نگاهی به زندگی یوکیا آمانو، مدیرکل فقید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

برترین‌ها: نام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ما ایرانی‌ها، نامی آشنا است و به دلیل تهمت‌های ناروایی که قدرت‌های بزرگ به فعالیت‌های هسته‌ای ایران وارد می‌کنند هر از گاهی خبری از این سازمان و تعامل‌های هسته‌ای ایران و آژانس بین‌المللی شاهد هستیم. به همین دلیل نیز مدیران این سازمان را به خوبی می‌شناسیم و در این زمینه می‌توان به آقای «محمد البرادعی» (Mohamed ElBaradei) اشاره کرد که در سال‌های 1997 تا 2005، مدیریت این آژانس بین‌المللی را بر عهده داشت و پس از او نیز «یوکیا آمانو»، (Yukiya Amano) سکان هدایت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در دست گرفت.

آمانو در سال 1994 به ایران نیز سفری داشت و با آقای روحانی دیدار کرد. در همین زمینه مدتی بود که از گوشه و کنار خبر می‌رسید، آمانو سلامت جسمانی مطلوبی ندارد و قرار است از مدیریت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کناره‌گیری کند، اما هنوز جوهر این خبر خشک نشده بود که خبر مرگ یوکیا آمانو، را در رسانه‌ها شاهد هستیم. همان‌گونه که اشاره کردیم آمانو شخصیت‌شناخته‌شده‌ای در میان ایرانی‌ها است و پس از فوت ایشان، آقای عراقچی، معاون وزرات خارجه کشورمان از فوت آمانو اظهار تأسف کردند و در حساب کاربری توییتر خود نوشتند که یوکیا آمانو، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را با مهارت و تخصص مدیریت می‌کرد.

با این حساب در ادامه قصد داریم نگاهی به زندگی یوکیا آمانو، مدیرکل فقید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته باشیم.

اوایل زندگی یوکیا آمانو

آمانو در شهر کوچکی با نام «یوگاوارا» (Yugawara)، در سال 1947 در ژاپن متولد شد و درسال 1968 برای تحصیل به دانشگاه توکیو رفت. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشکده حقوق در سال 1972 در وزارت امور خارجه ژاپن مشغول به کار شد و در زمینه مشکلات خلع‌سلاح جهانی و جلوگیری از سلاح‌های اتمی تلاش‌های زیادی انجام داد. در سال 1973 تا 1975، یوکیا آمانو در دو دانشگاه معتبر فرانسوی ادامه تحصیل داد.

پیشرفت‌های شغلی یوکیا آمانو

برای شما گفتیم که آمانو پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، راهی وزارت خارجه ژاپن شد و در این وزارتخانه، شغل‌های مختلفی را بر عهده داشت که در این زمینه می‌توان به مدیریت واحد علوم و مدیریت واحد انرژی اتمیِ وزارتخانه ژاپن اشاره کرد. او به‌عنوان یک دیپلمات سیاسی از جانب ژاپن، در سفارتخانه‌های این کشور در ویتنام، واشینگتن و بروکسل خدمت کرد، او همچنین نماینده ژاپن در کنفرانس خلع‌سلاح ژنو بود و مدتی نیز سرکنسولی سفارت ژاپن در «مارسی» (Marseille) را بر عهده داشت.

یوکیا آمانو به‌تلاش‌های خود در جامعه بین‌المللی ادامه داد و در سال 2002 به‌عنوان «مدیرکل واحد کنترل سلاح و روابط علمی»، (Arms Control and Scientific Affairs) انتخاب شد و در آگوست سال 2004 به سمت مدیرکل واحد خلع‌سلاح، عدم گسترش تجهیزات نظامی و واحد علوم منتصب گردید. او در این نهاد مذاکراتی را در ابعاد جهانی مانند پیمان منع گسترش جنگ‌افزار‌های هسته‌ای، پیمان منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای و گردهمایی سلاح‌های بیولوژیکی به‌انجام رساند و توانست در سال 2001، ژاپن را به‌عنوان دولتی متخصص در زمینه موشک‌ها در میان اعضای سازمان ملل مطرح کند.

فعالیت‌های یوکیا آمانو

فعالیت‌های یوکیا آمانو در حوزه بین‌المللی برای خلع‌سلاح و عدم گسترش تجهیزات نظامی باعث شد در سال 2005، به‌عنوان سفیر ژاپن در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشغول به‌کار شود، او از سپتامبر 2005 تا سپتامبر 2006 به‌عنوان مدیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فعالیت‌های چشمگیری را در عرصه‌های جهانی انجام داد و در همین بازه زمانی بود که محمد البرادعی به‌عنوان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شد. آمانو در مراسم اهدای جایزه نوبل به محمد البرادعی در دسامبر 2005 نیز شرکت کرد.

حضور فعال آمانو در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا سال 2008 ادامه پیدا کرد تا اینکه در سپتامبر 2008، ژاپن از عزم خود برای نامزدی یوکیا آمانو جهت سمت مدیرکل ژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد. این تصمیم به همه‌پرسی گذاشته شد و طی شش دوره رای‌گیری، در تاریخ دوم جولای سال 2009، یوکیا آمانو از جانب مدیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سمت مدیرکل این آژانس را برعهده گرفت.

در آن زمان، عبدول‌الصمد مینتی (Abdul Samad Minty)، از آفریقای جنوبی، به‌عنوان مهمترین رقیب یوکیا آمانو برای مدیرکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شناخته می‌شد و آمانو توانست با برتری بر این رقیب، در تاریخ سوم جولای 2009، تمام 145 عضو فعال این آژانس رسما یوکیا آمانو را به‌عنوان مدیرکل انتخاب کردند.

دیدگاه یوکیا آمانو درخصوص تسلیحات اتمی

آمانو دیدگاه کاملاً روشن و واضحی درخصوص تسلیحات اتمی داشت و در همین راستا در مصاحبه‌ای با روزنامه اتریشی «دی‌پِرس»، (Die Presse)، تأکید کرد از آنجایی که از کشوری می‌آید که حادثه اتمی هیروشیما و ناکازاکی را تجربه کرده است، عزم راسخ دارد تا جلوی پیشرفت تسلیحات اتمی را در سطح جهانی بگیرد. یوکیا آمانو دیدگاه‌های متفاوتی درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران داشت، ولی همیشه بر این باور بود که موارد هسته‌ای ایران باید با گفتگو و روش‌های دیپلماتیک حل و فصل شود.

از طرف دیگر همان‌گونه که احتمالاً در جریان هستید، توافق برجام نیز در دوران یوکیا آمانو صورت گرفت و به‌همین دلیل پرونده هسته‌ای ایران به یکی از مهم‌ترین پرونده‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمان مدیریت یوکیا آمانو تبدیل شد. در نتیجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از توافق برجام، تعداد 15 گزارش از فعالیت‌های هسته‌ای آماده کرد که 5 گزارش از این تعداد، پس از خروج آمریکا از برجام آماده شد. در تمامی این گزارش‌ها به پایبندی ایران به تعهدات برجام تأکید شده است.

دیدگاه یوکیا آمانو در خصوص انرژی هسته‌ای

مدیرکل فقید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه‌ای گفته بود که نگرانی‌ها برای تأمین امنیت انرژی اتمی کاملاً حیاتی به‌نظر می‌رسد و از آنجایی که حوادث و رفتار‌های بدخواهانه در زمینه انرژی اتمی، عواقبی برون‌مرزی دارد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نقش مهمی در نظارت بر فرآیند تولید انررژی هسته‌ای ایفا می‌کند. یوکیا آمانو در جایی دیگر نیز گفته بود که در یکی دو دهه اخیر، بهینه‌سازی‌های چشمگیری در حفظ امنیت بیشتر در صنایع هسته‌ای ایجاد شده است.

در زمانی که یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود، این آژانس رویکرد‌های بهینه‌ای به امنیت هسته‌ای داشت و به‌همین دلیل نیز نقش فعال‌تری از این آژانس را در رویداد‌های هسته‌ای شاهد بودیم که یکی از مهم‌ترین این موارد را می‌توان حادثه نیروگاه‌های اتمی ژاپن، پس از سونامی عظیمی که این کشور را در بر گرفت نام برد.

یوکیا آمانو و حادثه نیروگاه‌های اتمی ژاپن پس از سونامی

پس از حادثه ناشی از سونامی که در تاریخ 11 مارس سال 2011 برای نیروگاه «فوکوشیما» (Fukushima)، اتفاق افتاد، آمانو جلسه‌ای با نائوتو کان (Naoto Kan)، نسخت‌وزیر سابق ژاپن در تاریخ 18 مارس در توکیو برگزار کرد و مدعی شد که در عرض چند روز، گروهی از کارشناسان آژانس را برای بررسی میزان مواد رادیواکتیو موجود در اطراف نیروگاه به محل اعزام خواهد کرد.

برگ‌آخر زندگی یوکیا آمانو

آمانو چیزی دقیقاً 72 سال از خدا عمر گرفت و گفته می‌شود که در زندگی شخصی نیز مردخانواده‌داری بود. او به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و ژاپنی تسلط داشت و پس از مرگش پرچم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌صورت نیمه‌افراشته درآمد. یوکیا آمانو پنجمین مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود و در حال حاضر «رافائل گروسی» (Rafael Grossi)، نماینده آرژانتین در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و «کرنل فیروتا» (Cernel Feruta)، رئیس‌دفتر یوکیا آمانو، به‌عنوان افرادی شناخته می‌شود که احتمال می‌رود برای سمت مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نامزد شوند.

منابع: iaea, wikipedia