دکتر سید مرتضی صفوی؛متخصص تغذیه
برنامه غذایی در ایام نوروز
در ایام نوروز بهتر است برنامه غذایی مانند سایر زمان‌ها تنظیم شود و مصرف آجیل و مغزها به عنوان میان‌وعده در مقدار متعادل باشد. ولی می‌توان حجم مواد غذایی را در وعده‌های اصلی کاهش داد. به‌ویژه شام را بسیار مختصر میل کرد. صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی است که برای سلامت و تندرستی افراد اهمیت خاصی دارد.
افراد بهتر است در ایام تعطیل شب‌ها زودتر بخوابند تا صبح بتوانند با شادابی از خواب برخیزند و صبحانه کاملی شامل مقادیر مناسبی نان، شیر، پنیر، گردو و ... مصرف نمایند. بهتر است از خوردن کره، خامه، سرشیر تا حد امکان پرهیز نمایند و برای ایجاد تنوع غذایی در صبحانه‌ها از تخم‌مرغ، خیار، گوجه‌فرنگی، میوه ها و آب‌میوه استفاده نمائید. زیاده‌روی در مصرف شیرینی و شکلات در ایام نوروز هم مانند سایر مواقع می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی برای سلامت شود.
در کودکان زیاده‌روی در مصرف تنقلات، شیرینی و شکلات اغلب باعث بروز مشکلات گوارشی مثل درد معده، تهوع و استفراغ می‌شود و ضمن اینکه مانع مصرف وعده‌های اصلی غذا می‌شود و به این ترتیب تداوم این وضعیت به مدت 2 هفته در تعطیلات می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی در تغذیه آنها شود.
زیاده‌روی در تغذیه ایام نوروز
مشکل دیگری که در نتیجه مصرف زیاده از حد شیرینی و شکلات ممکن است در کودکان ایجاد شود مشکلات دندانی است به‌ویژه اگر بعد از هر بار مصرف به بهداشت دندان‌ها و مسواک زدن توجه نشود. در مورد افراد بزرگسال نیز زیاده‌روی در مصرف می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی و همچنین افزایش انرژی دریافتی و در نتیجه اضافه وزن در این ایام شود و در مورد افرادی که مبتلا به قند خون و یا چربی خون بالا هستند، زیاده‌روی در مصرف باعث اختلال در وضعیت سلامت آنها خواهد شد.
بنابراین برای برخورداری از تعطیلات همراه با آرامش و سلامتی تعادل در مصرف مواد غذایی را در این ایام در نظر بگیرید.
اصول بهداشتی و تغذیه‌ای در سفر
در طول سفر مانند سایر مواقع به طور متناسب، متعادل و متنوع از تمام گروه‌های غذائی استفاده نمایید.
برای جلوگیری از کم‌آبی و یبوست مقادیر مناسبی آب بنوشید. البته بهتر است از آب‌های بسته‌بندی که سلامت آن مورد اطمینان است استفاده شود. در صورتی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارید آب را حداقل به مدت 1 دقیقه بجوشانید.
از خوردن غذاهای چرب، سرخ‌شده، شیرینی‌ها، شکلات و خامه اجتناب نمایید.
از میوه‌ها به عنوان میان‌وعده مناسب استفاده کرده و حتماً قبل از استفاده، آنها را خوب بشوئید.
بهتر است به جای مصرف نوشابه، از دوغ و نوشیدنی‌های کم‌کالری استفاده کنید.
برای برطرف کردن نیاز مایعات بدن، آب بهترین نوشیدنی است تا حد امکان از مصرف آب‌میوه‌های مصنوعی و نوشابه‌ها پرهیز کنید.
حتماً در طول سفر به دریافت مقادیر مناسب لبنیات دقت کرده و روزانه متناسب با نیاز بدنتان حدود 2 تا 3 لیوان شیر یا ماست استفاده کنید.
به جای مصرف غذاهای سرخ‌شده از غذاهای آب‌پز، کبابی و تنوری استفاده نمایید.
تا حد امکان از مصرف سوسیس و کالباس پرهیز کنید.
مسمومیت‌های غذایی
جهت حفظ ایمنی غذا و پیشگیری از انواع مسمومیت‌ها
- غذای مورد مصرف باید کاملاً پخته شود: ممکن است با توجه به مدت تعطیلات و احتمالاً تعجیل در ساعت حرکت در تهیه غذا کوتاهی شود. به‌گونه‌ای که غذا به‌ویژه گوشت‌ها به‌طور کامل پخته نشده و همین سبب آلودگی و فساد آن شود. از ظاهر گوشت می‌توان به میزان پخت آن پی برد. به عنوان مثال رنگ گوشت پخته باید قهوه‌ای باشد.
ولی اکثر مواقع مغز (درون) کباب کوبیده یا برگ، قرمزرنگ است. مردم فکر می‌کنند چون گوشت روی شعله مستقیم قرار گرفته بنابراین قسمت درونی آن پخته می‌شود ولی چنین تفکری اشتباه است، بارها دیده شده که روی (سطح) کباب به حالت سوخته درآمده اما درون آن همچنان نپخته مانده است.
در چنین مواردی باید گوشت را مجدداً روی آتش قرار داد تا به اصطلاح مغزپخت شود. همچنین ماهی زمانی پخته است که گوشت آن به صورت لایه‌لایه درآید. در مورد پخت مرغ آب‌پز، وقتی آب مرغ شفاف و گوشت مرغ سفید شود مرغ پخته و آماده شده است. باتوجه به اینکه رطوبت زیاد، رشد و تکثیر میکروب‌ها را بیشتر می‌کند، سعی کنید از غذاهای نیمه‌خشک با رطوبت کم استفاده کنید. مانند: عدس‌پلو، لوبیاپلو، ماکارونی و ...
در صورت مصرف غذاهای کنسروی قبل از مصرف از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید. در صورت مشاهده برآمدگی و فرورفتگی از مصرف آنها خودداری کنید. قبل از مصرف آنها را 20 دقیقه بجوشانید.
رعایت نکات مهم برای صرف غذا در رستوران‌ها
به رستوران‌های معتبر که اصول بهداشتی بیشتر در آنها رعایت شده است مراجعه کنید وضعیت بهداشت سالن، دستشویی‌ها، کارگران و ... تا حدی می‌تواند معیار سطح بهداشت رستوران باشد.
از مصرف بعضی از مواد غذایی مانند سالادالویه، همبرگر، کباب کوبیده و پیاز در مکان‌هایی که قابل اطمینان نیستند، خودداری کنید. در صورت امکان لوازم شخصی مانند قاشق، چنگال و لیوان مخصوص خود را همراه داشته باشید.
به بهداشت فردی یعنی شستشوی دست‌ها قبل از مصرف غذا توجه کنید.
در مورد آب آشامیدنی در صرت امکان از آب معدنی استفاده شود و در غیر این صورت به بهداشت پارچ و لیوان‌ها توجه نمائید.