ماموگرافی به چه دردی می‌خورد؟

مزایا و معایب یکی از روش‌های تشخیص زودرس سرطان سینه
 

امروزه با رشد و توسعه ماموگرافی‌های دیجیتال، سونوگرافی و ام‌‌آرآی ممکن است این پرسش مطرح شود که آیا برای تشخیص زوردس سرطان پستان یا غربالگری این بیماری، می‌توان از این روش‌ها به جای ماموگرافی معمول استفاده کرد؟ به نظر می‌رسد با این که تکنیک‌های جدید، کیفیت تصویری بهتری در اختیارمان می‌گذارند و تشخیص دقیق‌تری را امکان‌پذیر می‌کنند، هنوز نتوانسته‌اند جایگزین ماموگرافی سنتی شوند.
ماموگرافی مجموعه‌ای از تصاویر رادیوگرافی اشعه ایکس به صورت دوبعدی و سیاه و سفید است. ماموگرافی می‌تواند ناهنجاری‌های کوچکی در بافت پستان در حد نیم‌‌ سانتی‌متر را مشخص کند. شما یا پزشکتان توده پستانی را تا به اندازه‌ای دو برابر این حد، یعنی به اندازه یک نخود بزرگ، نرسیده باشد، نمی‌توانید لمس کنید. اولین ماموگرافی به عنوان یک تصویر حد پایه به متخصص رادیولوژی کمک خواهد کرد تا با مقایسه ماموگرافی بعدی با آن هر تغییر ایجاد شده را تشخیص دهد. یکی از چیزهایی که متخصص رادیولوژی در ماموگرافی به دنبال آن می‌گردد، «میکروکلسیفیکاسیون»- ذرات ریز رسوب کلسیم است که به صورت نقاط سفید رنگ کوچک در عکس خود را نشان می‌دهند. منشاء ایجاد این ذرات نامعلوم است. این رسوبات کلسیمی به کلسیمی که از راه خوردن، نوشیدن یا مکمل‌های غذایی دریافت می‌کنید، ربطی ندارد. 80 درصد این ذرات ریز کلسیمی بی‌خطر هستند و در مواردی ممکن است نشانه سرطان پستان باشند. متخصص رادیولوژی بسته به نوع و الگوی این ذرات کلسیمی ممکن است تشخیص دهد که لازم است نمونه‌برداری بافتی انجام شود، تصاویر رادیوگرافی با بزرگنمایی بیشتر اضافی برداشته شود‌ یا ماموگرافی تکرار شود.

ماموگرافی چه‌چیزی را نشان می‌دهد؟
 

در ماموگرافی، چربی به رنگ خاکستری دیده می‌شود،‌ بافت پستانی که متراکم‌تر است،‌ سفید به نظر می‌رسد. ذرات ریز کلسیمی و وتوده‌های خوش‌خیم یا غیرسرطانی و نیز توده‌های بدخیم یا سرطانی نیز سفید دیده می‌شوند. ناهنجاری‌ها در ماموگرافی‌های زنان سالمندتر و بعد از سن یائسگی را آسان‌تر می‌توان تشخیص داد زیرا پستان‌های آنها عمدتا از چربی تشکیل شده است، در نتیجه یک توده خوش‌خیم یا بدخیم که سفید رنگ است را در زمینه خاکستری مربوط به بافت چربی، به راحتی می‌توان شناسایی کرد. برای داوری در این مورد که توده کشف شده بدخیم است یا نه، متخصص رادیولوژی ظاهر آن را بررسی می‌کند. برای مثال اگر ذرات ریز کلسیمی در سراسر پستان مشاهده شوند،‌ احتمال بیشتری دارد که خوش‌خیم باشند در حالی که ذرات کلسیمی که ریز و در یک جا متمرکز هستند، با احتمال بیشتری ممکن است سرطانی باشند. کیست‌های خوش‌خیم معمولا گرد و با دیواره‌های صاف هستند، در حالی که تومورهای سرطانی لبه‌های دندانه‌دار دارند. متخصصان رادیولوژی اغلب از سونوگرافی برای تشخیص اینکه توده کشف‌شده کیستی و بنابراین خوش خیم است یا نه، استفاده می‌کنند. در مجموع اغلب ناهنجاری‌هایی که در ماموگرافی‌ها دیده می‌شوند، نهایتا خوش‌خیم از آب در می‌آیند.

 

 

ماموگرافی دیجیتال
 

در ماموگرافی دیجیتال، تصویر به صورت یک فایل دیجیتال کامپیوتری ذخیره می‌شود و نه روی فیلم رادیوگرافی. این تکنولوژی سودمندی‌های عملی مهمی نسبت به ماموگرافی معمولی دارد. از آنجایی که تصویر اشعه ایکس به‌صورت دیجیتال ذخیره می‌شود، متخصص رادیولوژی می‌تواند روی تصویر زوم کند تا آن را بزرگ کند یا می‌تواند سایه‌روشن تصویر را به نحوی تنظیم کند که ناهنجاری‌هایی که به صورت معمول دیده نمی‌شدند، آشکار شوند. تصاویر ماموگرافی دیجیتال را می‌توان روی دیسک ثبت کرد. این امر ذخیره‌کردن آنها را آسان و دسترسی بعدی به آنها را تسهیل می‌کند. تصویر دیجیتال را می‌توان در هر پایانه کامپیوتری در هر کجای مرکز درمانی دید و برای مشاوره گرفتن به مراکز درمانی دیگر هم فرستاد. تصاویر دیجیتال پستان در کمتر از 10 ثانیه آماده می‌شوند، در حالی که ماموگرافی معمول با استفاده از فیلم اشعه ایکس 5 تا 10 دقیقه زمان می‌برد.

ماموگرافی سه‌بعدی
 

یک روش جدید برای تصویربرداری از پستان به نام «توموسنتز دیجیتال» در سال‌های اخیر به وجود آمده و تحت بررسی بوده است، در این روش از چند زاویه مختلف از پستان تصویربرداری می‌شود. در نتیجه به جای یک تصویر منفرد،‌ مجموعه تصاویری از سطح مقطع‌های پستان به دست می‌آید و در کامپیوتر می‌توان این تصاویر را به صورت سه‌بعدی شبیه‌سازی کرد. این تکنیک با رفع کردن مشکل روی هم افتادن ساختارهای پستان که ممکن است سرطان را مخفی کنند،‌ امکان تشخیص ضایعات پستان را افزایش می‌دهد. این شیوه در عین حال احتمال نتایج مثبت کاذب را کاهش می‌دهد.

شناسایی با کمک کامپیوتر
 

متخصصان رادیولوژی از شناسایی به کمک کامپیوتر بعد از انجام ماموگرافی استفاده می‌کنند تا مناطق دچار مشکل در پستان را دقیق‌تر تشخیص دهند. این سیستم‌ها معمولا از نرم‌افزارهای پیچیده کامپیوتری استفاده می‌‌کنند که می‌توانند الگوهایی که اغلب با سرطان همراه‌اند را تشخیص دهند و با هشدار دادن به متخصص رادیولوژی او را وادارند که نگاه دقیق‌تری به آن قسمت بیندازد. استفاده از این کمک تشخیصی کامپیوتری نیاز به آن دارد که ابتدا تصویر ماموگرافی به صورت دیجیتال درآمده باشد. تشخیص به کمک کامپیوتر پیدا کردن محل‌های ذرات کلسیمی و مکان‌یابی توده‌ها به همان‌ اندازه چشم انسان خوب عمل می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند سیستم‌های تشخیص با کامپیوتر میزان تکرار ماموگرافی و نمونه‌برداری بافتی را افزوده‌اند و نهایتا احتمال شناسایی سرطان پستان را تا 20 درصد افزایش داده‌‌اند.

بررسی با ام‌آرآی
 

تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام‌آرآی) با ایجاد یک حوزه قوی مغناطیسی تصاویری از بدن ایجاد می‌کند. در هنگام انجام ام‌آرآی پستان،‌ بیمار باید به شکم روی میز اسکن بخوابد. ممکن است از تزریق ماده حاجب به جریان خون استفاده شود. ماده حاجب شبکه رگ‌های پستان و به خصوص تشکیل رگ‌های خونی غیرطبیعی را که مشخصه سرطان‌ها است، نشان می‌دهد. هر دو پستان را می‌توان در یک بار تصویربرداری کرد. ام‌آرآی ترکیب بافت نرم و محتوای مایع آن را نشان می‌دهد و بنابراین می‌تواند تومورها را به خوبی شناسایی کند اما نمی‌تواند محل‌های رسوب‌ کلسیم را نشان دهد. بنابراین ام‌آرآی در ترکیب با ماموگرافی و سونوگرافی می‌تواند به شناسایی توده‌های پستانی در زنانی که ایمپلنت سیلیکونی کار گذاشته‌اند، شناسایی عود سرطان پس از شیمی‌درمانی و بررسی پستان‌‌های با بافت متراکم در ماموگرافی‌هایی که نتیجه قطعی به دست نداده‌اند،‌ مورد استفاده قرار گیرد. ام‌آرآی همچنین ممکن است برای بررسی زنانی که در معرض خطر بالای سرطان پستان هستند، به کار رود. اما در زنانی که در گروه پرخطر برای سرطان پستان قرار ندارند، ام‌آرآی توصیه نمی‌شود. ام‌آرآی نیز مانند ماموگرافی به طور قطعی نمی‌تواند میان یک توده سرطانی و یک کیست خوش‌خیم فرق بگذارد، بنابراین ممکن است به اشتباه در محلی از پستان وجود سرطان را تشخیص دهد که اصطلاحا به آن نتیجه «مثبت کاذب» می‌گویند.

ماموگرافی هنوز مفید است
 

با وجود مشکلاتی که ماموگرافی در تشخیص درست سرطان پستان دارد، هنوز بهترین ابزار برای تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه آن است. کیفیت ماموگرافی‌هایی که امروزه گرفته می‌شوند،‌ به طور قابل‌ توجهی بهبود پیدا کرده‌اند و میزان اشعه‌ای که برای گرفتن آنها به کار می‌رود کاهش یافته است. انجام ماموگرافی‌های منظم از زنان توانسته‌‌ از مرگ‌های ناشی از سرطان‌های پستان در بسیاری از کشورها بکاهد.

 نظر کارشناس
 

اگر صبر کنیم تا سرطان پستان به قدری بزرگ شود که با دست قابل لمس باشد کمی دیر و درمان آن دشوار است. ثابت شده است که انجام غربالگری با ماموگرافی باعث کاهش میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان می‌شود زیرا ماموگرافی می‌تواند سرطان پستان را قبل از اینکه قابل لمس باشد تشخیص دهد. امروزه توصیه می‌شود که در سن 40 تا 50 سالگی هر یک تا دو سال یک‌بار بسته به نظر پزشک و پس از 50 سالگی هر سال یک بار ماموگرافی انجام شود. البته معمولا برای افراد زیر 35 سال ماموگرافی توصیه نمی‌شود زیرا اشعه می‌تواند بر بافت پستان تاثیر سوء داشته و فقط در مواقع کاملا ضروری و با نظر پزشک انجام می‌شود.
شیوه انجام ماموگرافی به این نحو است که فرد در مقابل دستگاه ماموگرافی می‌ایستد و پستان بین دو صفحه قرار می‌گیرد و کمی فشرده می‌شود و سپس اشعه x به بافت پستان تابانده شده و تصویر حاصله روی فیلم ماموگرافی ثبت می‌شود. از هر پستان دو عکس گرفته می‌شود که یکی با فشردن پستان به صورت افقی و دیگری با فشردن پستان به صورت عمودی به دست می‌آید. ممکن است فرد کمی احساس درد کند اما این درد و فشار کوتاه‌مدت و تنها برای چند ثانیه است. زمان لازم برای انجام ماموگرافی بیشتر از 20 دقیقه نیست و حتما خانم‌ها باید مطمئن باشند که باردار نیستند. در صورتی که خانمی دچار درد و حساسیت پستان نزدیک عادت‌ماهیانه باشد توصیه می‌شود در یک هفته قبل از عادت‌ماهیانه برای انجام ماموگرافی مراجعه نکند. همچنین وقتی برای ماموگرافی مراجعه می‌کنید از اسپری یا لوسیون‌های ضدعرق یا پودر تالک در زیر بغل یا روی پستان استفاده نکنید زیرا آثار ناشی از آن به‌صورت رسوب کلسیم (میکروکلسیفیکاسیون) در عکس ماموگرافی دیده شده و پزشک را به اشتباه می‌اندازد. اگر پروتز در سینه دارید حتما به تکنسین رادیولوژی اطلاع دهید تا تکنسین از روش مناسب استفاده کند.در هنگام ماموگرافی حتما عکس‌های ماموگرافی قبلی را همراه داشته باشید زیرا برای تشخیص قطعی، مقایسه ماموگرافی با عکس‌های قبلی لازم است. پیشرفت اخیر در زمینه ماموگرافی، ابداع ماموگرافی دیجیتال است.روش انجام ماموگرافی دیجیتال مانند ماموگرافی معمولی است با این تفاوت که عکس حاصله به جای فیلم، روی کامپیوتر ثبت می‌شود و سپس قابل انتقال به روی فیلم است. از دیگر روش‌های جدید برای تصویربرداری از بافت پستان، ام.آر.آی است. ام.آر.آی روش گرانی است و به آسانی ماموگرافی در دسترس نیست و برای همه افراد هم توصیه نمی‌شود. تنها افرادی که سابقه خانوادگی شدیدا مثبت سرطان پستان دارند یا مبتلا به انواع ارثی سرطان پستان هستند یا سابقه تابش اشعه به قفسه‌سینه در دوران جوانی را دارند و در پیگیری‌های سرطان پستان از این روش استفاده می‌شود.

منبع:/www.salamat.com
/ک