به قلم : شیرین فرساد ؛ دانشجوی دکتری میکروبیولوژی
تحریریه زندگی آنلاین : پدر و مادرها همیشه مایل هستند که برای کودکان خود غذای سالم و مغذی فراهم کنند تا رشد مناسبی داشته و سلامت باشند، اما کودکان برعکس والدین خود به غذاهای فست‌فودی تمایل دارند. فست‌فودها با عطر، بو و رنگ خود، باعث تقویت انگیزه کودکان به روی آوردن به این نوع غذاها می‌شوند و در نتیجه زمینه ایجاد بیماری‌های گوارشی و ... را فراهم می‌آورند. یکی از اختلالات گوارشی سندرم روده تحریک‌پذیر می‌باشد. سندرم روده تحریک‌پذیر عملکرد روده بزرگ را با مشکل مواجه می‌کند. علائم این اختلال شامل دل‌درد‌های بدون علامت، اسهال‌های مکرر، یبوست‌های مکرر یا ترکیب اسهال و یبوست می‌باشد. درصد شیوع این سندرم در بین کودکان دختر و پسر یکسان بوده و حدود 20 درصد از کودکان را مبتلا می‌کند. فشارهای روحی بر کودکان ناشی از اسهال‌های مکرر و دل‌درد‌ها باعث ناراحتی و استرس در آنها می‌شود.
بیشتربخوانید:
علل
درگیری فکری و استرس
در زمان استرس، هورمون‌هایی ترشح می‌شوند که باعث فعال‌سازی پاسخ‌های ایمنی بدن می‌گردند و احتمالا به باکتریهای مفید دستگاه گوارش حمله کرده و باعث تخریب آنها می‌شوند.
تبادل نامناسب پیام‌های مغزی - روده‌ای
عملکرد روده در ارتباط دو طرفه بین سلول‌های مغز و روده است. در صورت وجود اختلال در عملکرد صحیح هر یک از سیگنال‌های ارتباطی، نظم مسیر تغییر کرده و باعث دل‌درد، تغییر در قوام مدفوع و ... می‌شود.
افزایش حساسیت کودکان مبتلا به سندرم
کودکان مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، بیشتر به دل‌درد مبتلا می‌شوند و احتمال ابتلا به عفونت‌های گوارشی در این کودکان بیشتر است که در نتیجه باعث اختلال در نفوذ‌پذیری روده شده و باعث انتقال باکتریهای بیماریزا می‌گردد.
مشکلات حرکتی دستگاه گوارش
دیواره روده با لایه‌های عضلانی پوشیده شده و با حرکات غذا منقبض می‌شود. در صورت ایجاد یبوست، حرکات روده کند شده و در صورت بروز اسهال سرعت حرکات روده تشدید می‌شود. دل‌درد کودک ناشی از اسپاسم و انقباضات ناگهانی و شدید عضلات می‌باشد. گاهی اوقات این کودکان دچار بیش‌فعالی حرکات روده شده و اسهال مکررا اتفاق می‌افتد.
افزایش رشد باکتریهای بیماریزا
در اثر عدم تعادل باکتریهای دستگاه گوارش، باکتریهای بیماریزا جایگزین باکتریهای فلور نرمال شده و علائم این سندرم تشدید می‌شود.
وراثت
در خانواده‌هایی که به طور ژنتیکی دچار اختلال سندرم روده تحریک‌پذیر می‌باشند، درصد ابتلای کودکان به این عارضه بیشتر است.
بیشتربخوانید:
علائم
1- تغییر در غلظت مدفوع
2- تغییر در تعداد دفعات دفع
3- احساس درد پس از دفع
4- اسهال
5- یبوست
6- بی‌اشتهایی و کاهش وزن
7- تهوع و سرگیجه
8- احساس عدم تخلیه کامل
9- مشاهده مخاط در مدفوع
پیشگیری
1- یوگای کودکان
2- پرهیز از گرم و سرد شدن مکرر غذا
3- مصرف وعده غذایی در ساعات مشخص
درمان
1- تغییر در سبک زندگی، رژیم غذایی کودک و استفاده از حجم‌های کوچک وعده‌های غذایی، مصرف برنج و سایر کربوهیدرات‌ها، ماکارونی و غلات
2- مصرف فیبرها: فیبرها یبوست را کاهش داده و باعث نرم شدن مدفوع کودک، دفع به سهولت و کاهش دفع گاز می‌شوند.
3- پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و نوشیدنی‌های کافئین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار، غذاهای نفاخ و شیرین‌کننده‌های مصنوعی
4- مصرف داروهای ضد اسهال: لوپرامید باعث کاهش اسهال در کودکان می‌شود، اما دل‌درد را کاهش نمی‌دهد.
5- مصرف داروهای ضد افسردگی
6- درمان روحی کودک: کنترل استرس باعث کاهش حرکات روده می‌شود و عملکرد روده را متعادل می‌کند، همچنین درمان‌های رفتاری شناختی به بهبود روح و روان کودک کمک می‌کند.
7- هیدراتاسیون: مصرف آب و مایعات مجاز فاقد شیرین‌کننده
8- مصرف موز، دانه کتان و جوی دو سر برای این کودکان توصیه می‌شود.
9- مصرف مکمل‌های پروبیوتیکی: این باکتریهای پروبیوتیک تقویت‌کننده روده بوده و علائم این سندرم به شدت کاهش می‌یابد.
بیشتربخوانید:
نقش پروبیوتیک برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر کودکان
بدن هر کودک حاوی تعداد زیادی میکروب (قارچ، باکتری، ویروس و انگل) می‌باشد. میکروبیوم هر کودک با کودک دیگر متفاوت است. باکتریهای مورد تائید زمانی پروبیوتیک به شمار می‌رود که دارای ویژگی‌های خاصی باشد:
1- پس از مصرف به شکل مکمل توان زنده مانی در روده را داشته باشد.
2- مزایای استفاده از مصرف مکمل تایید شده سازمان غذا و دارو باشد.
3- بدون نگرانی از ایجاد عوارض جانبی مصرف شود.
مزایای پروبیوتیک برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر
الف: بهبود مشکلات گوارشی، یبوست و اسهال
ب: بهبود نفخ و کولیک نوزادان و دل‌درد کودکان
ج: بهبود هضم غذا در بدن
د: تعدیل سیستم ایمنی، افزایش مقاومت بدن با افزایش تعداد لنفوسیت‌ها در بدن
ه: کمک به تولید ویتامین در بدن کودک
و: کمک به تجزیه و جذب داروهای مصرفی
ز: کنترل باکتریهای بیماریزا
ح: کنترل اسهال پس از عفونت یا مصرف آنتی‌بیوتیک
به طور کلی پروبیوتیک‌ها با تغییر Ph باعث از بین بردن باکتریهای بیماریزا شده، رقابت با باکتریهای پاتوژن بر سر مواد غذایی در دسترس، تولید باکتریوسین، تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیره و بیوسورفکتانت‌هایی که از تکثیر باکتریهای بیماریزا جلوگیری کرده و مانع از اتصال این باکتری‌ها به اپی‌تلیال می‌شود. عملکرد سد بیولوژیک روده و اتصال کربوهیدرات‌ها به سطح سلول‌های اپی‌تلیال و ترشح مخاط با تولید ماده ژل مانند باعث حفاظت اپی‌تلیال از باکتریهای مضر یا آنتی‌ژن‌های تولید شده و باعث بهبود حرکات روده می‌شود. بهبود اتصالات اپی‌تلیوم و تولید پپتیدهای ضد میکروبی باعث مهار رسیدن پاتوژن‌ها به بافت اپی‌تلیوم می‌شود. همچنین باعث تعدیل سیستم ایمنی، تنظیم تعداد T سل‌ها و تنظیم فعالیت سایتوکین‌های ضد التهابی، تولید و ترشح آنتی‌بادی IgA، تنظیم ترشح هورمون‌های درون‌ریز و بهبود عملکرد نورون‌های مغز در مسیر ارتباطی مغز – روده می‌شوند.