نگاهی به رژیم غذایی مفید برای سنگ کلیه

رژیم غذایی برای سنگ کلیه یکی از مهم ترین اقداماتی است که می تواند از تشکیل دوباره سنگ ها جلوگیری کند. سنگ کلیه رسوبات سختی است که از ترکیب نمک ها و مواد معدنی در کلیه یا مجاری ادراری ایجاد می شود. عوامل متعددی نظیر مصرف ناکافی آب، رژیم غذایی نامناسب، برخی بیماری ها و زمینه های ارثی می توانند باعث ایجاد این رسوبات شوند. نوع سنگ کلیه که شامل سنگ کلیه کلسیمی، سیتینی، اوریکی و استروویتی است، در تعیین رژیم غذایی مناسب بسیار مهم است، زیرا هر نوع سنگ به محدودیت ها و توصیه های غذایی ویژه نیاز دارد. این مقاله همه چیز را در مورد بهترین رژیم غذایی برای سنگ کلیه توضیح می دهد.

مهم ترین رژیم غذایی برای سنگ کلیه

رژیم غذایی برای انواع مختلف سنگ کلیه نشان می دهد تغذیه نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از این بیماری دارد. بسیاری از افراد تنها به مصرف مایعات توجه دارند، در صورتی که نوع تغذیه، تعادل مواد معدنی و حتی زمان بندی مصرف غذایی تأثیر زیادی بر تشکیل یا پیشگیری از سنگ کلیه دارد. در ادامه به بررسی رژیم های غذایی اختصاصی برای انواع سنگ کلیه می پردازیم.

مصرف کافی مایعات

اولین و مهم ترین اصل در رژیم غذایی مربوط به سنگ کلیه مصرف کافی مایعات است. بدن باید در طول روز تقریبا 2 تا 3 لیتر آب دریافت کند تا حجم ادرار بیشتر شود و غلظت املاح کاهش پیدا کند. کم آبی بدن یکی از اصلی ترین علل تشکیل سنگ کلیه است. بهترین گزینه مصرف آب است، اما می توان از آب های طعم دار طبیعی با خیار یا لیمو نیز استفاده کرد. نوشیدنی های قندی، نوشابه های گاز دار و نوشیدنی های صنعتی می توانند خطر تشکیل سنگ را افزایش دهند و بهتر است محدود شوند.

محدود کردن مصرف سدیم

برای درمان سنگ های کلسیمی که شایع ترین نوع سنگ کلیه هستند، رژیم غذایی باید شامل کنترل میزان سدیم و پروتئین حیوانی باشد. سدیم زیاد موجب افزایش دفع کلسیم در ادرار شده و این موضوع احتمال رسوب گذاری و تشکیل سنگ را بالا می برد. به همین دلیل باید مصرف غذاهای کنسروی، نمک، چیپس، کالباس، سوسیس و فست فودها کاهش پیدا کند. از سوی دیگر مصرف پروتئین حیوانی زیاد مثل گوشت قرمز، تخم مرغ، ماهی و مرغ موجب افزایش اسید اوریک و کاهش سیترات می شود که زمینه ساز تشکیل سنگ کلیه است. به جای آن توصیه می شود بیشتر از منابع پروتئین گیاهی مانند مغزها و حبوبات استفاده کنید، هر چند در مصرف آن ها نیز باید تعادل رعایت شود.

مصرف کلسیم به میزان متعادل

بر خلاف تصور عمومی، کاهش مصرف کلسیم در رژیم غذایی برای افراد با سنگ کلسیمی توصیه نمی شود، زیرا کلسیم غذایی می تواند به اسید اگزالیک موجود در روده متصل شود و مانع از جذب و رسوب آن در کلیه گردد. به همین دلیل مصرف لبنیات کم چرب همچون پنیر، ماست و شیر به میزان متعادل نه تنها مضر نیست بلکه می تواند مفید باشد. البته استفاده بیش از حد از مکمل های کلسیم می تواند خطرناک باشد و باید تنها در صورت نیاز پزشکی مصرف شود.

رژیم غذایی کم پروتئینی حیوانی

یکی از الگوهای مهم تغذیه برای بسیاری از بیماران سنگ کلیه، به خصوص آن هایی که مستعد سنگ های اوریکی و کلسیمی هستند، کاهش پروتئین حیوانی است. این رژیم شامل استفاده بیشتر از پروتئین گیاهی مثل عدس، نخود و لوبیا و جایگزینی آن ها با مرغ یا گوشت قرمز است. هر چند باید توجه داشته باشید که برخی از منابع پروتئین گیاهی مثل آجیل، لوبیا و سویا دارای اگزالات بالایی هستند، بنابراین انتخاب ها باید دقیق انجام شود.

محدود کردن مصرف گوشت و مصرف میوه و سبزی

در خصوص دفع سنگ های اسید اوریکی، پیروی از یک رژیم غذایی مناسب نقش مهمی دارد. این سنگ ها بیشتر در افرادی تشکیل می شود که گوشت قرمز، دل، جگر و غذاهای دریایی زیاد مصرف می کنند. محدود کردن این غذاها و افزایش مصرف سبزیجات، میوه ها و غلات سبوس دار می تواند در پیشگیری از تشکیل سنگ مؤثر باشد. قلیایی کردن ادرار با مصرف میوه ها و سبزی های تازه نیز برای کاهش احتمال رسوب اسید اوریک اهمیت زیادی دارد. میوه هایی نظیر لیمو، هندوانه، پرتقال و سبزی هایی مثل خیار و کرفس می توانند در این زمینه کمک کننده باشند.

مصرف پتاسیم و منیزیم کافی

مصرف منیزیم و پتاسیم کافی خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش می دهد. این مواد معدنی در بسیاری از سبزیجات و میوه ها مثل موز، کدو، سیب زمینی، اسفناج، مغزها و گوجه یافت می شود. علاوه بر این لازم است بدانید دریافت ویتامین C و D حتما در حد متعادل مصرف شود. مصرف بیش از حد مکمل های ویتامین C میزان اگزالات را افزایش می دهد و احتمال ایجاد سنگ کلیه را بیشتر می کند.

مصرف آب کرفس

متخصصین معتقدند که آب کرفس می تواند سمومی که باعث ایجاد سنگ کلیه می شوند را از بدن دفع کند. علاوه بر این کرفس باعث شست و شو دادن سیستم ادراری شده و حرکت سنگ های ادراری را آسان تر می کند. با این حال، افرادی که به مشکلات زیر مبتلا هستند بهتر است از مصرف آن خودداری کنند.

• فشار خون پایین
• هر گونه اختلال در سیستم انعقاد خون
• در پیش داشتن عمل جراحی

علاوه بر این اگر در حال حاضر داروهای زیر را مصرف می کنید، از نوشیدن آب کرفس اجتناب کنید.

• داروی لیتیوم کربنات
• داروهای آرام بخش مثل قرص آلپرازولام
• قرص لووتیروکسین
• داروهایی که حساسیت به نور خورشید را افزایش می دهند، مثل داروی ایزوترتینوئین

مصرف فیبر به میزان کافی

برای درمان سنگ کلیه مصرف فیبر به خصوص فیبر محلول به کاهش جذب کلسیم و اگزالات در روده کمک کرده و در نتیجه خطر تشکیل سنگ کاهش پیدا می کند. منابع فیبر محلول شامل سیب، هویج، حبوبات و جو دو سر جزو مواد غذایی مناسب برای دفع سنگ کلیه هستند. جوی دو سر را با شیر کم چرب مخلوط کرده و مصرف کنید. این کار از ایجاد کلسیم اضافی جلوگیری کرده و مانع ایجاد سنگ کلیه می شود.

مصرف نان تست سبوس دار با تخم مرغ آب پز و آووکادو

مصرف نان سبوس دار به دلیل دارا بودن فیبر بالا، کمک می کند که سطح قند خون کنترل شود و از دفع کلسیم در ادرار جلوگیری می کند. آووکادو نیز حاوی پتاسیم است که باعث تنظیم تعادل مواد معدنی در بدن می شود. تخم مرغ آب پز منبع خوبی از پروتئین با میزان فسفر پایین است و برای کسانی که سنگ کلیه دارد، بهترین گزینه به شمار می آید.

آب انار

آب انار به عنوان یک راهکار طبیعی به عملکرد کلیه ها کمک می کند. این میوه  سنگ ها و سموم را از سیستم ادراری دفع کرده و نقش مؤثری در تغذیه و دفع سنگ کلیه بر عهده دارد. آب انار سرشار از آنتی اکسیدان است و به حفظ سلامت کلیه ها کمک می کند. این میوه خوش طعم با کاهش سطح اسیدیته ادرار از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می کند. برای مصرف آب انار محدودیت خاصی وجود ندارد اما بهتر است اگر شرایط زیر را دارید آن را مصرف نکنید:

• افرادی که داروهای فشار خون مثل کلروتیازید مصرف می کنند.
• کسانی که داروهای مربوط به متابولیسم کبدی مصرف می کنند.
• افرادی که داروی رزوواستاتین مصرف می کنند.

محدود کردن مصرف قند و شکر مصنوعی

قندهای مصنوعی، شکرها و شربت هایی هستند که به نوشیدنی ها و غذاهای فرآوری شده اضافه می شوند. فروکتوز و ساکارز می توانند تا حد قابل توجهی خطر تشکیل سنگ کلیه را بالا ببرند. به میزان قند موجود در مواد غذایی فرآوری شده نظیر کیک، آب میوه ها و نوشیدنی های شیرین توجه کنید. لازم است مصرف این نوع مواد را برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه به حداقل برسانید.

مصرف آبلیمو

برای تسکین درد سنگ کلیه، یکی از عادات مفید که می توانید دنبال کنید، این است که گاهی چند قطره آب لیمو را داخل آب چکانده و سپس مصرف کنید. لیمو به دفع سنگ کلیه کمک زیادی می کند، زیرا دارای سیترات است و از ایجاد سنگ های کلسیمی جلوگیری می کند. علاوه بر این سیترات سنگ های کوچک تشکیل شده را از بین می برد. همچنین آبلیمو به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک می کند.