مرحله اول، اخلاص پیش از عمل است. انسان باید پیش از عمل که همان مرحله «نیت» یا انگیزه کار و فعالیت اوست، در بافته ها و یافته های ذهنی و فعل و انفعالات روحی و درونی خویش بنگرد و در تصمیم گیری هایش انگیزه عمل خود را روشن سازد که در این زمان، مسئله «اخلاص در نیت» و نبود آن جلوه گر می شود و به عمل آدمی جهت می بخشد.
مرحله دوم، اخلاص هنگام عمل است. در این مرحله یکی از این دو حالت روی می دهد: یا ممکن است اخلاص انسان، دستخوش هجوم وسوسه های شیطانی و هواهای نفسانی گردد و این فرد با خواسته های پست، عمل خویش را بی ارزش کند و آن را با آفت هایی چون ریا و شرک و مانند آن درآمیزد و در نتیجه، عمل و تلاش او پوچ گردد و یا اینکه با یاد خداوند و توکل به حضرت حق، کوشش های خویش را خالصانه و برای کسب رضای پروردگار انجام دهد و خدای را در تمام لحظات عمر مراقب و ناظر اعمال خویش بداند و در نهایت، این خداجویی، او را به صواب اندیشی و درستی در گفتار و کردار موفق گرداند.
و مرحله سوم، اخلاص پس از عمل است. در این مرحله، انسان باید متوجه و مواظب باشد که نتیجه زحمت و تلاش خویش را که حاصل عمر اوست، به اندک چیزی از دست ندهد و جایگاه والای روحی خویش و اخلاص در نیت را تداوم بخشد. این مرحله، مشکل تر از دو مرحله پیش است. امام صادق علیه السلام فرمود:
«الابقاء علی العمل حتی یخلص اشدّ من العمل؛ باقی ماندن بر عمل همراه با اخلاص، از آغاز نمودن آن سخت تر است».
