رالی صندوق‌ها در صعود شاخص

اما از آنجا که در روندهای صعودی بازار، چینش سبد سهام زمان‌بر است، استفاده از صندوق‌های سهامی راهی میان‌بر برای کسب بازدهی مناسب است. بررسی اینکه کدام صندوق‌های سهامی در روندهای افزایشی، عملکرد بهتری دارد، می‌‌‌تواند بر تصمیم‌گیری اهالی بورس اثرگذار باشد. در این گزارش با این فرض که صندوق‌های اهرمی همواره عملکرد بهتری نسبت به دو شاخص اصلی بازار دارند، به بررسی صندوق‌های سهامی در صعودهای بازار پرداخته شده است. به دلیل آنکه تنوع صندوق‌ها در سه‌سال اخیر افزایش یافته، چهار روند صعودی اخیر شاخص کل بورس مورد بررسی قرار گرفته است. نام صندوق‌های «پالایش»، «دارایکم»، «انار»، «الماس» و «سرو» در روندهای مذکور در میان صندوق‌های برتر به‌وفور مشاهده شده است.

کارنامه صندوق‌ها در رونق

در سال‌های اخیر، سیر افزایشی تعداد صندوق‌ها در بورس و تنوع آنها موجب شده است تا سرمایه‌گذاران در خصوص بازدهی این صندوق‌ها در روندهای صعودی کنجکاو شوند. هرچند بررسی بازدهی گذشته این صندوق‌ها می‌‌‌تواند اطمینان خاطری برای احتمال تکرار این بازدهی‌‌‌ها در آینده باشد، اما بررسی سبد صندوق‌های بورسی یکی از شروط کافی برای سرمایه‌گذاری درست در صندوق‌های سهامی است. بنابراین برای بررسی عملکرد گذشته‌‌‌نگر صندوق‌ها چهار روند صعودی اخیر بازار مورد بررسی قرار گرفته است. اولین روند صعودی در سه‌سال اخیر، کف آبان1401 تا 16اردیبهشت 1402 بوده است. در این رالی پرقدرت بازار که شاخص کل به دلیل رشد دلار نیما، موفق به ثبت قله جدیدی شده، بازدهی نماگر اصلی بازار، 104درصد و بازدهی نماگر هموزن 141درصد بوده است. در این بازه زمانی، صندوق‌های «پالایش‌یکم» و «دارایکم» با ثبت بازدهی 175درصدی بهترین صندوق‌های بازار سهام بوده‌‌‌اند. این درحالی است که صندوق «اهرم» رشد 280درصدی داشته است. به‌جز صندوق‌های یادشده، هیچ صندوقی بازدهی بهتر از شاخص هموزن را برای سهامداران به ارمغان نیاورده است. «داریوش»، «الماس»، «سلام»، «عقیق»، «انار»، «هم‌‌‌وزن»، «عقیق» و «آوا» بازدهی بهتر از شاخص کل را ثبت کرده‌‌‌اند.  پس از بازه زمانی یادشده، شاخص کل روندهای کوتاه صعودی را تجربه کرد که تاکنون موفق به ثبت قله جدید نشده است. اما پس از ریزش اردیبهشت1402، شاخص کل بازار موفق شد در اولین روز شهریور 1402 بازدهی 11درصدی و شاخص ثانویه بازار رشد 10درصدی را تجربه کند و نماگر اصلی پس از لمس محدوده یک‌میلیون و 900هزار واحد تا 2میلیون و 150هزار واحد افزایش یابد. دوباره صندوق‌های «پالایش» و «دارایکم» به‌عنوان دو صندوق برتر در بازه زمانی مذکور معرفی شدند. این دو صندوق به ترتیب با رشد 36 و 21درصدی بازدهی‌ای بهتر از دو نماگر بازار داشتند. البته اختلاف شدید بازدهی صندوق پالایش با شاخص کل بورس، به دلیل محرک بنیادی گروه پالایشی در آن زمان و حذف ارز ترجیحی برای فروش محصولات پالایشی بود. ضمن آنکه دوباره نام «انار» و «الماس» در میان 10صندوق برتر مشاهده می‌شود. دو صندوق مذکور با بازدهی 14 و 13درصدی بسیار بهتر از متوسط بازار عمل کردند.  رشد پالایشی‌‌‌ها و حذف ارز ترجیحی این گروه بازهم به کمک بازار نیامد و ریسک‌‌‌های متنوع داخلی و خارجی بورس، شاخص کل این بازار را دوباره تا محدوده یک‌میلیون و 950هزار واحدی پایین آورد تا زمینه رشد دیگری در آبان 1402برای این نماگر باشد و آن را تا کانال 2میلیون و 200هزار واحد برساند.

رشد قیمت دلار به‌واسطه تنش‌‌‌های منطقه، نقش محرک را برای روند صعودی دیگر بازی کرد؛ نقشی که به‌مرور با کاهش تنش‌‌‌ها کمرنگ‌‌‌تر شد و بورس تهران، صرفا به دلیل رسیدن شاخص کل و P/E بازار به محدوده ارزنده‌‌‌تر، واکنش مثبتی از خود نشان داد. این روند صعودی، از آبان سال گذشته آغاز شد و تا دی‌ماه 1402 ادامه داشت؛ به طوری که در این بازه، شاخص کل رشد 13درصدی و شاخص هموزن رشد 17درصدی را تجربه کرد. تفاوت اصلی این روند صعودی با دو روند دیگر، ظهور صندوق‌های جدید به‌عنوان گزینه برتر بورس بود؛ چرا که این‌‌‌بار صندوق‌های شاخصی عقب‌نشینی کرده بودند و شاخص هموزن از شاخص کل سبقت گرفته بود. «پرتو»، «ثهام» و «ویستا» سه صندوق برتری بودند که بازدهی بیش از 20درصد را به همراه داشتند. نام صندوق‌های «پالایش»، «دارایکم»، «انار» و «الماس» برای بار سوم در میان صندوق‌های برتر تکرار شده است.  با این حال، باز هم سیاست انقباضی بانک‌مرکزی و افزایش نرخ بهره، افزایش تنش‌‌‌ها در منطقه و احتمال درگیری ایران، زیرپای شاخص کل را خالی کرد و این نماگر تا محدوده 2میلیون واحدی پایین آمد. افزایش اختلاف دلار آزاد و دلار نیما در اسفندماه سال گذشته دوباره به روند افزایشی در بورس تهران انجامید؛ به‌طوری که نماگر اصلی پس از مدت‌‌‌ها با کاهش سایه جنگ، در اردیبهشت امسال، وارد کانال 2میلیون و 300هزار واحدی شد. این بار نیز انتظارات در خصوص افزایش دلار نیما، سبب شد تا شاخصی‌‌‌های بورس مانند فولاد و پتروشیمی‌‌‌ها عملکرد بهتری داشته باشند. از این‌رو شاخص کل با بازدهی 13درصدی در بازه زمانی یادشده روبه‌‌‌رو شد. این درحالی است که نماگر هموزن تنها 7درصد افزایش ارتفاع را تجربه کرد. برای سومین بار، «پالایش» صندوق برتر شد. نام صندوق‌های جدید مانند «تمشک» و «فیروزه» و «اطلس» نیز در میان صندوق برتر مشاهده شد. نام «سرو» و «آرام» نیز در دو رالی از چهار رالی صعودی مشاهده شده است. ضمن آنکه صندوق دارایکم موفق نشد رتبه تک‌رقمی را در صندوق‌ها کسب کند.  به طور کلی، در میان چهار روند صعودی پرهیجان و کم‌هیجان بازار، نام صندوق «پالایش»، چهاربار، صندوق «انار»، «الماس» و «دارایکم» سه‌بار و نام «سرو»  دوبار تکرار شده است. اما به نظر می‌رسد تکرار نام این صندوق‌ها دلیل بنیادی داشته باشد که باید در صورت‌‌‌ وضعیت پرتفوی آنان کاوش شود؛ چرا که در روندهایی که محرک دلار بوده است، شاخصی‌‌‌ها از کل بازار سبقت گرفتند و بورس را به جولانگاه «پالایش» و «دارایکم» مبدل کردند و در روندهایی که شاخص هموزن و متوسط بازار از شاخصی‌‌‌ها سبقت گرفته است، صندوق‌هایی نظیر «انار»، «سرو» و «الماس» عملکرد بهتری داشتند. ریشه رفتارها در عملکرد مالی صندوق‌ها یافت می‌شود.

صندوق‌های برتر از لنز فاندامنتال

برای اطمینان خاطر از سرمایه‌گذاری دوباره در صندوق‌های نامبرده، لازم است علاوه بر بررسی کارنامه گذشته آنان، توشه این صندوق‌ها را برای آینده بررسی کرد. «پالایش»، «دارایکم»، «انار» و «الماس» کارنامه سبزی دارند. اما آیا نام آنان دوباره در روند صعودی احتمالی آینده تکرار خواهد شد؟ بررسی صورت‌وضعیت پرتفوی دو صندوق بزرگ «پالایش» و «دارایکم» نشان می‌دهد که این دو صندوق سرمایه خود را به گروه پالایشی و بانکی اختصاص داده‌‌‌اند. هرچند در روندهای صعودی، پالایشی‌‌‌ها و بانکی‌‌‌ها نقش موثری در ایجاد این روند دارند، اما باید این نکته را در نظر گرفت که اتفاقا نگهداری این دو صندوق در پرتفوی طی بازه بلندمدت، ریسک به‌مراتب بالایی دارد.

 سرمایه‌گذاری در این دو صندوق زمانی مثمرثمر است که از روند صعودی اطمینان کافی وجود داشته باشد. تفاوت «الماس» با دو صندوق «پالایش» و «دارایکم» در آن است که «الماس»، با تنوع بالای سرمایه‌گذاری بازدهی تقریبا برابر با شاخص هموزن دارد و اتفاقا در روندهای صعودی بهتر از این نماگر عمل می‌کند. «انار» و «سرو» دو پرتفوی سهام بنیادی را در دل خود دارند که بخشی از آن را سهام شاخصی تشکیل داده است. ضمن آنکه این دو صندوق بخش اندکی از سرمایه خود را به گواهی شمش و سکه اختصاص داده‌‌‌اند. از این‌رو، زمانی که محرک بازار رشد دلار باشد، بازدهی بهتری را نسبت به متوسط بازار سهام به ارمغان می‌‌‌آورند.