د‌کتر آزاده نجارزاده : استاد گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی یزد
Dr.azadeh.najarzadeh@
تحریریه زندگی آنلاین : یک رژیم‌شناس به نام داون جکسون بلاتنر برای اینکه به مردم کمک کند تا در عین حال که از خوردن غذاهای با منشأ حیوانی لذت می‌برند، از فواید غذاهای گیاهی (رژیم غذایی گیاهخواری) نیز بهره‌مند شوند، به همین دلیل از ترکیب دو واژه Flexible (انعطاف‌پذیر) و vegetarian (رژیم گیاهخواری) عبارت Flexitarian را ابداع نمود.
در رژیم‌های گیاهخواری گوشت و سایر ترکیبات با منشأ حیوانی حذف می‌گردند. در رژیم Vegan حتی عسل، تخم‌مرغ و لبنیات، ماهی و مرغ نیز حذف می‌شود، اما رژیم Flexitarian نه Vegetarian است و نه Vegan. در واقع رژیم فلکسیتارین یک نوع سبک زندگی است. اصول این رژیم شامل موارد زیر است:
1- مصرف بیشتر میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات و غلات کامل
2- تمرکز بر دریافت پروتئین بیشتر از منابع گیاهی
3- مصرف گاه به گاه گوشت و منابع حیوانی
4- مصرف حداقل غذاهای فرایند شده و مصرف بیشتر غذاهای طبیعی
5- محدودیت در مصرف شکر و شیرینی‌ها
با توجه به اینکه این نوع سبک غذا خوردن انعطاف‌پذیر بوده و بیشتر در آن تکیه بر مصرف مواد غذایی و نه عدم مصرف می‌باشد، به یک سبک پرطرفدار تبدیل شده است. در واقع می‌توان گفت رژیم فلکسیتارین یک نوع رژیم شبه گیاهخواری است.
بیشتر بخوانید:
فواید رژیم فلکسیتارین
فواید این نوع رژیم بسیار است، اما از آنجا که این نوع رژیم تعریف دقیقی از مقادیر ارائه نمی‌دهد، انجام تحقیقات علمی در این مورد کمی مشکل است.
این نوع رژیم می‌تواند فواید گیاهخواری را داشته باشد و در عین حال افراد را از لذت خوردن گاه به گاه گوشت و غذاهای با منشأ حیوانی محروم ننماید، البته به خاطر داشته باشید رژیم گیاهخواری که در آن مقادیر زیادی از غذاهای تصفیه شده وجود داشته باشد و حاوی شکر و نمک و چربی فراوان باشد، هیچ نفعی برای بدن نخواهد داشت. به عبارت ساده‌تر هر رژیم گیاهخواری لزوماً سالم نیست.
رژیم بر پایه گیاهان و بیماری قلبی
رژیم غذایی غنی از فیبر و حاوی چربی‌های سالم برای سلامت قلب مفید می‌باشد. بررسی‌های علمی نشان داده‌اند افرادی که رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد ماهی داشته و نیز گیاه‌خواران، خطر پایین‌تری برای بیماری‌های ایسکمیک قلبی و سکته‌های قلبی و مغزی نسبت به گوشتخواران دارند. غذاهای گیاهی، حاوی فیبر بیشتر و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌باشند که در کاهش فشار خون و افزایش کلسترول خوب نقش مهمی را ایفا می‌کنند. به طور کلی افراد گیاه‌خوار فشار خون کمتری نسبت به همه‌چیز‌خواران دارند. مطالعه دیگری نشان داده که کاهش دریافت گوشت می‌تواند در این تنظیم فشار خون مؤثر باشد، بنابراین رژیم غذایی فلکسیتارین می‌تواند در کاهش فشار خون و کاهش بیماری‌های قلبی مؤثر باشد.
بیشتربخوانید:
کنترل وزن
رژیم غذایی فلکسیتارین به دلیل اینکه در آن غذاهای فرایند شده که حاوی کالری بالا هستند، محدود می‌شوند و بیشتر غذاهای گیاهی مصرف می‌شود که کالری کمتری دارند، می‌تواند در کنترل وزن نیز مؤثر باشد، البته در مقایسه با رژیم‌های غذایی Vegan که تمام مواد مصرفی از نوع گیاهی هستند و هیچ محصول حیوانی در آن وجود ندارد، رژیم غذایی فلکسیتارین کاهش وزن کمتری را باعث می‌شود. نکته قابل توجه این است که هدف از پیروی از سبک غذایی فلکسیتارین کاهش وزن نیست، بلکه هدف از آن این است که غذاهای حاوی مواد مغذی بیشتر مانند میوه و سبزی و حبوبات در رژیم غذایی اضافه شوند.
دیابت
دیابت نوع دو یک مشکل همه‌گیر در دنیا است. پیروی از یک سبک غذایی که بیشتر بر پایه غذاهای گیاهی باشد، در پیشگیری و مدیریت این بیماری مؤثر است. غذاهای گیاهی به دلیل داشتن فیبر بیشتر مشروط به اینکه چربی و شکر افزوده کمی داشته باشند، می‌توانند در کنترل وزن و به دنبال آن کاهش خطر دیابت مؤثر باشند. چنین رژیمی باید حاوی غلات سبوسدار، سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات، مغزی‌جات و روغن‌های گیاهی بوده و از سوی دیگر حاوی مقادیر کمتری از غذاهای فرایند شده نظیر آب‌میوه‌ها، نوشیدنی‌های شیرین، غلات تصفیه شده و شیرینی‌ها باشد.
بیشتر بخوانید:
سرطان
مطالعات نشان داده‌اند که الگوهای غذایی که حاوی مقادیر بالای ترکیبات گیاهی هستند، در کاهش خطر انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان کولورکتال (روده بزرگ و مقعد) نقش دارند. یک مطالعه با 7 سال پیگیری بر روی 78000 نفر نشان داد که رژیم‌های غذایی شبه‌گیاه‌خواری به نسبت رژیم‌های همه‌چیز‌خواری، 8 درصد خطر سرطان کولورکتال را کاهش می‌دهند.
نکات و جنبه‌های منفی حذف غذاهای گوشتی
اگر رژیم‌های غذایی گیاهخواری خوب تنظیم شوند، می‌توانند رژیم‌های سالمی باشند، اما برخی از افراد در معرض کمبود مواد مغذی قرار دارند و حذف گوشت می‌تواند خطر کمبود را در آنها افزایش دهد. از جمله مواد مغذی که احتمال کمبود آنها وجود دارد، می‌توان به ویتامین B12، زینک (روی)، آهن، کلسیم و اسیدهای چرب امگا 3 اشاره نمود، بنابراین می‌توان گفت رژیم غذایی فلکسیتارین که در آن مصرف گاه به گاه گوشت وجود دارد و محصولات حیوانی دیگر نظیر شیر، ماست، عسل و تخم‌مرغ نیز در آن مصرف می‌شود، خطر کمبود کمتری نسبت به رژیم‌های غذایی کاملاً گیاهی دارد.
بیشتربخوانید:
