عفونت خون در نوزادان و کودکان

به قلم:شیرین فرساد ؛ دانشجوی دکتری میکروبیولوژی

 

تحریریه زندگی آنلاین : عفونت خون (سپسیس) بیماری جدی و خطرناکی است که معمولا توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها در روده، مثانه یا مجاری ادراری بر اساس تولید سم باکتری، سیستم ایمنی بدن یا بافت‌های کودک را مورد تهاجم قرار می‌دهند. این بیماری در سنین زیر 3 ماه بسیار خطرناک‌تر از سایر رده‌های سنی بوده و به علت عدم تکامل سیستم ایمنی، بدن کودک قادر به مقابله کامل با عفونت‌ها نمی‌باشد، به همین علت در صورت مشاهده عفونت خون نوزاد، درمان از بیمارستان آغاز می‌شود.

بیشتربخوانید:

اثر مثبت ویتامین D بر کودکان

 

 

 

 

انواع عفونت خون

سپسیس خفیف: مرحله اول عفونت خون است. علائم این مرحله شامل تب، ضعف، افزایش ضربان قلب و تنفس می‌باشد. در صورت درمان این بیماران شانس زنده مانی بدون عوارض شدید بالا می‌رود.

سپسیس شدید: در صورت نادیده گرفتن درمان سپسیس، عفونت خون شدید شده که با کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها، لخته شدن خون و افت فشار خون مشخص می‌شود. علائم این مرحله شامل مشکلات تنفسی، اسهال و درد شکم، کاهش میزان ادرار و افزایش ضربان قلب می‌باشد.

شوک سپتیک: عفونت خون در این مرحله با افت شدید فشار خون، اختلال عملکرد قلبی عروقی، درد شکم، افت پلاکت، مشکلات تنفسی و کاهش میزان ادرار همراه است. در ابتدا سیستم عصبی و هورمونی ممکن است موقتا فشار خون را حفظ کند که ممکن است از طریق کاهش فشار خون به شدت بر تحویل اکسیژن اثر بگذارد، در نتیجه باعث افزایش سطح اسید لاکتیک می‌شود، زیرا سلول‌ها سعی می‌کنند با کمبود اکسیژن کار کرده و سطح اکسیژن نیز به علت ترشح هورمون‌های استرس افزایش می‌یابد. اختلال عملکرد در چند ارگان: اختلال  در سیستم قلبی عروقی، عصبی، خونی، کبدی و کلیوی مشاهده می‌شود.

سپسیس نوزادی: در کودکان زیر 3 ماه شایع است.

 بیشتربخوانید:

ویتامین D برای رشد مغزی جنین ضروری است

 

 

 

 

دلایل  ایجاد عفونت خون در کودکان (عوامل خطر برای ایجاد سپسیس)

1- پنومونی (عفونت ریه)

2- آپاندیسیت

3- عفونت مجاری ادراری

4- عفونت کیسه صفرا

5- عفونت مجاری صفراوی

6- عفونت پوستی

7- مننژیت

8- عفونت سیستم عصبی

9- عفونت قلبی

10- عفونت استخوانی

11- آنفلوانزا

 

 

عواملی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها عامل عفونت‌هایی مانند عفونت خون بوده و باعث تحریک بیش از حد سیستم ایمنی می‌شوند. در دوران بارداری یا در حین زایمان، عفونت از مادر به نوزاد منتقل می‌شود. خونریزی‌های مادر، تب‌های ناشناخته مادر، عفونت‌های رحم، خونریزی مادر، زایمان‌های طولانی سخت و طولانی مدت و پارگی کیسه آب مادر باعث افزایش ابتلای کودک به عفونت خون می‌شود.

 پس از تولد، در صورت وجود نوزاد نارس و نوزادان دارای ضعف سیستم ایمنی، بستری در بخش NICU با انتقال مایعات از طریق تزریق سرم، همچنین کنترل مشکلات تنفس کودک به واسطه دستگاه تنفس مصنوعی صورت می‌گیرد. ضمن بستری کودک در بیمارستان، میکروب‌های فلور پوست مانند استافیلوکوکوس اورئوس از طریق لوله‌های تنفسی به خون منتقل شده و بیماری ایجاد می‌کنند. شایع‌ترین باکتری‌های عامل عفونت شامل هموفیلوس آنفلوانزا، استرپتوکوک پنومونیه، اشریشیا کولی، استافیلوکوکوس‌های کواگولاز منفی و لیستریا مونوسیتوژنز می‌باشد. 

 

ریسک فاکتورهای مادر

1- ضعف شرایط اجتماعی - اقتصادی مادر

2- مشکلات حین بارداری

3- سوء‌تغذیه

4- سوء مصرف مواد

بیشتر بخوانید:

اگر کودک به آنفلوآنزا دچار شد چه باید کرد؟

 

 

 

 

 ریسک فاکتورهای کانال زایمان

1- پارگی زودرس پرده‌های جنینی

2- تب مادر

3- کوریو امنیوتیت

4- زایمان طولانی‌مدت

5- عفونت دستگاه ادراری مادر

 

 ریسک فاکتورهای نوزادی

1- دوقلویی نوزادان

2- آسم کودک

3- آسپیراسیون مدفوع کودک

4- ناهنجاری‌های مادرزادی پوستی یا غشاهای مخاطی

 

 

 ریسک فاکتورهای کودک

1- عفونت پوستی

2- سینه پهلو

3- نیش آلوده حشرات

4- عفونت‌های پس از کشیدن دندان کودک

5- عفونت دندانی پس از کشیدن دندان کودک

6- عفونت‌های پس از بستری کودکان در بیمارستان

7- عفونت شکمی

بیشتر بخوانید:

درمان خانگی سرفه های شبانه کودک

 

 

 

 

 علائم عفونت

علائم در نوزادان با یکدیگر متفاوت بوده و شامل بی‌اشتهایی به غذا، داشتن حالت تهوع پس از میل غذا، تب‌های بالای 38 درجه، کبودی، رنگ‌پریدگی، تغییر در ماهیچه‌های بدن کودک، تغییر در تعداد ضربان قلب (تاکی‌کاردی: افزایش تعداد ضربان قلب، برادی‌کاردی: کاهش تعداد ضربان قلب)، تغییر خلق کودک، بی‌حالی و بی‌حوصلگی، مشکلات تنفسی، گرفتگی صدا، گرگرفتگی یا سردی بدن کودک، خواب آلودگی، لرز و کاهش تعداد پلاکت می‌شود.

 

 

 تشخیص و درمان

در صورت تب‌های طولانی‌مدت، حدود 3 ماه کودک باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد.

1- آزمایش خون

2- کشت خون

3- آزمایش سطح اکسیژن خون

4- آزمایش ادرار

5- پرتوگرافی قفسه‌سینه

6- کشیدن مایع کمر

7- بررسی عملکرد کلیه

8- درمان آنتی‌بیوتیکی

 

 استفاده از ماسک اکسیژن

در صورت عدم درمان این عفونت منجر به عوارض شدیدی مانند مشکلات مغزی، شنوایی، ریوی، کلیوی و مرگ می‌شود.

 

پیشگیری

در بررسی‌های دوران بارداری طی هفته‌های 35 تا 37، در صورت وجود عفونت مادر در کانال زایمان، تزریق وریدی آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. امروزه با اعمال واکسیناسیون از بسیاری از عفونت‌ها جلوگیری می‌گردد. همچنین شستشوی مرتب دست کودک، تمیز نگهداشتن زخم‌ها، تغذیه سالم و خواب کافی موثر می‌باشد.