دکتر شهربانو مقصودنیا؛ فوق تخصص طب سالمندان
سرگیجه یکی از علل شایع مراجعه سالمندان به پزشک می‌باشد، به طوری که 30 درصد افراد بالای 65 سال مواردی از آن را ذکر می‌کنند. علل بالقوه متعددی برای سرگیجه ذکر شده که در جدول ذیل از نظر می‌گذرد.
علل سرگیجه در سالمندان
محیطی: سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (شایع‌ترین علت) لابیرنتیت بیماری منیر
مرکزی: ایسکمی عروق مغز تومورها مولتی پل اسکلروزیس (MS) بیماری پارکینسون بیماری مخچه‌ای
قلبی – عروقی: افت ارتو استاتیک فشارخون ازدیاد حساسیت سینوس کاروتید تنگی آئورت تنگی ایدیوپاتیک هایپرتروفیک ساب آئورتی آریتمی
سایکوژنیک: اضطراب افسردگی اختلالات سایکوسوماتیک (شبه جسمی) چند علتی
سایر علل
خونریزی حاد اسپوندیلوزیس گردنی نوروپاتی محیطی داروها ایدیوپاتیک
داروهایی که عوارض جانبی سرگیجه دارند عبارتند از
ضدفشارخون‌ها، لیتیم، بنزودیازپین‌ها، نورولپتیک‌ها، آمینوگلیکوزیدها و ضدافسردگی‌ها. برای ارزیابی سرگیجه در مراقبت اولیه نیاز به گرفتن شرح حال کامل، معاینه فیزیکی و انجام تست‌های اختصاصی بر حسب مورد می‌باشد.
سوالات مهم برای تشخیص علت سرگیجه
- زمان شروع سرگیجه
- وجود سایر علائم شنوایی از قبیل وزوز گوش یا اختلال شنوایی
- وجود سایر علائم عصبی از قبیل ضعف، مشکلات تکلم یا دوبینی
- وجود الگویی خاص برای علائم
- داروهای در حال مصرف
پنج جزء برای معاینه مختصر سرگیجه
اندازه‌گیری فشار خون (نشسته، خوابیده و ایستاده)
معاینه گوش‌ها (با سنجش شنوایی پچ‌پچ و استفاده از اتوسکوپ)
معاینه قلبی (نبض و صداها)
معاینه وستیبولار (نیستاگموس)
معاینه نورولوژیک
الگوریتم ارزیابی سرگیجه
سری آزمایشهای استاندارد برای تشخیص علل سرگیجه موجود نیست و اگر معاینه بیمار نرمال بوده و علائم سنکوپ مشاهده نمی‌شود انجام آزمایشهای قلبی مثل هاتر مونتیور 24 ساعته یا اکو کاردیوگرافی، لزومی ندارند.
سی‌تی‌اسکن و MRI نیز جایگاهی ندارند مگر اینکه بخواهیم تومور یا ایسکمی مغزی را تشخیص دهیم. انجام اودیومتری زمانی است که شکایتی از عملکرد شنوایی وجود داشته یا معاینه آن را ملزوم کند. اگر عامل را وستیبولار بدانیم به مشاوره تخصصی گوش و حلق و بینی برای آزمایشهای پیچیده‌تر نیاز می‌باشد.
به خاطر داشته باشید که
1. هنوز هیچ دارویی به طور مستقیم روی سرگیجه اثر نگذاشته و اکثر داروها عوارض جانبی برای سالمند ایجاد می‌کنند مثل Meclizine و اثر آنتی کولینرژیکی آن (خشکی دهان، خستگی و اختلال ادراری).
2. قبل از تجویز آزمایش‌ها و تست‌ها بیمارتان را معاینه کرده و تاریخچه‌اش را بررسی نمایید.
3. تشخیص افت فشارخون اورتواستاتیک را به طور اصولی انجام دهید.
4. هر چند اکثر اوقات علل سرگیجه محیطی است اما سایر علل را نیز همیشه بررسی کنید.
