این روایت که در نهج البلاغه آمده و کتب روایی دیگر مثل وسایل الشیعه و بحار الانوار هم آن را آورده اند از لحاظ سندی ضعیف است. زیرا در سند آن نصر بن مزاحم است که از ضعفا روایت می کند و این حدیث را هم از عمر بن سعد نقل کرده است.(1)

اما آیه شریفه ای که امام به آن استناد کردند دلالت دارد که علم به این علوم مخصوص خداوند است. اما اینکه ما در تواریخ و روایات متعددی می‏خوانیم که ائمه اهل بیت (ع) و حتی بعضی از اولیاء اللَّه غیر از امامان، از مرگ خود خبر دادند، و یا محل دفن خود را بیان کردند، از جمله در حوادث مربوط به کربلا، بارها در روایات خوانده‏ایم که پیامبر یا امیر مؤمنان (ع) و انبیای سلف که از وقوع شهادت امام حسین (ع) و یارانش در این سرزمین خبر داده‏اند و در کتاب اصول کافی بابی در زمینه آگاهی ائمه از زمان وفاتشان دیده می‏شود.

پاسخ این است که: آگاهی بر پاره‏ای از این امور به صورت علم اجمالی- آن هم از طریق تعلیم الهی- هیچ منافاتی با اختصاص علم تفصیلی آنها به ذات پاک خداوند ندارد.

و تازه همین اجمال نیز ذاتی و استقلالی نیست، بلکه جنبه عرضی و تعلیمی دارد، و از طریق تعلیم الهی است، به مقداری که خدا می‏خواهد و صلاح می‏داند.

لذا در حدیثی از امام صادق (ع) می‏خوانیم که یکی از یارانش سؤال کرد: آیا امام علم غیب می‏داند؟

« قال: لا، و لکن اذا اراد ان یعلم الشی‏ء اعلمه اللَّه ذلک»

" فرمود: نه، امام علم غیب را (ذاتا) نمی‏داند، ولی هنگامی که اراده کند چیزی را بداند خدا به او تعلیم می‏دهد."(2)

پی نوشت ها:

1. نرم افزار درایة النور و کتب رجالی.

2. آیت الله مکارم ،تفسیر نمونه،انتشارات اسلامیه، ج‏17، ص: 100.