به قلم : دکتر لادن گیاهی - متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : به‌احتمال‌زیاد بسیاری از ما حداقل یک‌بار در طول عمرمان به درد معده مانند نفخ، سوءهاضمه و سوزش سر دل دچار شده‌ایم. این مشکلات جزو مشکلات عملکردی دستگاه گوارش هستند. مشکلات عملکردی دستگاه گوارش به آن دسته از بیماری‌های گوارشی گفته می‌شود که به دلیل اختلال در عملکرد اجزای این اندام به وجود آمده است، نه به دلیل نقصی غیرعادی در ساختار آن. این مشکلات چنان شایع هستند که تخمین زده‌شده است که بیش از 40% جمعیت در سرتاسر دنیا به آن‌ها دچار باشند. همچنین استفاده از گیاهان دارویی یکی از رایج‌ترین درمان‌هایی است که برای درد معده در نظر می‌گیریم. از دیرباز استفاده از گیاهان با خواص دارویی برای درمان بیماری‌های مختلف رواج داشته است. امروزه نیز اثرات مفید برخی از آن‌ها در تحقیقات به اثبات رسیده است. به همین خاطر در این مقاله قصد داریم به نقش چند نمونه از این گیاهان دارویی در کمک به درمان درد معده، که اثربخشی آن‌ها در مطالعات مختلف به اثبات رسیده است، بپردازیم. همچنین به برخی عوارض جانبی دیده‌شده از این گیاهان نیز اشاره خواهد شد.
بیشتربخوانید:
زردچوبه
دیده‌شده است که درد معده با افزایش تولید اسید معده و همچنین فرآیندهای اکسیدانی همراه است. منظور از فرآیندهای اکسیدانی تولید ترکیبات اکسیدان فعال می‌باشد. در این شرایط احتمال آسیب سلول‌های جدار معده و زخم افزایش می‌یابد. زردچوبه با دارا بودن ترکیبات آنتی‌اکسیدان و ضدالتهابی قوی می‌تواند در پیشگیری و کاهش زخم‌های گوارشی مؤثر باشد. همچنین ترکیب کورکومین موجود در آن می‌تواند در کاهش ترشح اسید معده نیز نقش داشته باشد. جالب است بدانید که درگذشته نیز از این ادویه برای ترمیم زخم‌ها استفاده می‌کردند. همچنین ترکیبات این گیاه در مهار رشد باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده نیز مؤثر است. استفاده از زردچوبه می‌تواند در ریشه‌کن کردن این میکروب معده کمک‌کننده باشد.
هل
در طب سنتی از هل به‌عنوان یک ادویه‌ی پرخاصیت در درمان درد معده، بیماری‌های قلبی و اعصاب استفاده می‌شود. در هند و نقاط مختلفی از آسیا از این ادویه به‌عنوان دارو برای درمان اسهال و نفخ استفاده می‌کردند. اثرات مفید ترکیبات موجود در هل برای درد معده امروزه نیز دیده‌شده است. این ادویه می‌تواند از ایجاد زخم معده به دلیل مصرف برخی داروها پیشگیری نماید و اثرات محافظتی از سلول‌های معده داشته باشد.
نعناع فلفلی
تاریخچه استفاده از نعناع فلفلی به‌عنوان یک گیاه دارویی به هزاران سال قبل برمی‌گردد. از دیرباز از این گیاه برای رفع نفخ و سوءهاضمه استفاده می‌شده است. امروزه نیز بیشترین کاربرد آن برای رفع علائم سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر و نفخ می‌باشد. این گیاه می‌تواند با کمک به شل شدن عضلات دستگاه گوارش و کاهش درد و اسپاسم و نفخ، به رفع درد معده کمک نماید. اما استفاده از این گیاه ممکن است در برخی افراد با سوزش سردل و احساس تهوع همراه باشد. همچنین زیاده‌روی در مصرف آن با آسیب به کلیه‌ها همراه بوده است.
بیشتربخوانید:
زنجبیل
اولین بار 3 هزار سال قبل از میلاد یک گیاه‌شناس چینی استفاده از زنجبیل را برای درمان علائم اولیه‌ی سرماخوردگی پیشنهاد داد. امروزه از این گیاه برای سرماخوردگی، آرتریت و تهوع بارداری استفاده می‌گردد. ترکیبات موجود در زنجبیل در تسریع تخلیه‌ی معده و درنتیجه کاهش تهوع مؤثر است. اما ترکیبات این گیاه می‌تواند به بهبود درد معده نیز کمک کند. زنجبیل در کاهش درد و ناراحتی سر دل، کاهش کرامپ های معده، کاهش نفخ و سوءهاضمه نقش دارد. همچنین این گیاه در محافظت از معده در برابر زخم‌های گوارشی نیز مؤثر است. به نظر می‌رسد ترکیبات ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان زنجبیل در این زمینه نقش داشته باشد. مصرف زنجبیل تا 2 گرم در روز برای اکثر افراد بی‌ضرر است، اما به دلیل نقشی که در رقیق کردن خون دارد، در صورت استفاده از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون بهتر است در مصرف این گیاه احتیاط نمود.
شیرین‌بیان
شیرین‌بیان در فرهنگ‌های باستانی مختلف به‌عنوان دارو برای درمان مشکلات متعددی استفاده‌شده است. برای مثال مصریان باستان در قرن سوم قبل از میلاد از آن برای درمان سرفه استفاده می‌کردند. امروزه استفاده از این گیاه در درمان زخم‌های معده نیز مطرح می‌باشد. ترکیب فعال موجود در این گیاه خواص ضدالتهابی داشته و با مهار تولید ترکیبات التهابی باعث افزایش جریان خون در بافت معده می‌گردد. به همین خاطر اثرات ضد زخم معده دارد. باوجود نقش مفید این گیاه در برطرف کردن درد معده، شیرین‌بیان می‌تواند با اقتباس آب و افزایش دفع پتاسیم باعث افزایش فشارخون و کمبود پتاسیم در بدن گردد. همچنین ممکن است با زایمان زودرس نیز در ارتباط باشد. درنتیجه در افراد دچار فشارخون، مشکلات قلبی و کلیوی، زنان باردار و شیرده مصرف آن پیشنهاد نمی‌گردد.
