با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان کوفتگی کتف و شانه آشنا شوید.
مقدمه ای در مورد درد در ناحیه کتف و شانه
درد شانه در محل مفاصل شانه و اطراف آن ایجاد می شود. در بعضی موارد، تشخیص درد مفصل شانه و کتف از گردن درد دشوار و سخت می باشد. البته در برخی موارد درد های گردن منجر به بروز درد شانه می شود که با درمان گردن درد می توان به بهبود درد شانه کمک کرد. شانه ها که محل اتصال بازوها به ستون بدن هستند، بیشترین حرکت را در بین مفاصل بدن دارد. این سطح بالای حرکت می تواند باعث ناپایداری نسبی مفاصل شانه شود.
شانه درد اغلب در نتیجه یک بیماری یا آسیب دیدگی ایجاد می شود که می تواند بر ساختارهای مفصل شانه (تاندون ها، رباط ها، عضلات، و استخوان ها) تاثیر گذارد. در بسیاری از موارد علت درد گردن در نقطه ای دورتر از محل گردن خود را نشان میدهد مثلا ما بیماران زیادی داشته ایم که با علل درد شانه مراجعه کرده اند و با کار روی گردن درد آنها درد شانه بهبود یافته است . یا برعکس ممکن است فرد درد گردن دارد اما منشا و سرچشمه درد نقطه دیگری است مثلا بیماری های دندان درد و یا ناراحتی های قلبی که گاهی خود را به صورت گردن درد بروز میدهند.
علائم و نشانه ها درد شانه
درد شانه ممکن است همراه با علائم دیگری باشد که به بیماری یا اختلال بوجود آورنده آن بستگی دارد. درد شانه ممکن است از خود شانه بوجود آمده باشد یا با بیماری هایی بوجود آمده باشد که نواحی دیگر بدن مثل گردن را تحت تاثیر قرار می دهند و باعث بروز درد گردن می شود.
- علائم دیگری که همراه با درد شانه بوجود می آیند از قرار زیر هستند:
- گردن درد یا بازو درد
- کبودی
- صدا دادن بازو در حین حرکت دادن
- احساس خستگی مفرط
- تب
- احساس ساییدگی یا بیرون زدگی شانه
- سفتی و ضعف عضلانی
- حرکت دردناک بازو
- ورم بازو
- احساس گرمی و قرمزی
علت و دلایل درد شانه
- مشکلات مفصل شانه به چهار دسته تقسیم میشوند :
- پارگی تاندون ها و تاندونیت ( بورسیت یا التهاب تاندون شانه)
- بی ثباتی و دررفتگی مکرر شانه
- آرتروز شانه
- شکستگی
- دیگر علت درد شانه و گردن که شایع نیستند شامل وجود تومور، عفونت و مشکلات سیستم عصبی میباشد.
بورسیت
بورس ها کیسه های بسیار کوچک حاوی مایع نرمی هستند که در تمامی مفاصل بدن از جمله شانه وجود دارند . بورس ها به عنوان یک بالشتک بین استخوان ها و بافت نرم پوشاننده آنها عمل میکنند و به کاهش اصطکاک بین استخوان و مفاصل کمک میکند.
گاهی اوقات استفاده بیش از حد از مفصل شانه و موجب التهاب و ورم بورس ها در شانه می شود که به این حالت بورسیت گفته میشود . بورسیت اغلب همراه با اسیب تاندون شانه اتفاق می افتد. در این حالت بافت های شانه ملتهب و دردناک میشوند و ممکن است بسیاری از فعالیت های ساده روزانه مانند شانه کردن موها یا لباس پوشیدن برای شخص مشکل شود.
تاندنیت
تاندون یک رشته است که مفاصل را به استخوان ها متصل می کند . تاندنیت یا التهاب تاندون در اکثر مواقع بر اثر فرسایش آن به مرور زمان رخ می دهد . التهاب تاندون دو نوع است :
حاد
انجام حرکاتی مانند بالا بردن شانه بالای سر و حرکت دادن سر آن مانند زمان پرتاب کردن توپ منجر به تاندنیت حاد می شود.
مزمن
بیماری هایی مانند آرتروز و یا فرسایش تاندون بر اثر حرکات تکراری و روند طبیعی بالا رفتن سن میتوانند به مرور زمان موجب تاندنیت مزمن شوند .
تاندونهایی که بیش از همه در شانه در معرض التهاب هستند چهار تاندون روتاتور کاف و تاندون های دو سر بازو هستند. روتاتور کاف از چهار ماهیچه و تاندون های متصل به آن تشکیل شده است که سر بازوی شما قرار دارد و مفصل شانه را در محل آن نگه میدارد.
پارگی تاندون
ایجاد شکاف و پارگی در تاندون های شانه ممکن است در نتیجه یک حادثه یا روند فرسایش تاندون ها به مرور زمان( بالا رفتن سن، استفاده بیش از حد از شانه) اتفاق بیافتد . پارگی تاندون شانه ممکن است جزئی یا کلی( جدا شدن کامل تاندون به دو قسمت) باشد . در موارد پارگی کامل تاندون ، تاندون از محل اتصالش به استخوان کاملا جدا می شود . پارگی تاندون های روتاتور کاف و تاندونهای دو سر بازویی شایع ترین نوع در میان اسیب های از این دست هستند.
گیرافتادگی شانه
گیر افتادگی شانه زمانی اتفاق می افتد که قسمت بالایی استخوان کتف به بافت نرم قرار گرفته در زیر آن فشار وارد میکند. زمانی که شخص دست خود را بالا میبرد ( حالتی که دست از بدن فاصله میگیرد) ، استخوان کتف بر روی تاندون های روتاتور کاف و بورس های شانه فشار می آورد و به اصطلاح این تاندون ها دچار گیر افتادگی می شوند.
این حالت منجر به تاندنیت و بورسیت در شانه و بروز دردکتف و کاهش دامنه حرکتی شانه می شود . از علائم افتادگی شانه نیز این است که این افراد دارای گردنی شبیه به قو بوده و یکی از شانههای آنها افتادگی بیشتر در مقایسه با شانه دیگر دارد.با گذشت زمان گیر افتادگی شانه حتی میتواند علت پارگی تاندون شانه باشد و منجربه بروز این عارضه شود.
در رفتگی مکرر و بی ثباتی شانه
در این مشکل به سر بازو فشار اورده میشود و استخوان آن از محل خود در مفصل شانه خارج می شود . این مسئله ممکن است در نتیجه یک حادثه یا استفاده بیش از حد از شانه اتفاق بیافتد .دررفتگی شانه ممکن است جزئی یا کلی باشد . در موارد درفتگی جزئی شانه ، بالای بازو تنها کمی از محل خود در مفصل شانه جابه جا می شود که به این حالت اصطلاحا " جابجایی" گفته میشود. دررفتگی کامل شانه به این معناست که گوی سر استخوان بازو کاملا از محل خود ( کاسه مفصل شانه) جدا شده است .
در صورتی که رباط ها ، تاندون ها و ماهیچه های اطراف مفصل شانه ضعیف شوند ، دررفتگی شانه ممکن است به دفعات اتفاق بیافتد. دررفتگی های مکرر شانه ( جزئی یا کلی) موجب درد و بی ثباتی شانه در هنگام بالا بردن بازو به سمت جلو یا از کنار بدن ، می شود . دررفتگی و جابجایی های مکرر شانه همچنین میتواند منجر به ارتروز شانه شود.
آرتروز
درد کتف و شانه می تواند ناشی از آرتروز باشد. رایج ترین نوع آرتروز در مفصل شانه استئوآرتریت یا آرتروز استخوانی می باشد . علام این بیماری شامل تورم ، درد و خشکی شانه هستند که معمولا در میانسالی بروز میکنند . آرتروز شانه به مرور زمان شکل میگیرد و با گذشت زمان درد ناشی از آن تشدید می شود.
افراد اغلب برای کاهش درد ناشی از آرتروز شانه ، آن را حرکت نمی دهند . این امر میتواند به خشکی بیشتر شانه و بافتهای اطراف آن و در نتیجه دردناک شدن شانه در هنگام حرکت دادن آن منجر شود
شکستگی
شکستگی شانه اغلب در قسمت های استخوان کتف ، قسمت بالایی استخوان بازو و یا ترقوه رخ میدهد . شکستگی شانه با درد شدید ، تورم و کبودی همراه است.
تشخیص درد کتف و شانه
برای تشخیص شانه درد، پزشک سابقه بیماری شما را دریافت کرده و از معاینات فیزیکی استفاده می کند. در بعضی موارد، ممکن است از آزمایش های تشخیصی نیز برای بیمار استفاده شود. سابقه درمانی بیمار در این حالت می تواند شامل اطلاعات مربوط به شروع شانه درد و سابقه شخصی (آسیب دیدگی های قبلی و شرایط درمانی) بیمار و خانواده وی باشد. سابقه خانوادگی بطور خاص می تواند به تشخیص وجود مشکلات ارثی (مثل آرتروز) کمک موثر کند. در طول معاینه فیزیکی، جراح شانه محل دقیق درد را مشخص می کند و وجود هر گونه ناپایداری شانه یا ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی آن را تشخیص می دهد.
آزمایش های تشخیصی که امکان استفاده از آنها در این حالت وجود دارد شامل عکس برداری رادیولوژی و سایر عکس برداری ها مثل امواج مافوق صوت و اسکن ام آر آی است. معمولاً عکس برداری های استاندارد رادیولوژی برای تشخیص موارد شکستگی یا ترک خوردگی، مشکلات استخوانی، آرتروز شانه، و جدا شدن شانه مورد استفاده قرار می گیرند.
در بعضی موارد، یک محلول خاص برای نمایش بهتر مشکل قبل از عکس برداری رادیولوژی یا اسکن ام آر آی به محل تزریق می شود و به این ترتیب می توان عکس های بهتری را از محل آسیب دیدگی تهیه کرد. به این آزمایش در اصطلاح آرتروگرام نیز گفته می شود که برای تشخیص بعضی مشکلات ساختاری در بافت های نرم (تاندون ها و عضلات) همچون پارگی مورد استفاده قرار می گیرد.
عکس برداری مافوق صوت و اسکن ام آر آی اغلب برای کمک به تشخیص مشکلات شانه مفید است. این آزمایش ها بطور خاص برای ارزیابی آسیب های وارد شده به رباط ها، مفاصل، و تاندون های موجود در شانه مناسب هستند (پارگی کامل یا جزئی عضلات چرخاننده بازو). در عکس برداری مافوق صوت از امواج رادیویی دارای فرکانس بالا و یک کامپیوتر برای تهیه تصویر از ساختارهای بدن و در اسکن ام آر آی از انرژی الکترو مگنتیک برای ایجاد تصاویر چند بعدی و با جزئیات بالا از محل آسیب دیدگی استفاده می شود. این آزمایش ها می توانند اطلاعات با ارزش و دقیق درباره ساختار های شانه در اختیار پزشک قرار دهند.
راه ها و روش های درمان
انتخاب روش درمان درد شانه بستگی به علت درد شانه دارد. در این حالت دردی که در نتیجه استفاده زیاد، پیچ خوردن، یا کشیدگی ایجاد شده باشد را اغلب می توان با استفاده از روش های محافظه کارانه درمان کرد. استراحت، بی حرکت کردن، سرما یا گرما درمانی، و کمپرس همگی می توانند برای درمان بعضی از انواع شانه درد مورد استفاده قرار گیرند.
سرما یا گرما
هنگام مواجه شدن با درد شانه مهم است که به شانه استراحت دهیم و از انجام فعالیت هایی که باعث تشدید درد می شوند یا فشار اضافی به مفصل وارد می کنند، برای حداقل 48 ساعت خودداری کنیم. در این حالت می توان از روش های درمانی محافظه کارانه مثل سرد یا گرم کردن ناحیه آسیب دیده برای چندین بار در روز به منظور کاهش درد و التهاب ایجاد شده استفاده کرد. علاوه بر این کمپرس کردن ناحیه آسیب دیده با استفاده از بانداژ قابل ارتجاع می تواند به تثبیت کردن شانه و کاهش ورم آن کمک کند.
دارو درمانی
مصرف داروهایی ضد درد مثل استامینوفن می تواند برای کاهش و درمان درد شانه مفید باشد و استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) مثل ایبو پروفن، ناپروکسین، و آسپیرین برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده امکان پذیر است. این داروها را باید فقط طبق دستور پزشک مصرف کرد و نباید به مصرف آنها به مدت طولانی تر از 7 تا 10 روز بدون مشورت با پزشک ادامه داد. مصرف این داروها می تواند برای بیمار عوارض جانبی مثل درد معده، خون ریزی سیستم گوارش، و در موارد نادر مشکلات کبد و کلیه به همراه داشته باشد. در بعضی موارد، داروهای ضد التهاب غیر استروئید می تواند باعث عوارض جانبی جدی در سیستم گوارشی و نیز قلب و عروق شود.
درمان درد شدید یا دردی که به داروهای مسکن موجود در داروخانه ها واکنش نشان نمی دهد ممکن است نیازمند تجویز داروهای قوی تر (مثل سلبرکس) باشد. مصرف این داروها نیز می تواند باعث خون ریزی سیستم گوارشی و عوارض جانبی قلبی و عروقی شود. در صورتی که شانه درد به خاطر عفونت ایجاد شده باشد، می توان برای درمان آن از داروهای آنتی بیوتیک استفاده کرد. اگر داروهای آنتی بیوتیک خوراکی نتواند اثر بخشی لازم را برای شما به همراه داشته باشد، ممکن است از نوع تزریقی این داروها (داخل وریدی) برای شما استفاده شود.
تزریق
تزریق کورتیزون ها می تواند برای درمان بعضی انواع شانه درد (مثل التهاب کیسه های مفصلی یا التهاب تاندون ها) که به روش های محافظه کارانه پاسخ نمی دهند، مورد استفاده قرار گیرد. این روش درمانی شامل تزریق مستقیم کورتیزون (یک داروی ضد التهاب استروئیدی) به شانه است. توجه داشته باشید که با گذشت زمان، تزریق کورتیزون می تواند باعث ضعیف شدن و وارد شدن آسیب به بافت ها و ساختارهای داخل مفصل شود.
فیزیوتراپی
روش های فیزیوتراپی (مافوق صوت، تحریک الکتریکی، سرما درمانی، درمان دستی، حرکت های کششی) می توانند برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده و نیز تقویت عضلات و کاهش اصطکاک و سایش آنها در مفصل شانه مورد استفاده قرار گیرند. فیزیوتراپی همچنین می تواند برای آموزش مکانیزم های صحیح بدن به بیمار که می تواند کاهش ریسک عود مجدد شانه درد را به همراه داشته باشد، مفید باشد.
بعضی از انواع شانه درد (جدا شدن، در رفتگی، یا شکستگی) نیازمند بی حرکت کردن مفصل است. جدا شدن شانه را اغلب می توان با بی حرکت کردن شانه با یک بند محافظ درمان کرد. در اکثر موارد، این نوع آسیب دیدگی در طول 2 یا 3 ماه درمان می شود. هنگامی که مفصل شانه دچار در رفتگی شده باشد، پزشک سر استخوان بازو را به حفره آن باز می گرداند و شانه را با استفاده از بند محافظ یا ابزارهای مخصوص (به نام ایموبلایزر) برای چند هفته بی حرکت می کند.
عمل جراحی
در صورتی که آسیب های وارد شده به شانه جدی یا شرایط پیچیده باشد (برای مثال قرار گیری نامناسب استخوان ها، آسیب دیدگی تاندون ها، یا پارگی شدید)، ممکن است از عمل جراحی برای درمان بیمار استفاده شود. عمل جراحی شانه می تواند به صورت عمل جراحی باز (که نیازمند ایجاد یک شکاف بزرگ در محل شانه است) یا عمل جراحی آرتروسکوپی (با استفاده از شکاف های کوچک) انجام شود.
عمل جراحی شانه معمولاً با یک دوره بی حرکت سازی و فیزیوتراپی وسیع برای بازیابی حرکت های عادی و توان عضلات همراه است. به دنبال عمل جراحی شانه، بیمار اغلب با مقداری حساسیت و درد در ناحیه مورد نظر برای چند ماه روبرو می شود.
در صورتی که ابتلا به آرتروز باعث فرسایش شدید مفصل شانه شده باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی تعویض مفصل شانه یا آرتروپلاستی وجود داشته باشد. در این روش درمانی، سر استخوان بازو و حفره آن در محل تیغه شانه با اعضای مصنوعی جایگزین و تعویض می شوند. تقریباً بلافاصله پس از عمل جراحی تعویض مفصل شانه، لازم است از حرکت های تمرینی انفعالی شانه برای بهبود بیمار استفاده شود. در حرکت های انفعالی یک کارشناس متخصص در خدمات سلامت، مفصل شانه را برای شما حرکت داده و نرمش می دهد. در حدود 3 تا 6 هفته پس از جراحی، بیمار می تواند حرکت های ورزشی مربوط به کشش و تقویت شانه را شروع کند.
پیشگیری از درد کتف و شانه
امکان پیش گیری از شانه درد، در همه موارد وجود ندارد. به این منظور برای کمک به جلوگیری از شانه درد، لازم است از استفاده بیش از حد از مفاصل شانه خودداری شود و مراقبت های لازم هنگام انجام فعالیت هایی که باعث وارد شدن فشار به مفاصل شانه می شود، به عمل آید. انجام مناسب فعالیت ها و قرار گرفتن صحیح شانه، گرم کردن عضلات و انجام حرکت های کششی به نحو صحیح، همگی می توانند قبل از انجام حرکت های تمرینی مفید و سودمند باشند. به هر حال لازم است قبل از شروع برنامه های تمرینی برای کمک به تقویت عضلات شانه با یک فرد متخصص در این حوزه مشورت شود.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی