درمان چاقی کودک به سن او و سایر شرایط پزشکی اش بستگی دارد. معمولا درمان شامل تغییر در رژیم غذایی کودک ومیزان فعالیت بدنی او است.در شرایط خاص، ممکن است از دارو یا عمل جراحی نیز برای درمان استفاده شود.
در کودکان زیر 7 سال که بیماری دیگری ندارند، هدف درمان، بیشتر حفظ وزن است. با این روش، با افزایش قد، وزن کودک ثابت مانده و سبب می شود تا BMI برای سن کودک در محدوده ی مطلوب قرار گیرد.با این حال برای یک کودک چاق، حفظ وزن و انتظار برای افزایش قد می تواند به اندازه ی کاهش وزن در افراد بزرگسال مشکل باشد.کاهش وزن معمولا برای کودکان بالای 7 سال یا کودکان کوچک تر مبتلا به بیماری های مرتبط با چاقی، پیشنهاد می گردد.
کاهش وزن در این کودکان باید آرام و پیوسته باشد. بسته به شرایط کودک کاهش 45/0 کیلو در هفته یا ماه می تواند مناسب باشد.روش حفظ وزن یا کاهش وزن مشابه است. در هر دو مورد لازم است تا کودک تان برنامه ی غذایی سالمی داشته باشد و فعالیت بدنی اش را افزایش دهد. موفقیت فرزندتان به تعهد شما برای کمک به ایجاد این تغییرات در او بستگی دارد. عادات غذایی سالم و ورزش، دو روی یک سکه هستند و برای موفقیت باید هر دوی آن ها را در نظر داشت.
خانواده های زیادی هستند که فرزندی چاق دارند ، بهترین پیشنهاد به آنها مشورت کردن با یک متخصص تغذیه کودک است ، اما خود خانواده نیز می توانند با زیر نظر داشتن و بررسی غذای کودک ، از چاقی او پیشگیری کنند.مهم ترین کاری که شما والدین بایستی انجام دهید، حمایت و پشتیبانی از کودک است. بخشی از احساسی که کودک چاق در مورد خودش دارد، تحت تأثیر نظرات پدر و مادر است.کاری کنید که فرزندتان بفهمد شما او را با هر وزنی که داشته باشد، دوستش دارید. او را تشویق کنید و هرگز سرزنش نکنید.
مراقب علایق فرزند خود در مورد ظاهرش و روابط اجتماعی اش باشید.هدف اصلی فقط کاهش وزن نیست، بلکه بایستی کاری کرد که روند افزایش وزن کودک، آهسته و یا متوقف شود. بایستی کودک به تدریج به وزن ایده آل خود برسد و با این روند رشد کند.چنین کاری به یک سال یا دو سال یا بیشتر وقت نیاز دارد که بستگی به سن، وزن و الگوی رشد کودک دارد.
به خاطرداشته باشید، یک کودک چاق، حتماً یک فرد بالغ چاق نخواهد شد.برای موفقیت در انجام چنین برنامه ای، باید تغییرات طولانی مدتی در عادات خانوادگی کودک انجام شود.کودک چاق را نمی توان از بقیه جدا کرد و او را تنها گذاشت. پدر و مادر، خواهر، برادر و سایر افراد خانواده همگی در ایجاد یک شیوه زندگی سالم نقش دارند.زمانی که یک فرد الگوی مناسبی برای کودک باشد، بهتر شیوه صحیح زندگی را یاد می گیرد.
علل اضافه وزن و چاقی در کودکان
- عوامل مربوط به ژنتیک و ارث: خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقی در کودکانی که والدین چاق دارند و یا از مادران دیابتی متولد می‌شوند، بیشتر از سایر کودکان است. کودکانی که یکی از والدینشان چاق است حتی با حفظ وزن ایده ال، در معرض اضافه وزن و چاقی دوران نوجوانی و جوانی هستند.
- عوامل مربوط به محیط و شیوه زندگی شامل رفتارهای غذایی نامناسب مانند عادت به مصرف غذاهای پرکالری، غذاهای آماده و رستورانی، تنقلات کم ارزش و غذاهای پرچرب زمینه ساز ابتلا به اضافه وزن و چاقی هستند. در دسترس بودن غذاهای پرکالری در محیط کودک مانند خانه، مهد کودک، مدرسه و محل‌های بازی و تفریح، سبب تشویق کودک به مصرف این مواد و در نتیجه اضافه وزن و چاقی می‌شود.
- بی تحرکی کودکان: کاهش فعالیت بدنی (استفاده بیش از حد از کامپیوتر، تماشای تلویزیون به مدت طولانی و ...) و کاهش فرصت‌های بازی در خارج از منزل موجب می‌شود تا بخشی از انرژی دریافتی از مواد غذایی در بدن به صورت چربی تجمع پیدا کرده و سبب اضافه وزن و چاقی شود. توجه کنید کودکانی که 5 ساعت در روز تلویزیون تماشا می‌کنند، 5 برابر بیشتر از سایر کودکان به اضافه وزن و چاقی مبتلا می‌شوند.
مشکلات ناشی از اضافه وزن و چاقی در کودکان
- افزایش میزان ابتلا بیماری‌های متعدد شامل بیماری‌های قلب و عروق، دیابت، پرفشاری خون، افزایش چربی‌های خون، بیماری‌های کبدی و بیماری‌های تنفسی.
- عوارض اجتماعی شامل اضطراب، افسردگی، اعتماد به نفس پایین و موفقیت‌های تحصیلی کمتر.
- بروز اضافه وزن و چاقی در بزرگسالی. متاسفانه کودکان چاق امروز بزرگسالان چاق آینده خواهند بود.
بر اساس اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، خانواده نقش مهمی در شکل گیری عادات کودک در زمینه غذا، فعالیت بدنی و کنترل وزن بر عهده دارد. والدین تصمیم گیرندگان نهایی در انتخاب غذای خانواده هستند. عادات غذایی هر فرد از کودکی شکل می‌گیرد که این عادات متاثر از رفتارهای تغذیه‌ای خانواده است.
در صورتی که کودک شما مبتلا به اضافه وزن و چاقی است، با همکاری متخصص تغذیه و به کارگیری توصیه‌های علمی می‌توانید عادات غذایی او را اصلاح کرده و با ایجاد زمینه برای افزایش تحرک و فعالیت بدنی، کودک خود را به سوی کاهش و کنترل وزن هدایت کنید. به خاطر داشته باشید لازمه موفقیت کودک در کاهش وزن، تغییر و اصلاح الگوی تغذیه‌ای و فعالیت بدنی خود شما است!
خود مراقبتی در خانه
شرط اصلی کنترل وزن، انجام ورزش و اجرای یک برنامه غذایی مناسب است. عادات قبلی و نادرست شما و فرزندانتان بایستی تغییر کنند و ایجاد این تغییر در کودکان آسان تر است.
فعالیت بدنی و ورزش
* بهترین کار این است که نگذارید کودک مدت زمان زیادی را به تماشای تلویزیون، بازی با کامپیوتر یا ویدئو صرف کند و این زمان را کاهش دهید. زیرا اینگونه فعالیت ها علاوه بر اینکه انرژی کمی از بدن را می سوزانند، کودک را نیز به خوردن تنقلات و خوراکی های پرکالری تشویق می کنند.
*کودکان را تشویق کنید تا ورزش کنند که هم انرژی مصرف می کند و هم عضلات مختلف بدن را به فعالیت وا می دارد. مانند دویدن، شناکردن، اسکیت بازی و دوچرخه سواری.بهترین ورزش ها، آنهایی هستند که باعث افزایش منظم و متوسط ضربان قلب و تعریق ملایم شوند.ورزش نباید طوری باشد که کودک را دچار خستگی، احساس گرما و تعریق بیش از حد و نفس نفس زدن شدید سازد.
* به کودک اجازه دهید با انجام ورزش های مختلف، خودش ورزش مورد علاقه خود را انتخاب کند.
*ورزش به طور منظم و پیوسته انجام شود. بطور متوسط حداقل روزانه 30 دقیقه ورزش شدید لازم است.
برای کودکان خود یک الگوی مناسب باشید. اگر آنها شما را همیشه در حال ورزش و انجام فعالیت بدنی ببینند، احتمال ورزش و ادامه این روند تا بزرگسالی در آنها بیشتر است.
* برای تمامی افراد خانواده خود برنامه ورزشی را اجرا کنید که هر کس می تواند یک نوع ورزش و تفریح را داشته باشد مثل پیاده روی، دوچرخه سواری ، شنا و... .
* کودک خود را تشویق کنید تا در فعالیت های ورزشی مدرسه شرکت کند یا در یک کلاس ورزشی ثبت نام نماید.
8 فرزند خود را مجبور نکنید تا ورزشی را که دوست ندارد و با انجام آن ناراحت می شود و یا خجالت می کشد، انجام دهد.
* ورزشی که کودک شما انجام می دهد، بایستی برای سن و شرایط رشد او مناسب باشد.
کودک بایستی از اصول بهداشت و سلامتی آگاه باشد. همچنین بایستی در هنگام ورزش، آب و نوشیدنی کافی به همراه داشته باشد تا آب بدن خود را که با عرق کردن از دست می دهد، با نوشیدن مایعات به میزان کافی جایگزین کند.
برنامه غذایی
- ابتدا بایستی اطلاعاتی در مورد نیازهای غذایی کودک خود به دست آورید. سپس بر اساس آن اطلاعات، به کودک خود کمک کنید تا با تغذیه صحیح و مناسب خود آشنا شود.
- اگر نمی توانید یک رژیم و برنامه غذایی مناسب را طراحی کنید، با یک کارشناس تغذیه مشورت کنید تا راهنمایی ها و توصیه های لازم را به شما ارائه دهد.
- کودک را تشویق کنید تا در خرید مواد غذایی و آماده کردن غذا به شما کمک کند.
- یکسره به کودک خود دستور ندهید که چه غذایی را و به چه مقداری باید بخورد. به او اجازه دهید تا نوع و مقدار غذای دلخواهش را خودش انتخاب کند و شما او را در این زمینه کمک و راهنمایی کنید.
- به کودک موادغذایی مختلفی بدهید، حتی شیرینی و میان وعده ها. در یک رژیم مناسب و متعادل انواع مواد غذایی ، حتی غذاهای پرکالری و پرچرب نیز وجود دارند، ولی بایستی به ندرت و به مقدار کم مصرف شوند. اندازه و مقدار واحدهای غذایی را یاد بگیرید.
- به کودک یاد بدهید تا غذا را آهسته بخورد، زیرا این عمل باعث می شود کودک به محض احساس سیری دست از خوردن بکشد.
- تا جایی که ممکن است افراد خانواده با هم غذا بخورند. اوقات صرف غذا بایستی لحظات خوشایندی برای افراد خانواده باشد.
- مصرف خوراکی ها را برای کودک ممنوع نکنید. اینگونه خوراکی ها بخشی از برنامه غذایی کودک هستند، ولی بایستی طبق برنامه ای منظم مصرف شوند و گرنه باعث افزایش وزن بی رویه کودک خواهند شد.
- مصرف یک میان وعده بعد از مدرسه باعث می شود کودک انرژی لازم را تا موقع شام برای انجام تکالیف مدرسه و ورزش داشته باشد.
- موقع تماشای تلویزیون، به کودک خوراکی و مواد غذایی پرکالری ندهید. بیشتر افراد هنگام تماشای تلویزیون بیش از مقدار لازم غذا می خورند.
- اگر کودکتان می خواهد گاهی اوقات خوراکی هایی مثل چیپس، کیک و بستنی خصوصاً در مهمانی ها یا پارک یا جاهای دیگر مصرف کند، از این کار جلوگیری نکنید.
- توصیه های غذایی مفید:
- در برنامه غذایی خود غلات کامل، میوه و سبزی ها را بیشتر مصرف کنید که شامل انواع سبزیجات سبز رنگ ( سبزی خوردن، اسفناج ) و نارنجی ( هویج ) و قرمز ( گوجه فرنگی ) ، میوه های تازه، نان سبوس دار، بیسکویت سبوس دار، برنج و ماکارونی است.
- روزنه 2 تا 3 واحد لبنیات کم چربی مصرف کنید ( یک واحد لبنیات شامل یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست یا دو لیوان دوغ یا نصف لیوان بستنی است ).
- 2 تا 3 واحد از گروه گوشت و حبوبات مصرف کنید که شامل گوشت قرمز بدون چربی، مرغ، ماهی، حبوبات پخته شده، تخم مرغ و آجیل است.
- تا 30 درصد انرژی مورد نیاز خود را می توانید از چربی تأمین کنید نه بیشتر . برای این منظور موارد زیر را رعایت کنید:
- لبنیات کم چرب را به جای انواع پرچرب آن مصرف کنید.
- چربی گوشت و پوست مرغ را کاملاً از آن جدا کنید.
- غذاهای سرخ شده را مصرف نکنید.
- خوراکی ها و تنقلات کم چرب و خوشمزه را مصرف کنید که شامل میوه تازه یا خشک شده، ماست و پنیر کم چرب، آجیل، تخمه آفتابگردان یا کدو، نان سبوس دار، بیسکوئیت سبوس دار، کیک میوه ای، کیک با کره بادام زمینی، دسرهای یخی مثل ماست یخی، آب میوه، سُربه میوه( میوه ای که در مخلوط کن می ریزند) است.
- برای کودکان کمتر از دو سال مصرف چربی آزاد است و نباید آن را محدود کرد.– خوراکی های مناسبی را برای کودک خود بخرید. طوری که باعث خفگی کودک نشوند ( یعنی کوچک و قابل جویدن باشند).
به فعالیت بدنی اهمیت دهید نه ورزش
حتما نباید فعالیت بدنی کودک به صورت یک برنامه ی ورزشی سازمان یافته باشد. هدف تحرک او است. بازی هایی مثل قایم موشک یا طناب بازی هم می توانند برای بهبود تناسب اندام و مصرف کالری مناسب باشند.
فعالیت هایی را بیابید که کودک به آن ها علاقه مند باشد
برای مثال اگر کودک تان به هنر علاقه دارد، او را برای پیاده روی به طبیعت ببرید تا در مسیر پیاده روی برگ و سنگ جمع کند و برای ساختن کلاژ از آن ها استفاده کند. یا اگر به کتاب خواندن علاقه دارد برای گرفتن کتاب تا کتابخانه ی محل، پیاده روی کنید یا با دوچرخه بروید.
اگر می خواهید کودک تان فعال باشد، خود نیز باید فعال باشید
فعالیت هایی را پیدا کنید که بتوانید به صورت خانوادگی انجام دهید. هیچ وقت اجازه ندهید تا ورزش، کاری تکراری و خسته کننده شود و هرگز به عنوان تنبیه از آن استفاده نکنید.
فعالیت بدنی را متنوع سازید
به کودک اجازه دهید تا فعالیت بدنی هفتگی یا روزانه را خودش انتخاب کند. توپ بازی، بولینگ و شنا همه فعالیت محسوب می شود. مهم این است که تحرک داشته باشد.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
