دانه چیا چیست؟

چیا از خانوادهٔ نعناعیان و بومی کشور مکزیک است. چیا مانند غلات کامل مصرف می‌شود، اما درواقع شبه‌غله است. یعنی این دانه‌های سرشار از کربوهیدرات در تیرهٔ گندمیان قرار نمی‌گیرند. با قرارگرفتن دانه چیا در مایعات، حجم آن افزایش می‌یابد و ژلی غلیظ تولید می‌کند. دانه چیا بخشی از رژیم غذایی تمدن‌های آزتک و مایا (از تمدن‌های باستانی در آمریکای مرکزی) بوده است. اما بعدها دانه چیا به‌خاطر استفاده در تشریفات مذهبی، از رژیم غذایی‌شان حذف شد. در طول قرن گذشته، توجه چندانی به دانه چیا نمی‌شد، اما چندی است که این دانه دوباره توجهات را به خود جلب کرده و به‌عنوان غذایی پرخاصیت شناخته می‌شود.

آیا دانه چیا به کاهش وزن کمک می‌کند؟

براساس برخی ادعاها، دانه چیا با کاهش اشتها می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. این ادعاها بر این نظریه استوارند که دانه چیا با خاصیت سیرکنندگی و دارابودن مقدار زیادی فیبر می‌تواند فرد را برای مدت طولانی‌تری سیر نگه دارد و به لاغری کمک کند.

2 قاشق غذاخوری دانه چیا تقریبا محتوی 10 گرم فیبر است. این مقدار تقریبا معادل 40 درصد از نیاز روزانه‌تان به فیبر است. رژیم‌های غذایی سرشار از فیبر به کاهش وزن کمک می‌کنند. براساس مطالعه‌ای که در سال 2015 انجام گرفت، مصرف روزانه 30 گرم فیبر می‌تواند به‌اندازهٔ رژیم‌های غذایی پیچیده‌ به کاهش وزن کمک کند. البته مطالعات گسترده‌ای در این زمینه انجام نشده است. مطالعات انسانی محدودی دربارهٔ تأثیر دانه چیا برای لاغری انجام شده است.

در این راستا، مطالعه‌ای در سال 2009 انجام گرفت که تأثیر دانه چیا بر لاغری و کاهش خطر بیماری‌ها را بررسی کند. در این مطالعه، 90 فرد چاق یا دارای اضافه وزن روزانه 25 گرم دانه چیا خیسانده در آب را قبل از اولین و آخرین وعدهٔ روزشان مصرف کردند. متأسفانه این مطالعه هیچ تأثیری در کاهش تودهٔ بدنی، تغییر در میزان چربی یا کاهش خطر بیماری‌ها را نشان نداد.

دانه چیا کالری و چربی نسبتا بالایی دارد. 2 قاشق از دانه چیا 138 کالری انرژی و 9 گرم چربی دارد (که 1 گرم از آن را چربی‌های اشباع‌شده تشکیل می‌دهد). مصرف دانه چیا در حد اعتدال می‌تواند به احساس سیری و کاهش احتمال پرخوری کمک کند. ولی مصرف زیاد آن در طول روز می‌تواند باعث افزایش کالری مصرفی شده و حتی موجب افزایش وزن شود.

دانه چیا و سلامت قلب

معمولا دانه چیا به‌عنوان محصولی مفید برای سلامت قلب شناخته می‌شود، زیرا این دانه‌های کوچک سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. البته بیشتر این اسیدهای چرب را آلفا لینولنیک اسید (ALA) تشکیل می‌دهد. براساس یک بررسی انجام‌گرفته در سال 2012، غذاها و مکمل‌های سرشار از این اسیدهای چرب می‌توانند خطر بروز سندرم سوخت‌وسازی و بیماری سرخرگ کرونری را کاهش بدهند. اما حداقل مطالعه‌ای نشان داده است که غذاهای سرشار از آلفا لینولنیک اسید، خطر ایست قلبی را افزایش می‌دهند.

در بررسی 16 مطالعه‌ٔ انجام‌گرفته در این زمینه، نیمی از آنها حاکی از فواید اسید‌های چرب آلفا لینولنیک اسید بر روی بدن است؛ درحالی‌که بقیهٔ مطالعات تأثیر مثبتی را نشان نمی‌دهد. درباره‌ٔ این خاصیت دانه چیا به مطالعات بیشتری نیاز است.

سایر خواص دانه چیا برای سلامتی

دانه چیا سرشار از مواد مغذی است. در ادامه به بررسی برخی مواد مغذی موجود در آن می‌پردازیم.

دانه چیا منبع خوبی از کلسیم است. اگرچه نتایج مطالعات دربارهٔ تاثیر کلسیم بر کاهش وزن متناقض است، اما مشخص است که کلسیم به تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها و تقویت سوخت‌و‌ساز کمک می‌کند.

میزان کلسترول در دانه‌ چیا صفر است. دانه چیا هیچ ویتامینی ندارد، اما منبع خوبی از برخی مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، منگنز، روی و مس است.

روش مصرف دانه چیا برای لاغری

دانه چیا تقریبا طعمی ندارد و می‌توان آن را به‌راحتی در انواع غذاها استفاده کرد. دانه چیا را می‌توان به‌راحتی با هر نوشیدنی مانند آب و آبمیوه‌ها ترکیب کرد. البته دانه چیا باید قبل از استفاده به‌خوبی خیسانده شود تا حجمش افزایش یابد.

دانه چیا را به‌صورت خشک مصرف نکنید؛ مخصوصاً اگر مشکل بلع دارید. زیرا دانه چیا می‌تواند چند برابرِ وزنش آب جذب کند. درنتیجه، ممکن است دانه‌های خشک با جذب آب در مری باعث انسداد شوند.

دانه چیا را می‌توان در اسموتی ها، سالادها، سس‌های سالاد، ماست، سوپ، کیک، نان‌های خانگی، به‌جای تخم مرغ در برخی شیرینی‌ها و در پودینگ (نوعی دسر) استفاده کرد.

هنگام مصرف دانه چیا به خاطر داشته باشید که هرچه مقدار بیشتری از آن را استفاده کنید و مدت بیشتری خیسانده شود، دارای ژل غلیظ‌تری می‌شود. اما اگر از طرفداران بافت دانه چیا نیستید، می‌توانید آن را در سایر مواد اولیه ترکیب و مصرف کنید.

کلام آخر

دانه چیا شبه‌غله‌ای است که می‌تواند بخشی از برنامه‌ٔ کاهش وزن باشد. دانه چیا نمی‌تواند به‌سرعت موجب کاهش وزن شود. البته مصرف زیاد آن هم می‌تواند موجب افزایش وزن شود.

هیچ غذایی نمی‌تواند به‌تنهایی موجب لاغری بشود. برخی افراد مدعی‌اند که با افزودن دانه چیا به رژیم غذایی‌شان کاهش وزن داشته‌اند، اما دانه چیا تنها می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم برای لاغری باشد. دانه چیا تا وقتی با چیزهای دیگر مخلوط نشود، طعمی ندارد. بنابراین برخی ترجیح می‌دهند کالری موردنیازشان را از منابع خوشمزهٔ دیگری دریافت کنند.

دانه چیا ممکن است با برخی داروهای فشار خون یا ضدانعقاد خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد. بنابراین درصورت مصرف هر یک از این داروها، دانه چیا را مصرف نکنید.