همه چیز درباره دیابت

گفتگو با متخصصان تعذیه درباره دیابت

مقدمه
 

دیابت نوعی اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است که در آن انسولین یا به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود ، قادر نیست وظیفه خود را به درستی انجام دهد ، در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن ، قند خون بالا می رود. بالا بودن قند خون هم در دراز مدت ، باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق ، کلیه ها ، چشم و سلسله اعصاب می گردد. در حال حاضر ، بیش از 246 میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند و متأسفانه برای مبارزه با آن ، اقدام مناسبی صورت نمی گیرد ، به گونه ای که نسل بعد شاهد افزایش تعداد مبتلایان به دیابت خواهد بود. در ایران نیز به علت روش های ناصحیح زندگی کنونی ، ماشینی شدن ، کم تحرکی و... ، این بیماری رشد فزاینده ای داشته است .
دکتر کیمیا گر ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی ، در مورد بهترین رژیم ها و توصیه های تغذیه ای برای بیماران دیابتی اظهار داشت : « در مبتلایان به دیابت نوع I که وابسته به انسولین هستند ، نوع برنامه غذایی به نوع انسولینی که به آنها داده می شود بستگی دارد ، یعنی باید برنامه غذایی طوری تنظیم شود که اثر انسولین در زمانی که قند خون در بالاترین مقدرا است اتفاق بیفتد. یعنی زمان بندی و نوع غذای موشرد استفاده ، با مقدار انسولین تطبیق داده شود . باید دید برنامه غذایی فرد چگونه است ؛ ناهار زیاد می خورد یا شام ؟ صبحانه می خورد یا نه؟ و... ومقدار انسولین را با آن تنظیم کند.
دیابتی های نوع I عموما چاق نیستند و مجبور نیستیم که خیلی محدودیت کالری برای آنها منظور کنیم، اما در دیابت نوع II چون افراد معمولا چاق و میانسال به بالا هستند ، باید حتما کاهش وزن داشته باشند . از طرفی چون تزریق انسولین ندارند ، دیگر زمان بندی غذا چندان ضرورتی نخواهد داشت».
وی ادامه داد :«پایه تمام رژیم های دیابتی ، گروه نان وغلات است و هیچ فرد دیابتی نباید فکر کند چون دیابت دارد باید نان ، سیب زمینی ، برنج و ماکارنی را از برنامه غذایی خود حذف کند ، بلکه باید مقدار آن را تنظیم و متناسب با مقداری که مشاور یا کارشناس تغذیه مشخص کرده است ، مصرف نماید . معمولا 50 تا 60 درصد کالری می تواند از کربوهیدرات تأمین شود که این مقدار می تواند به شکل برنج یا نان باشد ، بنابراین یک فرد دیابتی ممکن است بتواند ظهر 12 قاشق برنج بخورد و یا اگر یک نوجوان یا جوان است ، تا 2 کفگیر برنج بخورد . بهتر است نان مورد استفاده سبوسدار باشد . علاوه بر آن برای دیابتی ها و همه افراد استفاده از روغن مایع به جای روغن جامد توصیه می شود.»
این متخصص تغذیه همچنین در مورد غذاهای کاهش دهنده قند خون گفت :« با هیچ غذایی قند خون کاهش پیدا نمی کند . ما تنها می توانیم با غذاها مانع از افزایش بی رویه قند خون شویم. منظور از این غذاها هم غذاهایی است که کربوهیدرات پیچیده دارند، یعنی قند ساده ، شکر ، عسل ، مربا ، آبمیوه و... مدنظر نیستند، بلکه منظور از غذاهای با کربوهیدرات پیچیده ، نان ، سیب زمینی ، برنج ، ماکارونی و بعضی از میوه ها هستند که به بیماران توصیه می شود ، چرا که این غذاها قند خون را تدریجا بالا می برند و بدن فرصت کافی برای مقابله با این افزایش قند خون را خواهد داشت». دکتر کیمیاگر در خصوص غذاهای مفید برای درمان زخم های دیابتی اظهار داشت :«نباید بگذاریم که به مرحله زخم های دیابتی برسد ، چون در آن مرحله ، برنامه غذایی تأثیر چندانی نخواهد داشت ، ولی می توان به افراد مبتلا به زخم دیابت ، ویتامین C و پروتئین با کیفیت بالا (مثل شیر) توصیه کرد».
وی در ادامه در مورد میوه هایی که افراد یابتی می توانند استفاده کنند ، افزود :«میوه ای که مصرف آن برای افراد دیابتی ممنوع باشد ، نداریم . میزان میوه برای دیابتی ها 3 سهم است که بایددر طور روز تقسیم شود. اگر هم گاهی می شویم که می گویند مثلا خربزه نخور ، به این دلیل است که امکان دارد فرد به 2 قاچ خربزه قناعت نکند ، بنابراین مقدار میوه مورد استفاده مهم است ، مثلا گر فرد دیابتی 2 قاچ خربزه با یک استکان حبه انگور بخورد ، مشکلی پیش نمی آید . ما معمولا جدول سهم بندی میوه ها را به بیماران دیابتی می دهیم که در آن جدول ، هندوانه ، خربزه و انگور هم هست و اگر طبق همان جدول از آنها استفاده شود ، مشکلی پیش نمی آید.»
دکتر صفوی ؛ متخصص تغذیه هم در پاسخ به این سوال که آیا دیابتی ها می توانند غذاهای شیرین (قند ، شکر و...) بخورند ، گفت : «بله اما بسیار محدود. این مقدار ف به میزان قند خون بیماران که چقدر بالا باشد و یا کنترل نشده باشد ، بستگی دارد ، اما به طور کلی ، باید کاملا کنترل شده و زیر نظر متخصص تغذیه از این غذاها استفاده نمایند».
وی در مورد استفاده از شیرین کننده های مصنوعی توسط افراد مبتلا به دیابت نیز اظهار داشت :«در گذشته شیرین کننده های مصنوعی مثل ساخارین استفاده می شد ، اما تحقیقات ، احتمال سرطانزا بودن آن را مطرح نمودند. در حال حاضر ، استفاده از ساخارین بسیار کمتر و محدود شده است ، اما شیرین کننده هایی مثل آسپارتام و سایر شیرین کننده های مصنوعی که ارتباط شان با کارسینوژن یا سرطانزا بدن کمتر مطرح است یااصلا مطرح نیست ، زیانی ندارندو می توانند مورد استفاده قرار گیرند.»
این متخصص تغذیه ، همچنین در پاسخ به این سوال که آیا محصولاتی که تحت عنوان محصولات دیابتی ها (مثل نوشابه های رژیمی) در بازار وجود دارند ، برای بیماران دیابتی مضر نیستند ، گفت : «این محصولات اگر استاندارد لازم را داشته باشند و پروانه ساخت از وزارت بهداشت دریافت کرده باشند ، معمولا مشکلی ندارند و توصیه سیاستگذاران تغذیه هم این است که کیفیت این محصولات را بالا ببرند.
در حاضر ، در کشورهای اروپایی فروشگاه های زنجیره ای وجود دارد که این را محصولات با به بیماران خاص مثل دیابتی ها عرضه می کنند (محصولاتی مثل انواع بستنی ، شکلات ، شیرینی و...) اما متأُفانه در ایران در این مورد خیلی کم کار شده است و ما توصیه می کنیم بیشتر به این مسأله توجه شود ، مخصولا با وضعیتی که در رابطه با دیابت داریم(در حال حاضر 3 میلیون دیابتی و 3 میلیون هم در حال ابتلا به دیابت در کشورداریم که رقم قابل توجهی است ).
سالانه 60 هزار نفر به دیابتی ها اضافه می شوند . همچنین سالانه 12 هزار عضو بدن به دلیل دیابت قطع می شود که اینها آمارهای بالایی است و به توجه بیشتری نیازمنداست و یکی از موضوعاتی که می تواند به حل این مشکل کمک کند ، توجه صنایع غذایی کشور به تولید محصولاتی برای دیابتی ها است».
دکتر صفوی در ادامه ، استفاده از غذاهای رستوران و فست فودها را توسط دیابتی ها به شرط رعایت اصول تغذیه ای بلامانع دانست و گفت :«ما معتقدیم اگر با دیابت درست برخورد کنیم ، دیابت یک بیماری نیست . کشورهای پیشرفته شعاری دارند ، تحت این عنوان که «چگونه یک دیابتی می تواند زندگی نرمالی داشته باشد» ، بنابراین در این نوع بیماری ، استفاده از شیوه های مختلف برای اصلاح الگوی تغذیه ای بسیار ضروری است و باید در کنار ورزش از رژیم غذایی استفاده شود تا روند بیماری کنترل گردد».
دکتر سعید حسینی ؛ متخصص تغذیه نیز با بیان اینکه انسولین به دو نوع کوتاه اثر و طولانی اثر تقسیم می شود ، گفت : «انسولین های طولانی اثر در مدت زمان طولانی تری به نقطه اوج اثر می رسند ، مثلا انسولین NPH اگر صبح تزریق شود ، حدودا بعد از ظهر به اوج اثر می رسد و سپس کاهش می یابد ، اما اگر انسولین های کوتاه اثر ، به هنگام صبح تزریق شوند ، حدودا 3 تا 4 ساعت بعد به اوج اثر خود می رسند و سپس کاهش پیدا می کنند ، البته معمولا این دو نوع انسولین (کوتاه اثر و طولانی اثر) به طور همزمان تزریق می شوند».
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که با هر نوع انسولین چه نوع رژیم غذایی را باید رعایت کرد ، افزود :«در گذشته به بیماران دیابتی توصیه می شد ابتدا انسولین را استفاده کنندو سپس بر اساس نوع و مقدار انسولین مورد استفاده ، تغذیه و فعالیت فیزیکی را با آن تطبیق دهند ، اما اکنون این طور نیست ، چون فردی که انسولین استفاده می کند‌، مطمئنا دیابت نوع I دارد . این نوع دیابت هم در سنین پایین بروز می کند و ما بیشتر باید قند خون کودک و مسائل روحی ـ روانی او را کنترل کنیم . باید به کودک آموزش داد تا خودش هم بتواند قند خونش را کنترل کند و بر اساس نوع تغذیه و میزان فعالیتش ، مقدار انسولین را تنظیم نماید ، مثلا اگر فعالیت بدنی زیادی داشت ، انسولین کمتری استفاده کند و بالعکس اگر استراحتش زیاد بود ، مقدار انسولین مصرفی را افزایش دهد.»
در ادامه از دکتر آزاده نجارزاده ،در مورد اهمیت کاهش وزن در افراد دیابتی پرسیدیم . ایشان در این باره گفت : «کاهش وزن در افراد چاق و مبتلا به دیابت فواید زیادی دارد ، حتی اگر این افراد 5 تا 10 درصد کاهش وزن داشته باشند ، عوراض دیابت مثل افزایش فشضار خون ، اختلال در چربی خون و... هم کاهش پیدا می کند ، کیفیت زندگی فرد بالا می رود و مرگ و میر کاهش پیدا می کند. یکی دیگر از عوارض دیابت ، نوروپاتی است که در صورت عدم درمان ، ممکن است موجب قطع عضو اندام های تحتانی شود. این بیماری در افراد چاق شایع تر است ، بنابراین برای پیشگیری از این عارضه کاهش وزن ، بسیار مفید است . عوارض دیگر دیابت ، مثل افزایش فشار خون و چربی خون ، مشکلات قلبی ـ عروقی ، سکته و... را هم با کاهش وزن می توان کاهش داد».
این دانشجوی دکترای تخصصی تغذیه در مورد دیابت حاملگی و راه های پیشگیری از ابتلا به آن گفت :«یک نوع دیابت داریم که دیابت بارداری نامیده می شود که در دوران بارداری ، قند خون فرد افزایش پیدا می کند، اما عده ای هستند که دیابت دارند و باردار می شوند. توصیه برای افراد دیابتی که باردار شده اند این است که حتما قند خون خود را دائما کنترل کنند و مهم تر اینکه از نوسانات قند خون جلوگیری شود و تا حد امکان تلاش کنند مقدار قند خونشان ثابت باشد . همچنین با رعایت رژیم غذایی مناسب ،نوسانات قند خون را کاهش دهند . افراد باردار مبتلا به دیابت باید از گرسنگی اجتناب کنند، چرا که گرسنگی یا تزریق بیش از حد انسولین باعث می وشد ترکیباتی به نام کتون بادی ها در خون افزایش پیدا می کند که بسیار خطرناک است ، بنابراین درمادران دیابتی ، باید از هیپوگلایسمی (کاهش قند خون) هم جلوگیری شود و از طرفی میزان انرژی وترکیب مواد غذایی برای رشد جنین کافی باشد . مصرف مکمل اسید فولیک هم که به همه مادران باردار توصیه می شود ، باید توسط مادران دیابتی هم مصرف شود.
اما بعضی افراد هستند که در طور بارداری قند خونشان افزایش پیدا می کند و احتمال اینکه بعد از زایمان هم به دیابت مبتلا شوند‌، زیاد است . نوزادان این مادران نوزادانی چاق هستند. مادران مبتلا به دیابت حاملگی در معرض خطر بیماری های قلبی ـ عروقی قرار دارند ، بنابراین باید شیوه زندگی خود را تغییر دهند و حدودا 7 درصد کاهش وزن داشته باشند ، حدود 2 تا 2/5 ساعت در هفته فعالیت بدنی داشته باشند ، مقدار زیادی میوه و سبزی در رژیم غذایی خود بگنجانند ، از غذاهای کم چربی استفاده کنند و مقدار کمی هم از کربوهیدرات های با نمایه گلایسمی بالا استفاده کنند».
دکتر نجار زاده در ادامه در خصوص هیپوگلایسمی و راه های درمان آن اظهار داشت : «هیپوگلایسمی با کاهش قند خون ممکن است به علت تزریق بیش از حد انسولین یا گرسنگی به وجود آید . برای درمان هیپوگلایسمی هم باید ابتدا علت را پیدا و آن را برطرف کرد، مثلا در بیمار مبلا به دیابت نوع I اگر علت کاهش قند خون ، افزایش دوز انسولین بوده است . باید تحت نظر متخصص غدد ، دوز انسولین را کاهش دهند . اگر افت قند خون به دلیل گرسنگی بوده ، باید در وعده غذایی که قبل از هیپوگلایسمی است ، کربوهیدرات را افزایش داد.
اما زمانی که هیپوگلایسمی (کاهش قند خون) اتفاق می افتد ، باید بلافاصله مقداری کربوهیدرات با نمایه گلایسمی بالا به فرد داده شود تا قند خون افزایش یابد ، یعنی با وجود اینکه به افراد دیابتی توصیه می شود از مصرف مواد قندی پرهیز کنند، اما وقتی که فرد دچار هیپوگلایسمی می شود ، می توان به او آب قند داد (قند در حالت مایع جذب بهتری دارد).
در بیماران نوع II هم که از داروهای کاهنده قند خون استفاده می کنند ، ممکن است هیپوگلایسمی اتفاق بیفتد ، اگر هیپوگلایسمی به طور مکرر اتفاق بیفتد ، باید دوزداروها را پایین بیاورند یا رژیم غذایی را طوری تنظیم کنند که در زمان های هیپوگلایسمی ، از کربوهیدرات بیشتری استفاده نمایند.
ولی به طور کلی در هر دو نوع دیابت نوع I و II ، زمانی که هیپوگلایسمی (کاهش قند خون) رخ می دهد ، باید از یک کربوهیدرات با نمایه گلایسمی بالا استفاده شود».
دکتر محبوبه سادات حسینی ؛ فوق تخصص غدد در این باره گفت : «دیابت اختلالی در میزان قند خون می باشد و به صورت افزایش میزان قند خون در فرد بروز می کند که این افزایش قند خون نتیجه کمبود انسولین و یا اختلال در عملکرد آن است .
به طور کلی دیابت ، به دو نوع دیابت نوع I و دیابت نوع II تقسیم می شود . دیابت نوع I در نتیجه کمبود انسولین به وجود می آید که موجب افزایش قند خون می شود و متعاقب آن ، متأسفانه عوارض زیادی در بدن ایجاد خواهد شد . دیابت نوع I ، نسبت به نوع II ، سیر حادتری دارد و علایم آن واضح است و سریع خود را نشان می دهد . کاهش وزن ، پرخوری و پرنوشی از جمله علایم این نوع دیابت ات و بیمار با این علایم باید سریعا به پزشک مراجعه کند. البته مواردی هم هست که در آن دیابت نوع I به صورت افزایش قند خون و کاهش وزن خیلی ناگهانی خود را نشان می دهد . افزایش قند خون می تواند در شکل خطرناک تر ، موجب افزایش فشار خون و چربی خون یا اختلال در چربی خون ، عوارض چشمی ، اختلال در عملکرد کلیه ودر فاز نهایی ،ن ارسایی کلیه ودیالیز شود که این عوارض درنهایت به افزایش بیماری های قلبی ـ‌عروقی، سکته قلبی و مغزی می انجامند.
اما دیابت نوع II ، معمولا سیر کندتری را طی می کند وعلایم بیماری خیلی واضح نیست . برخلاف بیماران نوع I که باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند، مبتلایان به دیابت نوع II ممکن است مدت ها به افزایش قند خون این افراد بالاتر از حد عادی است ، اما به حد دیابتی نرسیده است . این سیر اختلال در قند خون ، ادامه پیدا می کند تا به دیابت می رسد . در این نوع دیابت ، علایم به طور واضح نیست . اگر قند خون خیلی بالا برود ، فرد دچار پر ادراری و کاهش وزن می شود».
وی در مورد انواع داروهای مورد استفاده در دیابت اظهار داشت :«دارو درمانی دیابت درهر نوع متفاوت است . در نوع I معمولا تنها اختلالی که وجود دارد ، کمبود انسولین می باشد ، یعنی اختلال در عملکرد انسولین نداریم، بنابراین با جایگزینی انسولین تقریبا می توان تمام مشکلات تمربوط به افزایش قند و چربی خون را رفع کرد ، البته بعضی از داروهای خوراکی هم وجود دارند که در دیابت نوع I استفاده می شوند که جذب قند خون را کم می کنند ، اما چون داروهای ضعیفی هستند‌، نمی توان آنها را برای همه بیماران تجویز کرد و کاربرد چندانی ندارند ، اما در دیابت نوع II ، معمولا از داروهای خوراکی به عنوان اولین اقدام درمانی استفاده می کنیم ، مگر در موارد خاص که از همان ابتدا بیمار نیاز به انسولین داشته باشد ، البته تحقیقات در سال های اخیر نشان داده اند که اگر قند خون را سریعا پایین بیاوریم ، بهتر می توانیم عملکرد سلول های بتای پانکراس را که در ترشح انسولین نقش دارند به حالت طبیعی یا نزدیک به طبیعی برگردانیم ، بنابراین توصیه می شود که برای بیماران نوع II هم از همان ابتدا انسولین تجویز شود، اما پذیرش بیماران و همچنین تمایل پزشکان برای شروع زودرس استفاده از انسولین در بیماران نوع II هنوز کم است.»
دکتر حسینی در مورد فواصل و زمان های مناسب برای کنترل قند خون نیز اظهار داشت : «فواصل کنترل قند خون برای افرادی که داروهای خوراکی مصرف می کنند با کسانی که انسولین استفاده می کنند ، متفاوت است . در کسانی که داروهای خوراکی استفاده می کنند ، چون احتمال افت قند خون کمتر است ، فواصل کنترل قند خون را می توان بیشتر کرد ، البته در مواردی که احتمال افت قند خون وجود دارد ، این فواصل کمتر می شود ، اما گر بیماری از انسولین استفاده می کند‌،این فواصل کوتاه تر است و تناوب بیشتری دارد و تا روزی 4 بار یا بیشتر هم نیاز به کنترل قند خون است».
دکتر حضوری ، دانشجوی دکترای تغذیه هم درباره نقش ورزش در بهبود بیماری دیابت گفت :«شواهد نشانگر آن است که فعالیت های ورزشی هوازی که با شدت متوسط و به صورت منظم اجرا گردند (روزانه یا حداقل برای4 روز در هفته ) ، بر کنترل قند خون‌، کاهش مقاومت به انسولین ، کاهش عوامل خطر مرتبط با بیماری های قلبی ـ عروقی و کاهش بروز بیماری های قلبی ـ‌عروقی موثر می باشند . همچنین فعالیت ورزشی منظم موجب بهبود وضعیت چربی های خون و افزایش لیپوپروتئین با دانسیته بالا (HDL) می گردد . این نوع فعالیت ها در پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دو موثر شناخته شده اند. بر این اساس ، روزانه نیم ساعت پیاده روی تند یا حداقل برای 4 روز در هفته ، نه تنها برای دیابتی ها ، بلکه برای تمام افراد جامعه توصیه می گردد.»
وی در ادامه ، توصیه هایی در مورد ورزش دیابتی ها کرد و اظهار داشت :«از آنجا که در مبتلایان به دیابت نوع یک ، افت قند خون عارضه ای شایع می بشد ، انجام برخی ورزش ها نظیر موتور سواری ، اتومبیل رانی و قایق رانی تکنفره باری آنها توصیه نمی شود. همچنین هنگام انجام برخی ورزش ها نظیر موج سواری که خطر غرق شدگی در آن مطرح می باشد نیز بهتر است فردی که قادر به تشخیص ودرمان افت قند خون است ، با ورزشکارا همراه باشد. پایش منظم قند خون در ورزشکاران مبتلا به دیابت الزامی است ، زیرا برای این ورزشکاران به ویژه در مواردی که تحت درمان با انسولین می باشند ، اطلاع از پاسخ های فیزیولوژیک بدن به ورزش طی تمرین و رقابت الزامی است .
همان طور که ذکر شد، مهم ترین چالش در مورد انجام فعالیت های ورزشی در مبتلایان به دیابت ، حفظ قند خون در محدده مطلوب می باشد . بر این اساس در مواردی که قند خون فرد کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر است ، برای پیشگیری از هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) ، نیاز به تجویز کربوهیدرات اضافی در طی ورزش می باشد . از طرف دیگر ، در مواردی که سطح قند خون بیش از 250 میلی گرم در دسی لیتر می باشد ، به دلیل احتمال بروز کتوز ، پرهیز از هر گونه فعالیت ورزشی توصیه می شود».
دکتر حضوری با تاکید بر اینکه فعالیت های ورزشی هوازی موجب افزایش حساسیت به انسولین می گردند، گفت : «این تاثیر برای دوره زمانی 15-12 ساعت باقی خواهد ماند و با تمرینات ورزشی منظم ، این دوره زمانی حفظ می شود و ارتقای حساسیت به انسولین ،برای مدت طولانی تر ادامه می یابد.
در صورت تغییر غلظت انسولین در طی ورزش ، تغییرات متابولیسمی وسیعی پدید می آد . هیپر انسولینمی (افزایش انسولین خون) ممکن است با بروز افت قند خون همراه شود، در حالی که کاهش انسولین خون با افزایش هورمون هایی نظیر گلوکاگن ، کاتکولامین ها و کورتیزول همراه است .
وجود مقادیر زیاد انسولین در خون از بسیج و به کار گیری چربی ها طی ورزش جلوگیری می نماید که این امر موجب افزایش وابستگی فعالیت ورزشی به منابع کربوهیدراتی نظیر گلیکوژن عضلانی می گردد.
البته روش و محل تجویز انسولین نیز همانند میزان تجویزی آن بر آزادسازی این هورمون به درون مایعات بدن تاثیر گذار می باشد ، به عنوان مثال تزریق در عضله پا موجب افزایش سرعت جذب در طی ورزش گردیده وممکن است به پیدایش هیپرانسولینمی در طی ورزش منجر گردد. همچنین روش تزریق زیر جلدی به روش تزریق عضلانی انسولین ترجیح داده می شود».
دکتر محمد حسین صالحی سورمقی ، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران
هم درباره داروهای گیاهی موثر در درمان بیماری دیابت گفت : شنبلیله گیاهی است با نام علمی Trigonella Foenum از خانواده نخود که از برگ تازه آن به عنوان معطر کننده مواد غذایی و یا از خشک آن در غذاها و ادویه جات استفاده می شود . دانه های شنبلیه که به صورت چند وجهی و کوچک و به رنگ زرد متمایل به نارنجی می باشند ، دارای خاصیت کاهش قند می باشند.
برای استفاده ااین دانه ها را آسیاب و پودر نمود ، چون بسیاری سفت و سخت می باشد . از پود آن می توان هر روز تا 6 گرم (یک قاشق مرباخوری) استفاده نمود.
پودر دانه ها تلخ است ، بنابراین می توان آن را به صورت مستقیم بر روی غذا ریخت . همچنین می توان یک لیوان آب بر روی آن ریخت و 5 دقیقه جوشانید و سپس صاف کرد و مصرف نمود.
گیاه Galega Officinalis هم یکی دیگر از گیاهان دارویی است . مصرف این گیاه که در سال های اخیر جهت کاهش قند خون در دیابت نوع دوم مورد تحقیق قرار گرفته است ، در سال های اخیر به صورت فرآورده های دارویی صنعتی به بازار عرضه شده است . جدیدا در ایران قرصی به نام گالگا( Galega) به صورت صنعتی از این گیاه تهیه شده ودر داروخانه ها موجود می باشد که دستور مصرف آن در راهنمای دارو ارائه شده است .
گیاه سیر و پیاز هم دارای خاصیت کاهش قند خون می باشند . البته سیر از این نظر قوی تر از پیاز است . در سال های اخیر از سیر ، قرص و کپسول هایی تهیه شده که در داروخانه ها عرضه می شوند . روزانه می توان 1 تا 3 عدد از آنها را مصرف نمود . سیر خواص دیگری از جمله کاهش چربی و کلسترول ،‌کاهش فشار خون و کاهش چسبندگی پلاکت ها (رقیق نمودن خون) را داراست».
وی افزود : «گیاهان دیگری که دارای خاصیت کاهش قند خون می باشندو می توانندبه طور دایم در رژیم غذایی مصرف شوند،‌عبارتند از : هویچ ، گشنیز و به خصوص دانه آن ، گزنه ، کنگر فرنگی ، گردو ، کرفس ، کدو تنبل ، زیتون ، جو و یونجه . لازم به توضیح است که کنترل قند خون بسیار با اهمیت است ودر غیر این صورت فرد را در طولانی مدت با مشکلات زیادی روبرو می کند ، لذا این بیماران باید مرتبا به پزشک مراجعه کنندو از وضعیت خود آگاه باشند.
نکته با اهمیت این است که قند خون بالا را اصولا نمی توان با داروهای گیاهی به حدطبیعی رسانید و حتما باید با رعایت رژیم غذایی ، تحرک زیاد ، کاهش استرس ، تشویق و اضطراب و مصرف داروهای مناسب (شیمیایی یا گیاهی) آن را کنترل نمود.
از داروهای گیاهی می توان جهت کاهش قند خون پایین و متوسط استفاده نمود ودر قند خون های بالا اختیاج به داروهای شیمیایی است و داروهای گیاهی را می توان به عنوان کمکی در این مواقع استفاده نمود . به هر حال افراد دارای قند خون حتما باید با پزشک در تماس باشند.»
منبع:دنیای تغذیه ،شماره 92