حیوانات ــ حشرات و پرندگان(۱)

************

إِنِّی تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ رَبِّی وَرَبِّکُمْ مَا مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا هُوَ آخِذٌ بِنَاصِیتِهَا (هود/56)
 

«من به خدا آفریننده خودم و آفریننده شما ها توکل کردم، هیچ حیوانی وجود ندارد که او از ناحیه جلو مغزِ آن، آن را هدایت نکند».
************
حیوانات از بخش جلو مغز خود هدایت می شوند.
تا کنون برخی از حیوانات شناخته شده اند که در مغز خود عنصر قطب نمایی دارند، که به کمک جریان های مغناطیسی شمالی ــ جنوبی زمین که در تصویر وضعیت آن را می بینیم هدایت می شوند. حیوانات با عنصر قطب نمایی خود محل زندگی و مسیر پرواز و حرکت خود را می شناسند.
اگر آهن ربایی را در نزدیکی مغز یک پرنده ببندیم، سیستم جهت یابی مغز وی را مختل می کند و پرنده نمی تواند مسیر و محل زندگی خود را پیدا کند. (قرآن هر جانوری را (دابهء) یعنی حیوان می نامد. و منظور ما از حیوانات در این جا مطلق جانداران است که شامل پرندگان و حشرات و ماهی ها و غیره همه می شود).

کلاغ و خاک سپاری مرده
 

************

فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا یبْحَثُ فِی الْأَرْضِ لِیُرِیهُ کَیفَ یُوَارِی سَوْءَةَ أَخِیهِ قَالَ یا وَیلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِی سَوْءَةَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِینَ (مائده/31)
 

«پس از آن خداوند کلاغی را برانگیخت زمین را می کند تا به او (به قابیل) نشان دهد "چگونه پیکر برادر خود را به خاک بسپارد"، (قابیل) گفت: ای وای بر من! آیا من ناتوان تر از آن بودم که مانند این کلاغ بوده پیکر برادرم را به خاک بسپارم. به این ترتیب پس از آن از پشیمانان گشت».
************
ــ نکات آیه:
1ــ کلاغ مرده را خاک سپاری می کند:
چرا خداوند کلاغ را برای آموختن خاک سپاری مرده به انسان می فرستد؟
پژوهش های انجام شده روی پرندگان نشان می دهد که کلاغ فهمیده ترین پرندگان است و ویژگی هایی دارد که آن را از دیگر پرندگان جدا می کند، از مهم ترین آن ها یکی این که حجم مغز آن نسبت به بدنش نسبت به سایر پرندگان بزرگ تر است، و دیگر این که مرده خود را به خاک می سپارد. وقتی کسی از کلاغ ها می میرد، کلاغ دیگر با منقار و چنگال های خود گور می کند و پس از آن بال های کلاغ مرده را گرد می کند و به کنار بدن آن می آورد (همان گونه که ما با مرده خود می کنیم)، و پس از آن مرده را با احترام بلند می کند و در گور خود می گذارد و بعد روی آن خاک می ریزد. حتی کلاغی که گناه می کند و در دادگاه کلاغان گناهکار حساب شده و به اعدام محکوم می شود و او را با منقار های خود می کشند نیز توسط یکی از کلاغ ها برای خاکسپاری برده می شود و به همان ترتیب به خاک سپرده می شود. (کلاغ ویژگی های دیگری از جمله ابزار سازی و به کارگیری ابزار برای رسیدن و دست یافتن به خواسته خود چنان که در تصویر می بینیم نیز دارد ولی از آن جا که موضوع آیه نیست به آن ها نمی پردازیم).
2ــ مرده می بایست به خاک سپرده شود:
فرستادن کلاغ برای آموزش دادن خاکسپاری مرده به انسان، به این معنی است که مرده می بایست به خاک سپرده شود. و مرده ضمن این که خوراکی برای درندگان می شود و می گندد و خاک سپردن آن احترامی به فرد مرده است، هنگامی که تحلیل می رود و در جو پراکنده می شود بیماری هایی را ایجاد می کند. بنابراین چنان که آیه مطرح نموده، دین از دیر زمان به انسان یاد داده بوده که مرده را می بایست به خاک سپرد.
"صدای خران" آزار دهنده ترین صدای ناخوشایند جانوران
************

وَاقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ (لقمان/19)
 

«و در راه رفتن خود میان رو باش و صدای خود را پائین بیاور که آزار دهنده ترین صدای ناخوشایند به راستی صدای خران است». (آیه نقل قول از لقمان در پند و اندرز دادن به فرزند خود است).
************
ــ نکات آیه:
1ــ پائین آوردن صدا:
صدا و سر و صدای بلند زمانی که پیوسته باشد زیان های زیادی به بدن و روان انسان وارد می کند که مهم ترین آن ها عبارتند از: زیاد شدن ترشح آدرنالین که به نوبه خود از جمله منجر به به هم ریختن عصبی فرد می شود ــ ایجاد شدن تنش هایی در کارکرد بینی و گوش و حنجره ــ مبتلا شدن به خیلی از بیماری های قلبی و خونی از جمله بالا رفتن فشار خون و تصلب شرایین ــ و تنش های همراه با احساس سر درد مزمن و احساس فشار و سختی.
2ــ "صدای خران" آزار دهنده ترین صدای ناخوشایند جانوران است:
واحد اندازه گیری شدت صدا دسی بل است. شدت پچ پچ و در گوشی میان 10 تا 20 دسی بل است، صدای ماشین کوچک 70 تا 80 دسی بل، صدای ماشین باری 80 تا 90 دسی بل، صدای هواپیما هنگام کنده شدن از زمین 110 تا 130 دسی بل. پائین ترین صدایی که انسان می تواند بشنود 20 دسی بل است.هنگامی که شدت صدا به 45 دسی بل می رسد انسان نمی تواند آسوده بخوابد، نزدیک 85 دسی بل درد های گوش آغاز می شود. در سر و صداهای نزدیک به 90 دسی بل آدم نمی بایست 8 ساعت بیش تر در آن فضا بماند، در 100 دسی بل نمی بایست بیش از دو ساعت بماند، در 110 دسی بل نمی بایست بیش از نیم ساعت بماند، و به 160 دسی بل که برسد آدم کر می شود.
و شدت صدای ناخوشایند خر که موضوع آیه می باشد بالای 100 دسی بل است. و امروزه انسان در میان جانوران صدای ناخوشایندِ آزار دهنده شدید تری از صدای خر نمی شناسد و آن چه در آیه آمده مبنی بر این که "آزار دهنده ترین صدای ناخوشایند صدای خران است" درست است.

بلدرچین
 

************

وَظَلَّلْنَا عَلَیکُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَیکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى کُلُوا مِنْ طَیبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ (بقره/57)
 

«و ابر را بر شما سایبان نمودیم و بر شما انگبین و بلدرچین فرود آوریم. (گفتیم) از خوردنی ها و نوشیدنی های پاکیزه ای که روزی شما نمودیم بخورید. به ما نیز ستمی نمی نمودند بلکه به خودشان ستم می نمودند». («رزق» به معنی: روزی، فقط مربوط به خوراکی و نوشیدنی است. هر چیزی که مستقیم و غیر مستقیم به خوردن و نوشیدن مربوط می شود رزق نامیده می شود).
************
در چهل سالی که بنی اسرائیل در سرزمین کنعان سر گردان بوده اند خداوند انگبین و بلدرچین را برای خوراک آن ها برای آن ها فرود آورده بوده است. چرا از میان سایر پرندگان این پرنده به طرف آن ها پرواز داده شده بوده است؟
این پرنده از خانواده مرغان است ولی پرواز می کند. کمی از کبوتر کوچک تر است. بیش تر در علفزار ها و کشتزار ها دیده می شود. خیلی زود پرورش یافته بزرگ می شود. در هفته اول تولد خود 3 برابر بزرگ می شود، پس از 50 روز برای سر بریده شدن مناسب است و فاصله دو نسل آن 50 روز است. به طور میانگین پس از 42 روز از عمر خود تخم می گذارد، و بیش ترین تخم گذاری آن در عمر 70 روزگی آن است. در سال میان 300 تا 350 تا تخم می گذارد. روز های جوجه شدن تخم آن 17 تا 18 روز است. در برابر بیماری ها مقاوم بوده و کم مصرف است.
ضمن ویژگی های نگهداری و پرورشی و اقتصادی بودن آن نسبت به پرندگان دیگر، از ارزش تغذیه ای بالا تری نسبت به پرندگان دیگر نیز برخوردار است. گوشت سینه آن20/3 %پروتئین، 9 /2% روغن دارد، علاوه بر آن مواد معدنی از جمله آهن، کلسیم، فسفر، همین طور ویتامین هایی از جمله ویتامین آ و ب دارد. کلسترول روغن آن پائین است (بالا بودن میزان کلسترول برای قلب خوب نیست). بافت های گوشت آن نرم است (ساده جویده می شود). برای درمان نمودن درد مفاصل خوب است، سنگ را تحلیل می برد. تخم آن از بهترین تخم های پرندگان است و نسبت زرده تخم آن نسبت به تخم دیگر پرندگان بیش تر از سفیدی آن است (سفیدی آن 89 /60%، زردی آن 85 /31%، و قشر آن 36 /7% وزن آن است). و از مواد معدنی و ویتامین ها و مواد غذایی غنی تری نیز برخوردار است. و به خاطر حجم کوچک آن و پایداری آن در برابر بیماری ها و تحمل شرایط محیط زیست، نسبت به مرغ های دیگر اقتصادی تر محسوب می شود. و به این خاطر نیز این پرنده از میان سایر پرندگان بر بنی اسرائیل نازل شده بوده است. انسان اهمیت اقتصادی و غذایی آن را در اوائل قرن 18 شناخته و به پرورش آن پرداخته است.

خلقت شتر
 

************

أَفَلَا ینْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیفَ خُلِقَتْ (غاشیه/17)
 

«آیا نمی توانند ببینند شتر روی چه حسابی آفریده شده است»؟!
************
ــ نکته آیه: شتر روی حسابی آفریده شده!
شتر روی چه حسابی آفریده شده است؟
1ــ داخل دهان آن از پوست سفت و سخت پوشیده شده که باعث می شود بتواند گیاهان دشت و صحرا که خشک و خاردار هستند را بخورد و زخمی نشود.
2ــ مژه های آن خیلی پر پشت و کیپ هم دیگر هستند که باعث می شود شن و ماسه و سنگ ریزه های اطراف به درون چشم وی نفوذ نکنند.
3ــ گوش های آن کوچک و پوشیده از مو های پر پشت و به هم چسبیده است، که باعث می شود شن و ماسه داخل گوش آن نروند.
4ــ پوسته مخاطی سوراخ بینی آن سطح خیلی پهنی دارند که راه نفوذ برای شن و ماسه به داخل بینی باقی نمی گذارند، ولی نم و رطوبت لازمه هوای تنفس را از هوا می مکند و جذب می کنند.
5ــ کوهان آن محل ذخیره انرژی است. ضمن این که چربی آن قشری برای مقابله با گرما نیز هست.
6ــ سطح کمر آن باریک است. که باعث می شود تابش گرم و سوزان نیم روزی خورشید، فقط به قسمت کمی از بدن وی به طور مؤثر بتابد. و در شرایط تابش قبل از نیم روز یا بعد از آن که خورشید مایل می تابد، اگر مجبور باشد در آفتاب باشد، رو به خورشید و یا پشت به خورشید زمین گیر می شود. که این نیز به نوبه خود باعث می شود تابش مؤثر خورشید فقط به سطح کم بالایی وی بتابد. پوست پشمی وی نیز بخش عمده تابش گرمای سوزان را خنثی می کند. به این ترتیب شتر می تواند گرمایی که خیلی از حیوانات دیگر را می کشد تحمل کند.
7ــ کلیه های وی قسمت زیادی از آب های مصرف شده را دوباره پس می گیرند، (به این خاطر ادرار آن غلیظ است).
8ــ پوست پشمی آن باریک و نرم است. هم گرما را خنثی می کند و هم بدن را خنک می کند.
9ــ روده آن سلول های جذب آب دارد. این سلول ها قسمت زیادی از آب مصرف شده موجود در غذای روده را جذب می کنند و برای بدن نگه می دارند. (به این خاطر سرگین آن خیلی خشک است).
10ــ وقتی ادرار می کند، دم خود را می جنباند تا ادرار به پاها پاشیده شود. به این شکل با خیس و مرطوب کردن خود به خنک شدن خود کمک می کند.
11ــ شکم وی خیلی بزرگ است. می تواند تا 200 لیتر آب بنوشد. علاوه بر آن مجرا ها و منابع ذخیره آب نیز دارد. که هنگام آب خوردن آن ها را نیز پر می کند.
12ــ مجرای خون وی در اعماق بدن قرار نگرفته بلکه زیر پوست گردن و پا ها و پهلو ها قرار گرفته است. این باعث می شود که گرمای بدن را بیش تر به سطح بدن منتقل کند. و سرخ رگ ها حتی در شرایطی که تقریباً بی آب باشند و در وضعیت تقریبی معادل یک دویست هزارم حجم واقعی خود، باز هم می توانند اکسیژن را به نقاط مختلف بدن منتقل کنند.
13ــ تکیه گاه های وی در حالت نشستن (یعنی زانو ها، آرنج ها، و سینه) از قشر کلفت پوست مرده تشکیل شده است. این قشر گرما را خنثی می کند باعث می شود بدن آن زخم نشود.
14ــ کف پهن پای آن با یک قشر شاخه ای مجهز شده که باعث می شود پای آن در شن و ماسه فرو نرود. و پا را در مقابل ماسه های تیز و گرم نیز محافظت می کنند.
15ــ درجه حرارت بدن وی می تواند خیلی تغییر کند ضمن این که از پستانداران است. حرارت بدن وی بین 34 تا 42 درجه در تغییر است. وقتی دما بالا برود دمای بدن وی نیز بالا می رود، این امر باعث می شود که تا دمای مشخصی نیازی به عرق کردن برای خنک کردن خود نداشته باشد. و در مصرف آب خود صرفه جویی کند.
شتر در واقع به حساب دشت و صحرا پرداخته شده است. یعنی برای گرما، کمبود آب، شن و ماسه.
کسانی می گویند دلیلی برای وجود خدا نمی بینند. قرآن آن ها را به مطالعه پدیده های طبیعی مراجعه می دهد. انتخاب شتر از میان سایر حیوانات برای مطالعه، به این معنی است که وی چیز های خاصی دارد. بر اساس شناختی که ما امروزه از بافت بیولوژیکی شتر داریم نیز در واقع همین طور هم هست، و می بینیم که در ساختار آفرینش شتر مغز و اندیشه و حساب و کتاب خوابیده است. در حالی که در گذشته مردم فکر می کردند که تحمل شتر زیاد است نه این که چیز خاصی در آن می دیدند.

گوشت خوک
 

************

حُرِّمَتْ عَلَیکُمُ الْمَیتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیةُ وَالنَّطِیحَةُ... (مائده/3)
 

«خوردن گوشت حیوان مرده ــ خون ــ گوشت خوک ــ گوشتِ حیوانی که به نامی غیر از نامِ خدا سر بریده شده ــ گوشتِ حیوان خفه کرده شده ــ گوشتِ حیوان تحتِ ضربات کشته شده ــ گوشت حیوانی که افتاده و در وضعیت بین مرگ و زندگی است ــ گوشت حیوانی که بر اثر شاخ زده شدن مرده ــ ...برای شما حرام شده است».
************
و در سوره انعام آیه 145 ضمن یاد آوری تحریم گوشت خوک، خوک را حیوانی انگلی توصیف نموده:
************

...لَحْمَ خِنْزِیرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ... (انعام/145)
 

«مگر این که گوشت خوک باشد، که موجودی پلید (انگلی) است».
************
در آیه 145 سوره انعام روشن کرده که منظور از حرام بودن خوردن خون «خون مسفوح» است، (خون مسفوح یعنی: «خون ریخته شده» که با هوا تماس پیدا کرده). دلیل تحریم آن نیز این است که وقتی خون با هوا تماس پیدا می کند سمی می شود و می تواند بیماری زا باشد.
ــ نکات آیه: خوک حیوانی انگلی و گوشت آن حرام است:
همان طور که قرآن مطرح می کند خوک در واقع یک حیوان انگلی است. هم زندگی و هم روند تولید مثل آن هر دو انگلی است:
چرا گوشت خوک تحریم شده؟ چیزی که فعلاً انسان امروز در مورد گوشت خوک می داند موارد زیر است:
ــ گوشت خوک خیلی از انگل ها را منتقل می کند. از جمله نوعی کرم (موسوم به کرمِ تِنیا) که برخی از ناراحتی های دردناک را منجر می شود که برخی از آن ها کشنده نیز هستند. عناصر آن در عضلات و در چشم و مغز منتشر می شود. میان 5 تا 25 در صد کسانی که گوشت خوک مصرف می کنند ناراحتی ناشی از کرم مزبور را دارند. (این کرم البته در گوشت گاو نیز وجود دارد ولی کرم گوشت گاو خود به خود در انسان تکثیر نمی شود اما کرم گوشت خوک بدون عامل تکثیر کننده تکثیر می شود . همین طور کرم خوک مقاومت بیش تری نسبت به کرم گاو دارد و به راحتی کشته نمی شود و خطرناک تر است).
ــ گوشت خوک طبقه طبقه و میان آن ها پیه های متداخل در هم دیگر وجود دارد که بالا ترین نسبت روغن حیوانی را دارند، و روغن آن نیز از خطرناک ترین نوع روغن است. (درصد پیه در گوشت خوک 28 درصد است در حالی که مثلاً در گوشت گاو 4 و نیم درصد).
ــ گوشت خوک مقادیر زیادی اسید دارد. (سایر حیوانات 90 درصد این اسید را پس می دهند ولی خوک فقط 2 درصد آن را پس می دهد). این اسید از جمله باعث التهاب مخ می شود.
یک متخصص آلمانی نتیجه مطالعات خود و دیگران را در رابطه با گوشت خوک چنین بیان می کند: گوشت خوک در مناطق گرم خطرناک تر از مناطق سرد است. در سودان و مناطق همجوار آن در یک شرایط آب و هوایی یکسانی تفاوت میان سلامتی کسانی که گوشت خوک می خورند و کسانی که نمی خورند خیلی زیاد است. همین طور در هند در یک آب و هوای مشترک، کسانی که گوشت خوک نمی خورند از کسانی که می خورند از سلامتی بالا تری برخوردار هستند، بیش تر عمر می کنند و توان کاری بیش تری دارند. مثلاً فرد پیری که گوشت خوک نخورده حمالی می کند و از ارتفاعات بالا می رود، در حالی که آن که خورده نمی تواند این کار ها را بکند و زود تر ضعف و بازنشستگی به سراغ وی می آید. کسانی که با تعالیم اسلامی زندگی می کنند از سلامتی خوب و بالایی برخوردارند و بیماری هایی که دیگران از مسائل تحریم شده دارند آن ها ندارند. همین طور وی می گوید در جریان جنگ جهانی دوم از ارتش گزارشی برای آن ها می آید که می گوید: سربازان آلمانی دچار ناراحتی و آبله هایی در پا ها می شده اند که آن ها را از جنگ و تحرک باز می داشته و علاج سر پایی نیز برای آن ها کافی نبوده بلکه به پشت جبهه انتقال داده می شده اند. در حالی که مردمی که در همان مناطق و همان آب و هوا زندگی می کرده اند آن ناراحتی ها را نداشته اند. پس از بررسی ها می بینند که ارتش تقریباً همه روزه از گوشت خوک استفاده می کند. گوشت خوک را قطع می کنند و آن ناراحتی ها تمام می شود.
همین طور می گوید پس از اتمام جنگ که وضعیت اقتصادی خراب می شود و خوک به وفور طبق روال عادی نبوده اندازه مراجعات به پزشک نسبت به دوران پیش از جنگ کاهش پیدا می کند. ولی با رونق گرفتن اقتصاد و خورده شدن گوشت خوک توسط طبقه ای که وضع خوبی داشته، بیماری ها دوباره در آن ها شروع می شود، در حالی که طبقه فقیر که هنوز توان استفاده از گوشت خوک را نداشته از سلامتی بهتری برخوردار بوده است. و پس از این فقیران نیز توان خریدن و خوردن آن را پیدا می کنند دوباره وضع بیماری ها طبق روال پیشینِ خود زیاد و همه گیر می شود. همین طور وی می گوید که به آزمایش های علمی در رابطه با گوشت خوک رو می آورد. 30تا موش را با خوراک خوک بزرگ می کند و 30 تای دیگر را با غذای عادی. آن هایی که غذای خوک می شوند: سریعاً بزرگ می شوند ــ تمایلات تجاوز گرانه در آن ها ایجاد می شود، و دوست دارند که هم دیگر را بخورند و بیماری هایی از قبیل سرطان و بیماری های پوستی در آن ها ظاهر می شود، ولی در آن هایی که با غذای عادی بزرگ می شوند هیچ یک از این موارد در آن ها ظاهر نمی شود. او محتاطانه می گوید در گوشت خوک سمی است که فهمیده نمی شود و روغن آن خطرناک ترین نوع روغن است. و موجب تصلب شرائین، بیماری قند، اختلال جریان خون، و نسبت بالایی از کلسترول را باعث می شود، و بافت های آن فسفر دارد که منجر به زیان هایی می شود.

شیر سازی دام ها
 

************

وَإِنَّ لَکُمْ فِی الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُمْ مِمَّا فِی بُطُونِهِ مِنْ بَینِ فَرْثٍ وَدَمٍ لََّبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّارِبِینَ (نحل/66)
 

«و در دام ها نیز برای شما درس وجود دارد. از آنچه در شکم دارند از میان غذای معده و خون شیر ناب را به شما می نوشانیم که برای نوشندگان گوارا است».
************
ماده اصلی شیر چنان که آیه گفته از میان غذای درون معده و درون خون گرفته می شود. غده های تولید کننده شیر مواد خود برای تولید شیر را از خون و از مایعات بدن که مواد غذایی معده را آورده اند می گیرد.
در زمان پیامبر می توان گفت که انسان به هر حال می دانسته که شیر از غذای جوینده و خورده شده گرفته و تولید می شود، ولی این که آن مواد وارد خون نیز می شوند و بعد از میان خون گرفته می شود طبعاً کسی چیزی نمی دانسته است.

گوشت ماهی
 

************

وَهُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِیّا (نحل/14)
 

«و اوست که دریا را برای شما مسخّر کرد که گوشت سبک (ماهیان حلال) از آن بخورید». (طَریّ به معنی: تر و تازه ــ نرم و آسان و سبک (از نظر کاربرد و کارکرد) ــ و نم دار است).
************
آیه می گوید گوشت دریا (که عمدتاً ماهی ها باشند)، از نظر کارکرد آسان و سبک هستند. ماهی ها و خیلی از موجودات دریایی دارای روغنی مانند روغن زیتون هستند که برای معده سبک است، برای هضم آسان است، میزان غلظت خون را بالا نمی برد بلکه بر عکس از کلسترول مضر کم می کند و کلسترول مفید را بالا می برد که به نوبه خود از پیامد های بد آن که از جمله راه بردن به ناراحتی های قلبی است جلوگیری می کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منبع:
پناهی ، حسین /فیض آبادی،حمیده ، بیولوژی در قرآن- ش10 ، انتشارات فیض دانش ،1389