ترک پوستی و زگیل بکار می رود . در رومانی مردم گوشت جوجه تیغی را بصورت آب پز یا سرخ شده می خورند و از خون و چربی آن به عنوان دارو استفاده می کنند .

خواص گوشت جوجه تیغی!

در رابطه با خواص گوشت جوجه تیغی گفته شده که در درمان آسم و بیماری های مفصلی مفید است. آسم آلرژیک بیماری شایعی است که با علائمی همچون سرفه و تنگی نفس و عفونت ریه ها بروز می کند و به‌تازگی شیوع آن در کودکان به دلیل تماس با آلرژن ها افزایش یافته است . به دلیل اثرات جانبی کمتر داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی داروهای مختلفی در طب سنتی برای درمان آسم آلرژیک وجود دارد .

بر اساس گزارش های غیر رسمی، در برخی از کشورها از جمله ایران مردم محلی معتقدند که گوشت جوجه تیغی می تواند بیماری آسم را بطور کامل بر طرف کند اما باید گفت که گوشت این جانور نه تنها در درمان آسم بی تأثیر است بلکه پروتئین های موجود در گوشت جوجه تیغی می تواند در افراد حساس به آلرژن ها و مبتلا به آسم شدید , باعث تشدید بیماری و حملات آسم شود . حتی گوشت این جانور می تواند جزء مواد غذایی آلرژی زایی باشد که منتهی به آسم شود . علاوه بر این آلودگیها و انگل های موجود در گوشت جوجه تیغی ریسک فاکتورهای خطرناکی برای استفاده از آن هستند زیرا جوجه تیغی در محیط آزاد زندگی می کند و در معرض انواع آلودگیها است .

حلال یا حرام بودن مصرف گوشت جوجه تیغی

تاکنون از نظر علمی مفید بودن گوشت جوجه تیغی حتی با مصرف گوشت جوجه تیغی پرورشی و سالم که در برخی کشورها وجود دارد اثبات نشده است و کنترل بیماری سل فقط از طریق دارو و تکنیک های پیشنهادی امکان پذیر است بنابراین کشتن این حیوان برای یک کار بیهوده از نظر اخلاقی و انسانی درست نیست.علاوه بر این لازم به ذکر است که خوردن گوشت جوجه تیغی در دین اسلام حرام است .

ترجمه و گردآوری بخش سلامت مجله دلگرم

طیبه بیگی