اسطورهها از قصههای فرهنگ مردم است که به صورتهای گوناگون وارد ادبیات کودک شده است. اسطوره قصهای است که بر مبنای حکایتهایی از کارهای خدایان یا اعمال خارقالعادهی قهرمانان نیمه خدا و نیمه انسان و با سایهروشنی از تاریخ و روایت، به تبیین پدیدههای طبیعی، منشاء هستی و مقصد انسان و آداب دینی و عادات قومی میپردازد. اسطوره از همگانیترین انواع ادبی در میان اقوام و ملل مختلف است و در واقع بخشی از فرهنگ باستانی تمام اقوام بهشمار میآید که در دورهی خاصی از حیات تاریخی آنها پدید آمده و شکوفا شده است.
اسطورهها (اساطیر) انعکاس کوشش بشر در دورانهای نخستین تکاملش برای توضیح و تفسیر روابط انسان و کیهان و تبیین پدیدههای مهم طبیعی، همچون رعد و برق، باد و باران، خسوف وکسوف و نیز رویدادهای بزرگ اجتماعی همچون جنگ و تحولات تاریخی است. شخصیتهای اسطورهها غالباً آدم به مفهوم متعارف آن نیستند، بلکه خدایانی هستند با برخی ویژگیهای انسانی یا نزدیک به انسان. در اسطورهها از مبداء آفرینش، زندگی و مرگ، دوستیها و دشمنیهای خدایان سخن رفته است. جمشید جم و بسیاری از شخصیتهای اَوِستا در ادبیات ایران؛ و زئوس، هرکول و آتنا در ادبیات یونان از جمله چهرههای اساطیری هستند.
اسطورهها را شخص معینی نساخته، بلکه ساختهی مردم عامی و عادی اولیه هستند. آنها انعکاس رویاگونهی جهان و پدیدههای آن در ذهن بشر به شمار میآیند که با مایهای از زیباشناسی و نمادسازی درآمیختهاند.
اساطیر برای کودکان
قالب و تکنیکی که اسطورهها برای بیان مسائل هستی به کار بردهاند با ذهن کودکان همخوانی دارد و به شدت مورد علاقهی کودکان است. به همین دلیل در میان بسیاری از ملتها اسطورهها به صورتهای گوناگون وارد کتابهای کودکان شده و به صورت جزئی از ادبیات کودک درآمده است. برخی از صاحبنظران معتقدند که اسطوره یکی از بهترین منابع برای کتاب کودکان است، زیرا هر کودک بذر تمامی تجاربی را که بشر در بدو تکامل تاریخی خود طی کرده، در تخیل خود دارد. کودک همچون انسان نخستین آتش را کشف میکند، از طلوع خورشید شگفتزده میشود، روی درخت خانه میسازد و در عالم خیال به عمق دریاها و فراز کهکشانها میرود. هیچ راهی نیست که بشر اولیه پیموده باشد و کودک در بازیهایش آن را بازنیافریند. گیلگمش یکی از اسطورههای بابلی است که بارها برای کودکان بازنویسی شده است و میتوان از آن به عنوان نمونه نام برد.
منبع مقاله :
پولادی، کمال؛(1391)، مروری بر انواع ادبیات کودک و نوجوان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ اول.