کتاب بخوانیم؛ مرشد و مارگریتا و چگونه عادی نباشیم

برترین‌ها: بسیاری از علاقمندان به کتاب هنگام مواجهه با کتاب‌های مختلف و فراوان تازه چاپ شده، در شناسایی آثار مورد علاقه خود دچار ابهام و سردرگمی میشوند. از سویی بسیاری کتاب‌های مشهور و جذاب وجود دارند که کمتر به آن‌ها پرداخته شده است و از چشممان دور مانده اند. در این سری مطالب قصد داریم کتاب‌های جدید و یا مشهوری را که به تازگی ترجمه و منتشر یا در سال‌های اخیر تجدید چاپ شده اند، برای شما عزیزان معرفی نماییم.

در این مطلب یک رمان خارجی، یک مجموعه داستان ایرانی، و سه کتاب در حوزه‌های موفقیت، جامعه شناسی و تاریخ ایران را برای شما مخاطبان انتخاب و معرفی کرده ایم.

«مرشد و مارگریتا»

اثر میخائیل بولگاکف

«مرشد و مارگریتا» رمان کلاسیک و مشهور میخائیل بولگاکف (1940-1891) همواره از جمله پرفروش‌ترین آثار ادبی در دنیا و ایران بوده است. بولگاکف که امروزه بیشتر آثار وی در ایران منتشر شده اند از جمله نویسندگانی بود که هنرمندانه مفاهیم عمیق فلسفی و سیاسی را با چاشنی طنز در بطن یک داستان قرار می‌داد و به همین دلیل در بیشتر دوره زندگانی اش در شوروی سابق نویسنده‌ای ممنوع به شمار می‌رفت.

بزرگترین اثر وی همین مرشد و مارگریتا محسوب می‌شود که سال‌ها پس از مرگش در سال 1967 منتشر شد. بولگاکف حدود 13 سال پایان عمرش را با وسواس و جدیت به کار بر روی این شاهکار خود اختصاص داد و در مجموع 8 بار آن را بازنویسی نمود، حتی یکبار آن را به آتش افکند و از نو نوشت! از دیگر آثار مشهور وی می‌توان داستان «قلب سگی» و «خاطرات یک پزشک جوان» را نام برد.

مرشد و مارگریتا، سه روایت جذاب و موازی و در هم تنیده دارد در 2 برهه تاریخی. رابطه مرشد و ماگریتا و عشق میان آن‌ها همزمان با روایت سفر شیطان به مسکو و توصیف بوروکراسی و فضای میان طبقه حاکمه و ایادی آن؛ همچنین خوانشی جدید از ماجرای به صلیب کشیده شدن مسیح به دستور حاکم رومیِ اورشلیم یعنی پیلاطس. به موازات این سه داستان رمان 3 لایه سیاسی، الهیاتی و عاشقانه دارد که در هر 3 سطح بسیار انتقادی، غنی و مبتکرانه است.

«مرشد و مارگریتا» از جمله مشهورترین آثار ادبیات جهان و روسیه است که همچنان منتشر می‌شود، می‌فروشد و خوانده می‌شود. هنگامی که این رمان بعد از مرگ نویسنده اش چاپ شد بسیار پرفروش گشت و به زودی نایاب گردید. در ایران نیز نخستین بار در سال 1362 منتشر شد و این نسخه با ترجمه عباس میلانی در بهار 1398 به چاپ بیست و دوم خود رسید. «نشر نو» این کتاب را در 443 صفحه و با قیمت 50.000 تومان عرضه نموده است.

اکنون بعد از حدود 4 دهه ترجمه دومی از مرشد و مارگریتا نیز منتشر شده است (به جز ترجمه‌های پراکنده و تفننیِ دیگر که جدی گرفته نمی‌شوند). اگرچه ترجمه قدیمی عباس میلانی، متن روان و پاکیزه‌ای بود، اما نمی‌توان ترجمه جدید «حمیدرضا آتش بر آب» از روسی را که توسط نشر «کتاب پارسه» به تازگی در 560 صفحه و قیمت 69.000 عرضه شده است نادیده گرفت.

«چگونه عادی نباشیم»

اثر کریس گیلبو

اگر از کتاب‌های رایج بازار در موضوع موفقیت و رشد و توسعه شخصی خسته شده اید، کتاب کریس گیلبو یک اثر متفاوت است در حوزه ویژگی‌های فردی که توسط انتشارات مشهور پنگوئن در سال 2010 منتشر شد و بسیار پرفروش گشت. نویسنده کتاب، خود فردی است متفاوت که به ویژگی‌های زندگی عادی و معمولی تن نداده است. وی یکی از ستون نویس‌های ثابت نشریات معتبر آمریکا در حوزه موفقیت می‌باشد.

کریس گیلبو چهل ساله امروزه در آمریکا بیشتر با سخنرانی‌های الهام بخش خود شناخته می‌شود، اما روزگاری بلاگ‌نویس مشهوری بود که از تجربیات و سفرهایش می‌نوشت. وی پس از تحصیل در دانشگاه واشنگتن، سال‌ها در آفریقا در موسسات خیریه کار کرد. سپس در یک چالش شخصی و سخت تمامی کشور‌های جهان را گشت، حدود 193 کشور از جمله منطقه مرزی کره شمالی یا اریتره جنگ زده!

هدف وی در «چگونه عادی نباشیم» این است که با توجه به تجربه شخصی خود، مخاطب را وادارد با وجود تمام مشکلات در زندگی مستقل باشد و به رویاهایش فکر کند و همرنگ جماعت نشود. این اثر از آن جنس کتاب‌هایی نیست که به شما بگوید چکار کنید تا موفق شوید بلکه بیشتر بر نکاتی تمرکز دارد که نباید انجام دهید تا خودتان باشید و آن طور که می‌خواهید با قوانین خودتان در دنیای خودساخته‌تان زندگی کنید. طبع ماجراجوی نویسنده در تمام کتاب مخاطب را همراه خود می‌کند و می‌کشاند. گیلبو در سال‌های بعد کتاب‌های دیگری نیز در حوزه کسب و کار و سفر نوشت، اما این کتاب همچنان پرفروش‌ترین و مهم‌ترین اثر او محسوب می‌شود.

چاپ دوم کتاب «چگونه عادی نباشیم» با ترجمه اعظم بهادرپور در سال 1396 در 280 صفحه توسط نشر «هنوز» منتشر گردید و با قیمت 37000 تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

«تروریسم عاشقانه»

اثر شارون هایس و سامانتا جفریز

«تروریسم رمانتیک یا عاشقانه» اصطلاحی است جدید در فرهنگ غربی که به عشق‌های فریب کارانه و دروغین اشاره دارد و طی آن معشوق و یک طرف ماجرا، آسیب شدید روانی و یا فیزیکی می‌بیند. کتاب «تروریسم عاشقانه» سرگذشت تاریخی و تلخی است درباره خشونت روانی یا فیزیکی علیه همسران با محوریت زنان که توسط دو روانکاو و استاد دانشگاه نوشته شده است. زنانی که نه اطرافیان و آشنایان به دادشان می‌رسند، نه نهاد‌های قانونی و مدنی در قبال آن‌ها به وظایف خود عمل می‌کنند و در نهایت یک تصور عمومی وجود دارد که مقصر اصلی و نهایی در این گونه مواقع زنان هستند.

نویسندگان هرچند مدعی اند که خودشان قربانی خشونت بوده اند و فریب عشق را خورده اند، اما در روایتشان تفاوت و مرزی میان این دو حوزه قائل نمیشوند و همه مردان و جوامع و روابط را به یک چوب می‌رانند، اگرچه به نظر می‌رسد روایت ایشان بیشتر بر چارچوب تجربه جرم شناسی و حقوقی شان در حوزه کاری استوار است تا روایت شخصی و زندگی عاطفی شان. از طرفی به کار بردن لفظ «تروریسم» برای «همسرآزاری» مقدار زیادی اغراق شده به نظر می‌رسد و بیشتر بر خوانشی از فضای فرهنگی غرب و فمینیسم استوار است و به تبع آن جذاب و پر سر و صدا. مثلا در جایی نویسندگان، آزار و اذیت روزمره زنان را در خانه همردیف حادثه تروریستی 11 سپتامبر قرار می‌دهند و شکایت می‌کنند که به آن میزان مورد توجه سیاست مداران و رسانه‌ها واقع نشده است؛ یا در جایی دیگر خشونت خانگی را به مثابه شکنجه سیاسی از طرف یک حکومت ایدئولوژیک تفسیر می‌نمایند.

هرچند کتاب پر است از آمار و ارقام درباره خشونت خانگی و مسائل زنان، اما در نهایت نمی‌تواند بعضی ادعا‌های خود را به اثبات برساند. با این وجود مطالعه کتاب برای فعالان حوزه زنان با هدف درک انتظارات زنان پیشرو در غرب و استرالیا و پیوندشان با جامعه مدنی و سیاسی ضروری به نظر می‌رسد. چه بخواهیم با آن‌ها همدرد و همراه باشیم و چه بخواهیم در برابر قرائت ایشان موضع بگیریم. کتاب «تروریسم عاشقانه» توسط عبدالمجید دلخواه ترجمه شده است و در 151 صفحه و قیمت 29.000 تومان در سال 1398 توسط نشر «فرمهر» به چاپ رسیده است.

مجموعه داستان «سر سبیل‌هایت را نجو»

اثر فرحناز علیزاده

فرحناز علیزاده متولد 1346 از نویسندگان مسلط فارسی زبان است. وی که کارشناسی زبان و ادبیات فارسی دارد و حدود دو دهه پیش با نوشتن نقد ادبی در روزنامه‌ها و مجلات کار خود را آغاز کرد و سپس به داستان نویسی رسید. فرحناز علیزاده تمامی مراحل آکادمیک و کاری مرتبط با نویسندگی را پله پله طی کرده و سال‌ها شاگرد اساتید مختلفی بوده است. او تکنیک‌های مختلف روایی را تجربه کرده و در مضمون بیشتر تحت تاثیر بزرگانی مانند صادق هدایت می‌باشد. فرحناز علیزاده نویسنده نسبتا کم کاری است و ترجیح می‌دهد داستان هایش ابتدا به پختگی و بلوغ رسیده و سپس منتشر شوند.

مجموعه داستان «سر سبیل هایت را نجو» از 14 داستان تشکیل شده است که بخشی از یک طرح بزرگتر نویسنده بوده است. نویسنده تلاش کرده لحن‌ها و شخصیت‌های مختلفی را در این مجموعه به کار گیرد و تمهیدش استفاده از مردان و زنانی است در سنین و موقعیت‌های مختلف اجتماعی. بیشتر انسان‌ها و به خصوص زنان در این مجموعه مستاصل، سرگشته و گرفتارند، و روایت‌های مردانه وی که نیمی از کتاب را تشکیل می‌دهند نیز به نسبت خوب از کار درآمده است. نثر نویسنده بسیار پاکیزه و در عین حال ساده است و مضمون داستان‌ها عمیق، به خصوص داستان‌های انتهایی.

ساختار‌های فنی و تکنیکی، همچنین لحن روایت‌ها در این مجموعه، کلاس درسی است برای علاقمندان به داستان کوتاه. این کتاب نمونه خوب و نسبتا کمیابی است از ایجاز و تعلیق، شروع ناگهانی و پایان بندی مناسب، عمق در مضمون (با وجود تکرار) و زاویه‌های روایت متفاوت. در مجموع با یک نویسنده کاربلد در ادبیات مدرن مواجه ایم که در آینده از او بیشتر خواهیم شنید. مجموعه داستان «سر سبیل هایت را نجو» اثر فرحناز علیزاده در سال 1396 در 107 صفحه توسط نشر مروارید و با قیمت 10.000 تومان منتشر شد.

«دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه»

به کوشش «فاطمه قاضیها»

این کتاب در واقع بازنویسی جدیدی است از یک متن تاریخی که در مجموعه اسناد کاخ گلستان طبقه بندی میشود و در کتابخانه ملی ایران نگه داری می‌شود و شامل خاطرات روزانه ناصرالدین شاه قاجار است در مسیر رفت و برگشت به فیروزکوه که توسط خودش و احتمالا با کمک بعضی اطرافیان وی مانند میرزا مهدی خان یا ابوالحسن خان عبدالملک نوشته شده است در محرم الی ربیع الاول سال 1282 قمری. متن دست نویس باقی مانده در مجموع 49 صفحه می‌باشد. در پایان کتاب علاوه بر تصاویر اصلی دست نوشته ها، تصاویری باکیفیت و کمتر دیده شده از این سفر‌های تفریحی شاه قاجار و همراهان نیز آورده شده است.

فاطمه قاضی‌ها پژوهشگر تاریخ و مصحح نسخ خطی است که بیشتر تمرکزش بر بازآفرینی و تصحیح اسناد و آثار دوره قاجار و به خصوص دربار ناصرالدین شاه بوده و مقالات و کتاب‌های تحقیقی بسیاری در این باره منتشر نموده است از جمله کتاب‌های «خاطرات روزانه ناصرالدین شاه در سفر‌های فرنگستان» و اسنادی درباره قرارداد ترکمانچای و روابط ایران و روس در آن دوره. وی معتقد است که ناصرالدین شاه حتی در حال تفریح و شکار نویسنده توانا و دست به قلمی بوده است، چیزی که در شاهان پیش از وی مشاهده نمی‌کنیم یا حداقل امروزه اثری از آن در دست نداریم.

دقت شاه قاجار در ذکر همه مشاهدات از جمله مکان ها، احوال انسان‌ها و حیوانات، همچنین نثر وی برای مخاطب امروز بسیار قابل توجه است. مصحح متن، لغات دشوار را در پاورقی توضیح داده و در مجموع متن یکدستی را در اختیار مخاطب قرار داده است. لازم به توضیح است که این کتاب حاوی نکات سیاسی و مکالمه‌های مربوط به کشورداری نمی‌باشد و مخاطب باید با هدف شناخت احوالات شخص ناصرالدین شاه و تفریحات وی و اطرافیانش آن را بخواند.

«دست نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه» به کوشش «فاطمه قاضیها» در انتهای سال 1397 در 200 صفحه و با قیمت 40000 تومان توسط موسسه پژوهشی «میراث مکتوب» منتشر گردید.