سرمقاله ؛ گامی به سوی عدالت جهانی

دادگاه بین المللی لاهه به علت وابستگی به سازمان ملل متحد، در تعقیب ومحاکمه جنایتکاران جنگی تحرک لازم و مورد انتظار را ندارد می گویند:

یکی از شخصیتهای متنفذ زمان قاجار به «عین الدوله »، صدر اعظم مقتدر وسخت گیر آن زمان پیغام داد که: «به عین الدوله بگوئید این قدر پا روی دم مانگذارد به ضررش تمام می شود».

عین الدوله در جواب او نامه ای به خط قوام السلطنه که آن روزها دبیر حضورنامیده می شد، نوشت که پس از عنوان، در آن آمده بود:

«امر مبارک اطاعت می شود، فقط تمنا دارم امر مقرر فرمائید ملازمان درگاه،حدود عرض و طول دم مبارک را تعیین فرمایند تا چاکر دقت لازم را مرعی دارد،چون به هرجا که پا می گذارم و به هر کاری که دست می زنم، دم مبارک در آنجاهست »!. این داستان، اعمال نفوذها و مداخله های کشورهای دارنده حق «وتو» درتصمیم گیری های سازمان ملل در شورای امنیت را تداعی می کند. سازمان ملل متحد که پس از جنگ جهانی دوم جایگزین جامعه ملل آن روز شد با این امید به وجود آمدکه در کشمکش ها و اختلافهای بین دولتها و کشورها یک مرجع جهانی و قدرتمند وبی طرف باشد اما چون برای تعدادی از اعضای شورای امنیت حق وتو منظور شد، این کعبه آمال ملل جهان نتوانست به وظائف خود به شایستگی عمل کند و مناقشات بین دولتها را به سرعت و با عدالت حل و فصل نماید زیرا در هر مورد و در هر گوشه از جهان و در مورد هر مساله و موضوع مورد اخلاف که شورای امنیت می خواست قدمی بردارد، «دم مبارک » یکی از اعضای دارنده حق وتو نمایان می شد و کمتر جائی بود که دم عریض و طویل یکی از این دولتها در آنجا مانع کار نشود.

دادگاه بین المللی لاهه نیز که به منظور تعقیب و مجازات جنایتکاران جنگی ومتجاوزان به حقوق بشریت شکل گرفت، به عوارض شورای امنیت مبتلا گردید و ازاین رو همه جا نتوانست با قدرت و قوت و سرعت اقدام کند چنان که امروز شاهدیم که گرچه برخی از جنایتکاران صرب بازداشت شده اند اما سرکرده خون آشام صرب هاهنوز به احضاریه و اخطاریه دادگاه لاهه تمکین نداده و با حمایت آشکار و غیرآشکار یکی از قدرتهای بزرگ هنوز به زندگی عادی ادامه می دهد.

مجموع این ضعفها و خواسته های برآورده نشده ملل عدالت خواه جهان باعث شد که کنفرانس بین المللی دادگاه جنایات جنگی با حضور نمایندگان 186 کشور جهان درمقر سازمان ملل در رم تشکیل گردد.

هدف از این کنفرانس این است که دادگاهی مستقل از سازمان ملل و به سبک دادگاه «نورنبرگ » تشکیل گردد که در آن افرادی که مرتکب فجایعی بر ضد بشری می شوندو به قوم کشی دست می زنند، به پای میز محاکمه کشیده شوند و مجازات شوند. این کنفرانس در تعقیب این هدف، تدوین نظام نامه تنبیه جنایات و نسل کشی ها در جنگهارا در دستور کار خود دارد اما در مورد مسائل اساسی قضائی دادگاه و این که چه کسانی باید توسط آن تحت تعقیب قرار گیرند، بین کشورها اختلاف نظر شدید وجوددارد. از طرف دیگر در حالی که اکثریت کشورها خواستار آنند که این دادگاه بین المللی از استقلال وا ختیارات کافی برخوردار باشد تا جنایات بر ضد انسانیت بدون هیچ گونه احمال و سستی پی گیری شود، قدرت های بزرگ جهان تلاش می کنند در این دادگاه نیز همچون شورای امنیت- به نحوی جای اعمال نفوذ برای خود حفظ کنند!.

اما در هر حال خود احساس نیاز و ضرورت تشکیل چنین دادگاهی از طرف سران کشورهای جهان، گامی امیدوار کننده است.