درصورت ماشین گرفتگی در مسافرت های نوروزی چه باید کرد و از چه مواد غذایی می توان استفاده نمود ؟
ماشین گرفتگی ارتباط بسیاری به چشم ، گوش و اعصاب افراد دارد . به این ترتیب که بسیاری از افراد با نگاه کردن به مناظر در طول زمان دچار حالت تهوع می شوند . همین افراد اگر چشمان خود را ببندند و یا بخوابند ، معمولا دچار این عارضه نمی شوند . از طرف دیگر ، برخی از افراد در اثر حرکت اتومبیل با تکان های ذرات داخل حلزون گوش دچار عوارض یاد شده می گردند. ناراحتی های روحی هرچند مختصر نیز در برخی موارد به ناراحتی هنگام سواری در اتومبیل منجر می گردند .
این ناراحتی ارتباط مستقیمی با تغذیه ندارد ، ولی ممکن است کسانی که دچار سوء تغذیه هستند و یا کسانی که کمبود دریافت ویتامین دارند ، برای ابتلا به این عارضه آمادگی بیشتری داشته باشند . توصیه می شود افراد در طی مسافرت آب کافی بنوشند و از پرخوری و ریزه خواری اجتناب کنند . گرچه کمبودهای احتمالی تغذیه را نمی توان به سرعت و در یک جلسه جبران کرد ، ولی مسلما تغذیه مناسب و مصرف میوه جات کافی قبل از سفر و در زمان های استراحت بین جاده ای ، می تواند تا حدودی کمک کننده باشد .
نویسنده :محمد حضوری
دانشجوی دکترای تغذیه
افرادی که برنامه ورزشی مرتبی دارند ، در ایام نوروز و یا در مسافرت های نوروزی چگونه می توانند به فعالیت های ورزشی خود ادامه دهند ؟
برنامه های تمرینات ورزشی را از نظر شدت و تعداد روزهای تمرین در هفته می توان به دو گروه تقسیم نمود . گروه نخست ، ورزش هایی که با شدت بیشتر و با هدف افزایش توان و قدرت عضلانی ، افزایش حجم عضلات و در مجموع پیشرفت در برنامه های تمرینی صورت می گیرند . این گروه برنامه های ورزشی در 4-6 روز در هفته برگزار می شوند . گروه دیگر تمریناتی می باشند که از شدت کمتری برخوردار هستند و در طول هفته در روزهای کمتری (بین 2 تا 3 روز ) صورت می گیرند ، به عنوان مثال در ورزش پرورش اندام ، ورزشکاران حرفه ای معتقدند که یک ورزشکار با دو روز تمرین در هفته قادر خواهد بود از تحلیل عضلات خویش جلوگیری نماید ، البته دو بار تمرین در هفته با پیشرفت چندانی در حجم عضلات این افراد توام نخواهد بود و تنها درحفظ شرایط بدنی فرد موثر می باشد . همچنین بهتر است این دو روز در هفته تمرین ورزشی ، در دو روز با فاصله از یکدیگر منظور گردد ، به عنوان مثال یکشنبه و چهارشنبه .
از طرف دیگر برای پیشرفت در برنامه های تمرینی و کسب آمادگی بیشتر برای حضور در رقابت های ورزشی ، توصیه می شود انجام فعالیت های ورزشی برای حداقل چهار روز در هفته در نظر گرفته شود .
بنابر موارد فوق توصیه می شود افرادی که با رقابت های حساس و مهم پس از تعطیلات مواجه هستند ، در صورت امکان از مسافرت پرهیز نمایند و یا مسافرت های کوتاه در حد یک یا دو روز را در برنامه خویش قرار دهند .
در غیر این صورت و نزدیک نبودن رقابت های ورزشی ، ورزشکاران می توانند با در نظر داشتن موارد فوق ، به مسافرت هایی در حدود چهار روز با حداقل آسیب به عملکرد ورزشی و توده عضلانی خویش ، عزیمت نمایند . البته می توان با یک هماهنگی ساده ، قبل از مسافرت ، نسبت به بررسی دسترسی به فضاهای ورزشی در محدوده نزدیک به محل اسکان ، از امکانات آنها استفاده نمود .
نویسنده دکتر ضیا الدین مظهری متخصص تغذیه و رژیم درمانی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران
مدیر گروه تغذیه دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
بسیاری از افراد در مسافرت های نوروزی به اسهال مبتلا می گردند . برای رفع این مشکل چه باید کرد ؟
همانطوری که شما بزرگوارن آگاهی دارید ، بروز و شیوع بیماری های مختلف از جمله بیماری های دستگاه گوارش با شرایط اکولوژیکی محیط زیست هر فرد و گروهی ارتباط کامل دارد و تا زمانی که اثرگذاری و اثرپذیری محیط با موجودات زنده و موجودات زنده با یکدیگر در یک حالت تعادل قرار داشته باشند ، سیستم دفاعی بدن هر فردی که از تغذیه متناسب ، متعادل و متنوع بهره مند بوده و زمان استراحت و فعالیت های بدنی منظم و مشخصی داشته ، با قدرت تمام از تمامیت ارضی کشور وجود خود دفاع می کند و هر گونه تهاجم را خنثی می سازد ، چرا که از عوامل بیماریزا و تاکتیک وتکنیک به کار برده شده توسط مهاجمان و راه های نفوذی آنها آگاهی و شناخت کامل دارد ، مگر اینکه شرایط جدید ، اثر مساعدتری را به نفع عوامل بیماریزا فراهم ساخته و برهم کنش نیروها را برهم زده باشند ، مثل تغییرات فصلی یا جابجایی های محیطی (از جمله مسافرت های نوروزی و یا تابستانی از شهری به شهر دیگر یا از کشوری به کشور دیگر و یا از قاره ای به قاره ناآشناتر)،لذا در صورت عدم رعایت احتیاط و اگر فرد بنابر عادت قبلی ، به یکباره به میزان زیاد بخورد و بیاشامد ، نه تنها تعداد بی شماری از عوامل بیماریزا از طریق خوردن واشامیدن به دستگاه گوارش هجوم می آورند،بلکه از راه تنفس و یا تماس های پوستی نیز سیستم دفاعی نا آگاه بدن مورد تهاجم قرار می گیرد و دچار سردرگمی و ضعف می شود و ممکن است برای مدت کوتاه و یا طولانی نتواند عکس العمل لازم را در قبال مهاجمان از خود بروز دهد و آثار عقب نشینی و شکست سیستم دفاعی و ایمنی بدن به صورت علایم اولیه و یا ثانویه بیماری ها ظاهر گردد ، لذا به منظور حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلا به بیماری های گوناگون ، مهم ترین منابع انتقال دهنده از طریق خودرو و خوراک ، به صورت مختصر در زیر شرح داده می شود :
الف) آب سالم از حیاتی ترین نیازهای زیستی تلقی می شود و نیاز به این مایع زندگی بخش از آغازین لحظه حرکت به سوی مقصد اجتناب ناپذیرمی باشد . متأسفانه ممکن است آب برخی مناطق در مسیر حرکت و یا مقصد ، انتقال دهنده هپاتیت AوE، فلج اطفال ، اسهال های ناشی از روتاویروس ها ، باکتری های ایجاد کننده تب تیفوئید ، اسهالهای خونی آمیبی ، کیست های هیداتیک ، کرم کدو ، کرم قلابدار و یا حاوی مواد سمی و شیمیایی از زباله های صنعتی و کشاورزی و فلزات سنگین از جمله سرب ، کادمیوم ، جیوه و غیره باشد ، بنابراین شرط احتیاط ، عدم استفاده از آب های مشکوک و همراه داشتن آب سالم ( حداقل دربین راه ) می باشد .
ب) صرف غذا در رستوران های بین راه یا محل اقامت :
1- سبزی خوردن و سالادهای تهیه شده از کاهو ، کلم ، خیار ، هویج ، قارچ و سایر سبزیجات خام و همچنین سس های مایونز یا خامه ، از منابع انتقال دهنده عوامل بیماری زا به حساب آورده می شوند .
2- غذاهای حاوی سس های تند و رنگین تهیه شده از گوشت مرغ ، گوشت قرمز و ماهی که گاه برای پوشانیدن فساد مواد اولیه به کار برده شده ، از چاشنی و ادویه جات تند و تیز معطر استفاده می شود .
3- کباب های کوبیده و همبرگر هم ممکن است از مواد اولیه آلوده تهیه شده باشند که احتمال آلودگی های ثانویه ناشی از عدم رعایت بهداشت فردی و محیطی و شرایط نگهداری نامناسب نیز وجود دارد که بهتر است تا حد امکان از تناول آنها خودداری شود .
4- آب های یخ عرضه شده در پارچ های پلاستیکی یا فلزی نیز از منابع انتقال دهنده بسیاری از بیماری های گوارشی برشمرده می شوند که نوشیدن این آب ها به طور جدی برای کودکان و افراد آسیب پذیر ممنوع می باشد .
5- وسایل و لوازم سرو غذا و یا نوشیدنی ها هم اگر اثر انگشت یا جای لب های استفاده کنند گان قبلی را به تصویر بکشند ، می توان عامل انتقال آلودگی باشند ، حتی لیوان های یکبار مصرف نیز اگر از مواد مناسبی برای غذاهای سرد و گرم ساخته نشده باشند و یا به جای یکبار ، چندین بار جهت مصرف ارائه شده باشند ،می توانند به انتقال آلودگی کمک نمایند .
6- شیر و پنیر محلی و بستنی های تهیه شده از شیرهای مانده و فاسد شده و خامه های غیر پاستوریزه نیز می توانند عوامل بیماریزا را انتقال دهند .
7- کله ، پاچه ، زبان و مغزهای عرضه شده نیز به دلیل احتمال وجود آلودگی های اولیه و یا به کار بردن دست فروشنده جهت جدا کردن و قراردادن آنها در بشقاب یا کاسه های ملامین و ظروف آلوده دیگر ، ممکن است عامل انتقال آلودگی باشند .
8- ساندویچ های عرضه شده توسط دوره گردها و یا محل های عرضه ساندویچ ( که در محل فروش ، دست های آلوده فروشنده از یک طرف با رد و بدل کردن پول آلوده تر می شود و از طرف دیگر ، دائماً با مواد خام ضد عفونی نشده در تماس و تلاقی می باشند ) . نیز می توانند آلودگی های مختلف را انتقال دهند .
9- در مراکز پرمراجعه نیز به علت تراکم کار ، رعایت بهداشت کامل از طرف عرضه کننده ها بسیار بعید می باشد .
10 - مسافرت در ایام تعطیلات نوروزی و یا تابستانی ،بیشتر در جهت سیرو سلوک ، دید و بازدید و تأمین سبکبالی جسم و نشاط روان ، باید در نظر گرفته شود . انباشتن معده با خوراکی های خوش ظاهر و بد باطن ناآشنا در هر فرصتی و اسراف در مصرف غذا و تنقلات بی ارزش ، حلاوت سفر را زایل و تمام اندیشه های دلپذیر شما برای لذت بردن از دشت و دمن ، کوه و چمن و تنفس هوای عمیق و عطرآگین بهاری را باطل می کند .
در دید و بازدید های نوروزی ، چای یا قهوه یکی از وسایل اصلی پذیرایی از مهمانان است و ممکن است در این ایام زیاد چای یا قهوه بنوشیم . آیا این امر مضر است ؟
هر چند وقت یک بار یافته های جدیدی از مطالعات محققین در ارتباط با اثرات چای و قهوه می خوانید و می شنوید که برخی نیز ضد و نقیض هستند . در حقیقت بیشتر اثرات منفی چای و قهوه به کافئین نسبت داده می شود و بیشتر اثرات مفید چای مربوط به چای سبز و به جهت وجود ترکیبات فلاو ونوئیدی است که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند ، اما باید بدانید که ترکیبات شیمیایی دیگری نیز در چای و قهوه وجود دارند که هنوز مطالعات زیادی درباره آنها انجام نشده است . ضمن آنکه نوع فراوری چای و قهوه نیز در اثر بخشی ترکیبات مؤثر در آن بسیار مؤثر است .
مهم ترین اثرات منفی کافئین که از مطالعات اپیدمیولوژیک به دست آمده عبارتند از : تحریک سیستم عصبی و افزایش ترشح کورتیزول و آدرنالین که باعث انقباض عروق و در نتیجه فشار خون ، تپش قلب ، افزایش اضطراب ، تحریک پوشش داخلی معده و افزایش ترشح اسید معده ، افزایش حرکات پریستالتیک دستگاه گوارش و در نتیجه عبور سریع تر مواد غذایی و کاهش فرصت جذب مواد مغذی ، اختلال در کنترل قند خون در دیابتی های نوع 2 ، کاهش جذب منیزیم ، روی ، آهن ، پتاسیم و ویتامین های گروه B، افزایش دفع ادرار و در نتیجه افزایش دفع ویتامین های CوB، کلسیم ، آهن و روی و تحریک خروج کلسیم از استخوان و افزایش خطر استئوپروز . مصرف قهوه با تولد نوزاد نارس ، اختلالات زایمان و تولد نوزاد کم وزن و همچنین حرکت کند اسپرم در برخی مطالعات مرتبط بوده است .
در مقابل این یافته ها مطالعاتی نیز وجود دارند که برخی از نتایج فوق را رد می کنند .
مهم ترین اثرات مثبت کافئین عبارتند از : افزایش هوشیاری در زمان فعالیت و خستگی ، افزایش متابولیسم چربی و به هنگام فعالیت فیزیکی و در نتیجه حفظ گلیکوژن و گلوکز برای فعالیت مغزی و کاهش گرسنگی ، پیشگیری از تجمع کلسترول و کاهش تولید سنگ کلیه صفرا ، جالب است بدانید که مقدار ترکیبات آنتی اکسیدان موجود در قهوه 4 برابر چای سبز است .
حال با توجه به یافته های موجود توصیه می شود افراد زیر از مصرف بیش از 2 تا 3 فنجان قهوه 4 برابر چای سبز است . حال با توجه به یافته های موجود توصیه می شود افراد زیر از مصرف بیش از 2 تا 3 فنجان قهوه در روز پرهیز کنند :
- زنان باردار و شیرده ، زیرا کافئین در کبد جنین و نوزاد متابولیزه نمی شود و می تواند برای مدت زیادی در بدن باقی بماند که باعث ناآرامی و بی خوابی نوزاد می شود .
- افرادی که فشار خون بالا ، بیماری قلبی ، کلسترول بالا و سنگ کیسه صفرا دارند و در معرض خطر ایجاد لخته خون و سکته هستند .
- افرادی که با نوشیدن قهوه دچار حساسیت ، بی قراری و اضطراب می شوند.
توصیه می شود افراد بزرگسال از مصرف بیش از 6 میلی گرم کافئین به ازای هر کیلو گرم وزن بدن پرهیز کنند . یک فنجان قهوه بین 80 تا 100 میلی گرم کافئین دارد . باید بدانید که قهوه های دکافئینه دارای درصدهای متفاوتی کافئین هستند و هرگز کافئین صد درصد حذف نمی شود . مقدار کافئین موجود در چای نصف تا یک سوم کافئین موجود در قهوه است و به طور متوسط 50 میلی گرم کافئین در 190 میلی لیتر چای سیاه وجود دارد . به یاد داشته باشید که بسیاری از نوشابه ها و مخصوصاً نوشابه های انرژی زا و داروها دارای مقادیر قابل توجهی کافئین هستند . مصرف بیش از 400 میلی گرم کافئین می تواند باعث بی قرای ، سردرد ، اختلال خواب ، اختلال ضربان قلب ، افزایش اسید معده و تشدید رفلاکس شود ، گرچه این علایم در برخی افراد با مصرف دوز پایین تر هم بروز می کند .
ترکیبات پلی فنل موجود در چای با اینکه در کاهش بیماری های قلبی ، اکسیداسیون چربی ها و کاهش بروز برخی انواع سرطان به جهت اتصال به عناصر سرطان زا مؤثرند ، اما در عین حال به جهت تمایل به اتصال به عناصر دو ظرفیتی نظیر کلسیم و آهن غیر هم می توانند زیست دسترسی این مواد مغذی را کاهش دهند . البته چنانچه مصرف منابع کلسیم کافی باشد ، مصرف 4 تا 6 فنجان چای در روز خطر پوکی استخوان را افزایش نمی دهد ، اما متأسفانه غالباً در میان زنان میانسال ایرانی دریافت منابع کلسیم ناکافی است ، بنابراین ممکن است حتی مصرف مقدار متعادل چای نیز در این افراد اثرات نامطلوبی بر تراکم توده استخوانی داشته باشد .
نوشیدن 3 تا 4 فنجان چای و قهوه در روز چنانچه همواره همراه با مصرف قند ، شکر و شیرینی باشد ، در طولانی مدت هرگز اثرات سلامت بخش ذکر شده را ندارد ، زیرا با اینکه چای و قهوه به تنهایی انرژی ندارند ، ولی همراه شدن آنها با انواع قندهای ساده ، شیر و خامه می تواند منبع دریافت انرژی فاقد ارزش غذایی باشد که زمینه اضافه وزن ، مقاومت به انسولین و افزایش چربی های خون را پس از دو دهه تکرار این عادات فراهم می کند .
منبع:دنیای تغذیه ش94