به دنبال زباله ها

آیا تا به حال به این فکر کرده اید که زباله های شما در نهایت به کجا می روند؟!
 

با دقت ظروف خود را تمیز می کنید و زباله ها را در کیسه های مخصوص زباله قرار داده، آنها را به همراه اضافه غذای هفتگی تان بیرون از خانه قرار می دهید.با این کار حس خوب کمک کردن به حفظ محیط زیست در شما به وجود می آید و بعد از آن هم همه چیز را فراموش می کنید.
اما داستان زندگی زباله ها از اینجا شروع می شود.برای مثال ظروف آلومینیومی که شما آن را دور انداختید ممکن است سرنوشت متفاوتی داشته باشد، شاید آن را بعد از پرس کردن دوباره به کارخانه ساخت ظروف آلومینیومی ببرند تا با آن ظرف های جدید درست کنند، یا شاید در نزدیک ترین محل دفن زباله جای گیرد و یا حتی به نقاطی دور فرستاده شود تا آن را بازیافت کنند.حقیقت این است که هیچ کس نمی داند یک تکه زباله در نهایت کجا می رود و چه بلایی به سرش می آید.
همین سوال، مجله "نیوساینتیست" را به این فکر انداخت تا با همکاری گروهی از محققان دانشگاه MIT، در پی پاسخ این سوال برود.
گروه تحقیقاتی MIT در یک پروژه آزمایشی، مسیر 60 تکه زباله مختلف را دنبال کردند، این مرحله اول بود و پس از این مرحله به بخش دوم تحقیقات رسیدند که در آن مسیر هزار تکه زباله دیگر در لندن، نیویورک و سیاتل ردیابی می شد.
هدف این تحقیقات فقط راضی کردن کنجکاوی محققان در مورد سرنوشت زباله ها نبود، بلکه ایده ای بود برای کمک کردن به هموارسازی راه برای ساختن دنیایی ایده آل که در آن تقریبا تمام زباله ها بازیافت می شوند و یا به شکل دیگری قابل استفاده هستند؛ و همچنین برای جلوگیری از دفن زباله هایی که طبیعت قدرت بازیافت آنها را ندارد.
هم اکنون یک چنین جامعه جهانی، رویارویی دور از انتظار است.یکی از دلایلش هم این است که هیچ کس نمی داند با چه چیز رو به رو هستیم.با این که تلاش زیادی برای تولید فراورده های قابل بازیافت و رساندن آنها به دست مصرف کنندگان شده، اما هنوز راه حلی برای بازگرداندن محصولات ارائه نشده است.
طی تحقیقات مختلف، مسیر زباله ها دنبال شده است اما تاکنون تنها ثمره این تحقیقات پی بردن به مقدار زباله ورودی به محل های دفن زباله، زباله دانی ها و یا کوره های زباله سوزی بوده است که آن هم مقداری تقریبی است.
"والیر توماس"، یکی از مسئولان موسسه فناوری جورجیا عضو سازمان علمی حفاظت از محیط زیست، درباره این آمار می گوید از لحاظ وزن، آمار نسبتا خوبی است اما در جزئیات ضعیف است و در برخورد با طبیعت این جزئیات هستند که اهمیت دارند نه جرم کل زباله ها، درون زباله های به نظر بی خطر خانگی، همه چیز در تکاپو است.از پارچه های کثیف گرفته تا لامپ های کم مصرف حاوی جیوه، تمام زباله ها می توانند به طبیعت آسیب برسانند.
در دنیای ایده آلی که هدف ماست، باید با زباله ها به طور صحیح و جداگانه برخورد شود.برای رسیدن به این هدف باید تصویر واضح تری از چرخه زندگی انواع مختلف زباله به دست بیاوریم و اینجاست که محققان دنبال کننده زباله وارد عمل می شوند.این گروه تشکیل شده است از مهندسان، طراحان و محققان تشخیص دهنده چرخه زندگی که زیر نظر MIT فعالیت می کنند.آنها برچسب های مخصوصی طراحی کرده اند که می توانند با چسباندن هر برچسب روی یک تکه زباله، رد آن را بگیرند.این برچسب ها هر 15 دقیقه الی 2 ماه مکان خود را به مرکز تحقیقات اعلام می کنند.
هر کدام از این برچسب ها از یک سیم کارت تلفن همراه، یک باتری، یک حسگر (سنسور)حساس به حرکت و یک ریز پردازنده ساده تشکیل شده است.
ریزپردازنده مسیر حرکت را حفظ می کند و با درک اطلاعات، آنها را به سیم کارت می دهد و سیم کارت هم داده ها را به نزدیک ترین مرکز مخابراتی می فرستد.پس ز آن، سیم کارت یک پیامک به مرکز تحقیقاتی گروه ارسال می کند.در آنجا هم رایانه ای را با استفاده از این اطلاعات، مکان تقریبی فرستنده را تعیین می کند.
برچسب ها آن قدر دقیق نیستند که فاصله و مکانشان را بر حسب متر بیان کنند."لوویس گیرود"، طراح برچسب ها، به عدم دقت بالای برچسب ها را اشاره می کند.
در شهرها جاهایی که شبکه های زیادی از خطوط تلفن همراه وجود دارد، گروه می تواند با دقت 100 الی 500 متر جای یک فرستنده را تعیین کند.در مناطق روستایی ایندقت به هزار متر از مکان واقعی فرستنده می رسد.گیرود در مورد چگونگی یافتن مکان یک فرستنده می گوید آنها به جای این که مستقیما دنبال زباله بگردند، چیزی مرتبط با آن را جست و جو می کنند.برای مثال آنها در نخستین آزمایش خود در ماساچوست، رد یک تکه زباله را در حومه شهر کوچکی گرفته بودند و بعد سراغ کوره زباله سوزی نزدیک همان شهر رفتند و برچسب را در آنجا پیدا کردند.

بازیافت به روش انسانی
 

ساعت 13:58 بعد از ظهر 12 جولای، "موسانتسر تینائولی"، یکی از رهبران پروژه یافتن مسیر زباله ها، دروبین یکی از خبرنگاران مجله نیوساینتیست را در سطل زباله ای در سیاتل رها کرد.5 سال بود که آن دوربین به خوبی کار می کرد اما یک دوربین جدیدتر با امکانات بهتر به آن ترجیح داده شده بود.صاحب دوربین به این فکر بود که سرنوشت دوربینش چیست؟ دفن خواهد شد، بازیافت می شود یا به کشورهای در حال توسعه می رود تا در آنجا به فروش برسد؟ در آن لحظه سرنوشت دوربین کاملا نامعلوم بود.اما 2 روز بعد دوربین در یک منطقه مسکونی در خانه ای در 2/6 کیلومتری سطل زباله پیدا شد.
به نظر می رسید که دوربین از سطل زباله خارج شده باشد و به خانه ای جدید برده شده باشد.البته این وسیله الکترونیکی نبود که پس از رها شدن در سطل زباله، فرد دیگری صاحب آن می شد.مثالی دیگر هم هست، تلویزیونی که در "وست وود"در سطل زباله قرار داشت دو روز بعد، یک کیلومتر دورتر صاحب جدیدی پیدا کرده بود.
یک لپ تاپ باستانی(خیلی قدیمی!)که صاحب آن "اوین کالوی"،خبرنگار نیوساینتیست بود،به مرکز بازیافت قطعات رایانه ای برده شد.تنها چند روز بعد مشخص شد که صاحب جدید لپ تاپ به جای آن که آن را بازیافت کند، به خانه خود برده بود که فاصله اش تا محل بازیافت حدود 500 متر است.
این شکل جدید هم نوعی بازیافت است که درطوفان زباله ها.فرض کنیم شما وسیله ای را نمی خواهید و تصمیم دارید که آن رادوربیندازید. فرد دیگری قصد خرید وسیله ای را دارد که شما دیگر به آن نیاز ندارید.اگر شما وسیله خود را به آن فرد بدهید، از پر شدن محل های دفن زباله جلوگیری کرده اید.البته هیچ کس نمی داند شما با این کار، چند روز آن وسیله را از زباله دانی ها دور نگه خواهید داشت؟

برچسب های سخنگو
 

گروه تحقیقاتی MIT تاثیرات سوء زباله ها روی سلامتی انسان را بررسی می کند،استفاده از این برچسب ها به شناسایی مناطقی می پردازد که در آن مواد قابل بازیافت دفن می شوند، و مواردی را که مواد زائد خطرناک توسط وسایل نقلیه مثل کشتی ها در سطح آب های جهان حمل می شوند، بررسی می کند.
آنها با تخمین زدن میزان تولید انرژی و مقدار گاز گلخانه ای منتشر شده از نوع خاصی از زباله، شاید بتوانید بهترین چرخه بازیافت آن زباله را انتخاب کنید.
اساسی ترین دلیل برای برچسب گذاری روی زباله ها، شناسایی مکان مواد معدنی دفن شده در محل های دفن زباله است تا در صورت نیاز، آنها را استخراج کنند و در ساخت محصولات از آنها استفاده کنند.این محل های دفن مملو از انواع فلزات همچون طلا، آلومینیوم، نیکل، مس، روی، قلع، کادمیم و جیوه هستند، به علاوه مقادیر بسیار زیادی از مواد قابل بازیافت پلاستیکی و شیشه ای.
شاید روزی فرا برسد که به علت کم شدن کالا، بشر مجبور به حفر معدن در محل های دفن زباله برای دست یافتن به اندوخته های ارزشمند آنها شود؛ و این امر به دانستن مکان دقیق انواع کالاهای دفن شده بستگی دارد و این که از کجا باید حفاری را آغاز کرد.
به هر حال چسباندن برچسب به تک تک زباله ها و نگه داشتن رد سیگنال های آنها تا ابد، غیرممکن است.والیر توماس پیشنهاد می کند که به محصولات یک بار کد یا فرکانس شناسایی رادیویی(RFID)داده شود تا به وسیله آن بتواند محصول مورد نظر را پیدا کنند.گروه تحقیقاتی توماس سعی دارند به تمام محصولاتی که ساخته می شوند یک بارکند مخصوص بدهند و با دادن اطلاعاتی از قبیل محل ساخت محصول،اجزای به کار رفته در تولید آن و محل فروش، کا رخود را برای دوباره یافتن آن راحت تر کنند.
توماس بر این عقیده است که هزینه اجرای چنین پروژه ای از طریق سودهای اقتصادی و حفاظت از محیط زیست همین پروژه تامین خواهد شد.
به هر حال برای بررسی کارآمدی این روش ها، باید به انتظار نشست.اما پیش از آن، همه ما باید به یاد داشته باشیم که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است و تلاش برای تولید زباله های کمتر(با مصرف بهینه)، بهترین راه برای حفظ محیط زیست و سیاره زیبایمان است.

آزمایش سیاتل
 

در جولای و آگوست 2009، گروه تحقیقاتی MIT که وظیفه ردیابی زباله ها را بر عهده داشت، 60 قطعه زباله اطراف شهر سیاتل را علامت گذاری کرد.با کمال تعجب آنها متوجه شدند که تنها 2 قطعه به محل دفن زباله واقع در 300 کیلومتری رسیده اند.یازده مورد دیگر از قبیل یک جفت کفش، یک صفحه کلید رایانه و باتری یک لپ تاپ به محل بازیافت رسیده اند.
بیشتر قطعات بازیافت شده به مواد خام مثل پلاستیک، شیشه، استیل، مس و آلومینیوم تبدیل می شوند تا پس از آن فروخته شده و برای تولید محصولات جدید دوباره مورد استفاده قرار گیرند.به این علت که محل بازیافت زباله های غیرالکترونیکی سیاتل به کارخانه دیگری تبدیل شده است.مراکز بازیافت شهرهای نزدیک محل جمع شدن زباله های غیرالکترونیکی این شهر هستند.
یکی از مواردی که احتمالا در تاریخ 15 جولای در شهری دیگر دفن شد، یک دستکش باغبانی بود که در 11 جولای برچسب گذاری شده و در سطل زباله ای رها شده بود.پس از آن دستکش، محققان یک بطری آب را برچسب گذاری کردند و در همان سطل رها کردند، این بطری هم در23 جولای در محل دفن زباله ای نزدیک نیوبرگ دفن شد.از این رخدادها می توان نتیجه گرفت که هر دو مورد به یک محل برای دفن شدن رفته اند.برچسب بطری آب طی فرایند دفن سالم ماند اما برچسب دستکش طی این فرایند نابود شد و به همین علت احتمالا همان دستکش بوده است.
سه مورد برچسب گذاری شده دیگر هم در معابر وسایل نقلیه پیدا شدند، یکی در سیاتل و دو تای دیگر در تاکوما (جنوب غرب سیاتل).اما سرنوشت بقیه موارد به طور دقیق معلوم نیست.برای مثال در تاریخ 12 جولای یک اسباب بازی درون سطل زباله ای در سیاتل قرار داشت اما 5 روز بعد سیگنال هایش از کوه های جنوب سیاتل ردیابی می شد، یا حتی ظروف پیرکسی که در سیاتل بود پس از چند روز سیگنال هایش از اعماق دریاچه واشنگتن ردیابی شد.
این نتایج نشان می دهد که سیستم جمع آوری زباله ها در سیاتل فعال است.در هر حال حدود 200 هزار تن زباله در سال 2008 در سیاتل دفن شد.
منبع:نیوساینتیست، 19سپتامبر 2009
منبع:دانشمند شماره559