ایران در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان اوره است. ظرفیت تولید اوره ایران بیش از 5/ 6 میلیون تن در سال است که در شرکت‌های پتروشیمی پردیس، شیراز، کرمانشاه، خراسان و رازی واقع شده‌اند. چهار شرکت بورسی پردیس، شیراز، کرمانشاه و خراسان 33 درصد محصول تولیدی خود را به فروش داخلی می‌رسانند و 67 درصد محصول را به کشورهایی همچون یونان، ویتنام، هند، چین، ترکیه، عراق، افغانستان، میانمار و حتی آمریکای لاتین صادر می‌کنند. پتروشیمی لردگان نیز به تازگی به مدار تولید اوره وارد شده است. ظرفیت تولید اسمی اوره در واحد 3 این پتروشیمی که به تولید اوره اختصاص داده شده است، یک میلیون تن است. در صورت تولید اوره با ظرفیت اسمی یک میلیون تن، قرار است 80 درصد محصول صادر شود. سهم تناژ صادراتی ایران از جهان در سال 97 حدود 8درصد بوده است که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های بعد با افزایش ظرفیت تولید اوره و افزایش صادرات این سهم افزایش پیدا کند.
شرکت پتروشیمی پردیس با تولید سالانه 8/ 2 میلیون تن اوره، سهم 45 درصدی را به‌عنوان بزرگ‌ترین اوره‌ساز در ایران به خود اختصاص داده است. این شرکت سالانه حدود 2 میلیون تن فروش صادراتی دارد. در رتبه‌های بعدی، پتروشیمی شیراز با سهم 26درصد، پتروشیمی رازی و کرمانشاه با سهم 10درصد و پتروشیمی خراسان با سهم 9درصد قرار دارند.
وضعیت اوره‌سازان در بازار سرمایه
در بازار سرمایه پنج شرکت پتروشیمی پردیس، شیراز، کرمانشاه، لردگان و خراسان درحال حاضر حضور دارند. ارزش بازار شرکت‌های مرتبط با صنعت اوره حدود 8/ 1 درصد ارزش بازار سرمایه را تشکیل میدهد. سهام شناور این گروه به‌طور متوسط 17 درصد است. همچنین در یک سال اخیر این گروه به‌طور متوسط بازدهی 428 درصدی داشته است، این در حالی است که بورس و فرابورس در این مدت 360 درصد بازدهی ثبت کرده‌اند. از طرفی در بازه سه ماهه بازده صنعت 7 درصد و بازده شاخص کل منفی 2 درصد بوده است. تنها پتروشیمی خراسان از صنعت، بازدهی کمتری از شاخص کل بورس اوراق بهادار را کسب کرده‌اند. شرکت‌های این صنعت تقسیم سود بالایی مانند سایر شرکت‌های پتروشیمی بازار سرمایه داشته‌اند که در این بین خراسان با متوسط تقسیم سود 89 درصدی در سه سال گذشته، بیشترین تقسیم سود را از آن خود کرده است. سایر اطلاعات در جدول 4 به نمایش درآورده شده است.
بررسی صورت‌های مالی اوره‌سازان بورسی
در جدول 2 نگاهی به وضعیت صورت سود و زیان این صنعت در 10 سال گذشته داشته‌ایم. در فاصله سال‌های 90 تا 93 با بالا بودن نرخ جهانی، خوراک ارزان 3 سنتی و جهش ارزی از یک هزار تومان به سه هزار تومان؛ سود این شرکت‌ها تقریبا 4 برابر شده است و حاشیه سود میانگین 70 درصدی داشتند. در سال‌های 94 تا 96 به دلیل افزایش قیمت خوراک، کاهش قیمت‌های جهانی و تثبیت نرخ دلار، سود این شرکت‌ها نیز روند نزولی به خود گرفت و حاشیه سود نیز کاهش جدی داشته است. با جهش ارزی اخیر در کنار آزاد شدن نرخ اوره کشاورزی مجدد شاهد روند صعودی سودآوری شرکت‌ها هستیم.
همچنین در قسمت ترازنامه 60 درصد دارایی‌ها عمدتا دارایی‌های جاری هستند که در دو سال گذشته حساب‌ها و اسناد دریافتنی تجاری سهم 70 درصدی به خود اختصاص داده است. علت این موضوع مابه‌التفاوت نرخ اوره کشاورزی و بورس کالا از دولت است. همچنین با توجه به صادرات‌محور بودن این شرکت‌ها، عمده این شرکت‌ها مانده ارزی در خارج از کشور دارند. افزایش حساب‌های دریافتنی سبب افزایش دوره وصول مطالبات شرکت‌ها از 160 به 270 روز شده است. از طرفی 50 درصد منابع مالی این شرکت‌ها را بدهی‌ها تشکیل داده است. حساب‌ها و اسناد پرداختنی تجاری با سهم 22 درصدی، حصه جاری تسهیلات مالی دریافتی با سهم 24 درصدی، ذخایر با سهم 23 درصدی و سود سهام پیشنهادی و پرداختنی با سهم 29 درصدی بیشترین تاثیر در بدهی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
چه سودآوری در انتظار شرکت‌های صنعت خواهد بود؟
برای پیش‌بینی تولید شرکت‌ها میزان تولید آمونیاک به‌عنوان محصول ابتدای زنجیره در حدود سال گذشته در نظر گرفته شده است. ترکیب فروش داخلی و صادراتی مطابق ماه‌های اخیر لحاظ شده است. نرخ فروش دلاری اوره با توجه به برآورد وضعیت فعلی بازار جهانی، بر اساس اوره 220 دلاری فوب ایران (35 تا 40 دلار هزینه دور زدن تحریم‌ها) برآورد شده است. نرخ اوره کشاورزی برای ادامه سال 3600 تومان و برای سال آینده 4300 تومان با توجه به کف قیمت بورس کالا پیش بینی می‌شود. ضریب مصرف گاز طبیعی در حدود 750 متر مکعب به ازای هر تن آمونیاک و ضریب مصرف آمونیاک برای تولید اوره 56/ 0 است. نرخ گاز طبیعی 9 سنت برای ادامه سال‌جاری و 5/ 7 سنت برای سال 1400 لحاظ شده است. متوسط نرخ دلار نیما برای نیمه دوم سال 99 برابر با 240هزار ریال و برای سال آتی 260 هزار ریال است. نرخ گاز سوخت برای سال مالی آتی 3400 ریال در نظر گرفته شده است. مفروضات ممکن است با توجه به وضعیت شرکت‌ها اندکی تغییر داشته باشد.
با توجه به جدول 3، با در نظر گرفتن تقسیم سود سال‌های اخیر این شرکت‌ها و همچنین بتای سه ساله می‌توان نسبت قیمت به درآمد آینده نگر این شرکت‌ها را مطابق با جدول 4 داشت. همان‌گونه که مشاهده می‌شود نسبت قیمت به درآمد شرکت‌ها عمدتا در بازه 6 تا 7 واحدی قرار گرفته است که نشان‌دهنده ارزندگی سهام این شرکت‌ها است. از پتانسیل‌های صنعت می‌توان به صادرات‌محور بودن شرکت، داشتن معافیت مالیاتی صادراتی، مانده ارزی بالا، وابستگی نرخ‌های فروش به دلار، به مدار رسیدن سایر تولیدکنندگان داخلی و افزایش سهم صادرات، نقدشوندگی مناسب، داشتن بازارهای صادراتی با وجود فشار حداکثری تحریم‌ها، کاهش قیمت جهانی گاز به دلیل مازاد عرضه، ثبات نسبی نرخ اوره نسبت به سایر قیمت محصولات پتروشیمی و کاهش تحریم‌ها اشاره کرد. از ریسک‌هایی که سرمایه‌گذاران باید مد نظر قرار دهند: حساب‌های دریافتنی بابت فروش اوره کشاورزی، عدم تقسیم سود قسمتی از سود دوره به دلیل همین حساب‌ها، سرکوب ارزی و ثبات نرخ ارز در دوره طولانی و مقررات قانون‌گذار.
![]()
