برزخ

زمانی برپایی قیامت و روز جزا به بیان روشن آیات قرآن تنها برای خداوند دانسته است و به جز او هیچ کس نمی داند روز رستاخیز (قیامت کبری) که در آن تمامی انسانها آورده می شوند و به نیک و بد آنان رسیدگی می شود چه هنگام خواهد بود. در این مطلب برای هیچ کس تردیدی نیست .

در مقاله گذشته گفتیم که مساله بقای روح بعد از مرگ انسانها از جمله مسائل و معارف اسلامی بوده، همه مسلمین اعم از شیعه و سنی و همه متکلمین اسلامی اعم از فرقه شیعه و معتزله و حتی اشاعره و ... این حقیقت را از دیدگاه اسلام و قرآن و احادیث پذیرفته اند . اینک در اینجا اضافه می کنیم که:

عالم قبر نوعی زندگی است که بین دنیا و قیامت قرار گرفته است قرآن مجید در تعدادی از آیات از آن سخن گفته است و از اموری که در آنجا برای انسان اتفاق می افتد خبر داده است که در این مقاله به پاره ای از این مباحث اشاره شده است.

طبق آنچه از کتاب و سنت استفاده می شود انسان در فاصله میان مرگ و رستاخیز عمومی، یک زندگانی محدود و موقتی دارد که برزخ و واسطه میان حیات دنیا و حیات آخرت است (1).

در میان این جهان و سرای آخرت، جهان سومی به نام «برزخ » است که ارواح همه انسانها پس از مرگ تا روز قیامت در آن قرار می گیرند.

آیا انسان پس از مرگ یکباره وارد عالم قیامت می شود و کارش یکسره می گردد، و یا انسان در فاصله مرگ و قیامت یک عالم خاصی را طی می کند و هنگامی که قیامت کبری بپا شد وارد عالم قیامت می گردد؟(و البته این را هم می دانیم که تنها خدا می داند که قیامت کبری کی بپا می شود.حتی پیامبران نیز از این مطلب اظهار بی اطلاعی کرده اند).

"ذلک یوم مجموع له الناس" - یعنی آن روزی که عذاب آخرت، در آن به وقوع می پیوندد روزی است که همه مردم برای دیدنش جمع می شوند.بنا بر این، کلمه"ذلک"اشاره است به روزی که کلمه"عذاب الآخرة"بر آن دلالت دارد.و به قول بعضیها به همین جهت به لفظ مذکر آورده شده و نیز ممکن است مذکر آوردن اشاره(ذلک)بدین منظور بوده باشد که مبتداء با خبر تطبیق کند.

در فاصله مردن تا آن قیامت، از مردنی که امروز ما می میریم یا اشخاصی در گذشته مرده اند تا قیامت که معلوم نیست چقدر طول خواهد کشید و شاید میلیاردها سال طول بکشد، شاید هم مثلا هزارسال دیگر تمام بشود - که ما عرض کردیم مجهول است و نمی دانیم کی هست - در این فاصله وضع چیست؟از قرآن چه استفاده می شود؟آیا در این فاصله آن کسی که مرده، دیگر واقعا مرده، همین طو ...

(و لا تقولوا لمن یقتل فی سبیل الله اموات بل احیاء، و لکن لا تشعرون)بعضی از مفسرین چه بسا گفته باشند: که خطاب(نگوئید)به مؤمنین است که به خدا و رسول و روز جزا ایمان دارند ومعتقدند که بعد از زندگی دنیا زندگی دیگری هست و دیگر از چنین کسانی تصور نمی رود که بگویند: آنهائی که در راه خدا کشته شده اند بکلی از بین رفته اند، با اینکه دعوت حقه دین رااجابت کرد ...

اگر چیزی میان دوچیز دیگر حائل و فاصله باشد، آن چیز را «برزخ » می نامند.