یورونیوز؛ سیارک‌ها، توده‌های بزرگ صخره و فلز، با شکل کروی یا نامنظم هستند که در فضا پراکنده هستند و ممکن است در مسیر حرکت خود به کره زمین برخورد کنند. اصابت سیارک‌ها به کره زمین قطعا با فاجعه همراه است: در اثر برخورد یک سیارک کوچک با زمین، احتمالا شهری ویران می‌شود و اگر سیارک بزرگی با زمین برخورد کند تمامی سیاره ما به ورطه نابودی کشیده می‌شود.
روز سیارک
احتمال برخورد سیارک‌ها با زمین در آینده نزدیک، بسیار کم است. اما این تهدید وجود دارد و باید آن را جدی گرفت. آژانس‌های فضایی در سراسر جهان و تیم شکار سیارک‌ها در آژانس فضایی اروپا برای مقابله با این تهدید دست به کار شده‌اند.
سی‌ام ژوئن یا نهم تیر «روز سیارک» است. سازمان ملل متحد این روز را برای افزایش آگاهی‌رسانی به ساکنان کره زمین نسبت به تهدید سیارک‌ها برای کره زمین نامگذاری کرده است. 66 میلیون سال پیش برخورد جرمی آسمانی به پهنای 10 کیلومتر باعث انقراض دایناسور‌ها شد. در حال حاضر جز فسیل و مدلی از اسکلت این دایناسور‌ها که در موزه تاریخ طبیعی وین نگهداری می‌شود، چیزی از آن‌ها باقی نمانده است.
کریستیان کوبرل، مدیر موزه تاریخ طبیعی وین می‌گوید: «66 سال پیش شهاب سنگی به زمین اصابت کرد. در اثر برخورد این شهاب سنگ به پهنای 10 کیلومتر، حفره‌ای به قطر 200 کیلومتر در زمین ایجاد شد. اگر اتفاق مشابه بیفتد انرژی بسیار عظیمی آزاد می‌شود. این برخورد، باعث بروز چندین زمین‌لرزه شد، بر زندگی گونه‌های مختلف موجودات زنده تاثیر داشت و آب و هوای کره زمین را تغییر داد. یعنی گونه‌های مختلف حیوانات را نابود کرد؛ تقریبا دوسوم آن‌ها منقرض شدند.»
شهاب سنگ چلیابینسک
از 66 میلیون سال پیش اتفاق مشابهی نیفتاده است. در بهمن 1391 (فوریه 2013) جرمی آسمانی وارد جو زمین شد، در آسمان روسیه سوخت و در شهر چلیابینسک به زمین اصابت کرد. قطر این شهاب سنگ حدود 20 متر بود، اما انرژی حاصل از انفجار آن، خسارات مالی و جانی زیادی به همراه داشت. این جرم آسمانی از آن زمان به شهاب سنگ چلیابینسک معروف شد. سیارک چلیابینسک در جو منفجر شد، در حالی که اجرام دیگر می‌توانند آنقدر سنگین باشند که به زمین برسند.
قطعاتی از این شهاب سنگ در موزه تاریخ طبیعی وین نگهداری می‌شود. لودویک فری‌یر، مسوول این کلکسیون قطعه‌ای از شهاب‌سنگ چلیابینسک را به خبرنگار یورونیوز نشان می‌دهد و می‌گوید: «این قطعه‌ای از شهاب‌سنگ چلیابینسک است. این پوسته همجوشی آن است. این پوسته، بعد از ورود جرم آسمانی به جو زمین شکل می‌گیرد.
اگر این پوسته را بشکافید، عمر شهاب سنگ را می‌فهمید. این بخش اصلی شهاب سنگ است که از زمان شکل‌گیری منظومه شمسی تغییری نکرده و اطلاعاتی درباره منظومه شمسی در اختیار ما قرار می‌دهد. بخش‌های سیاه‌رنگ نیز مربوط به شوک‌هایی است که از زمان شکل‌گیری آن یعنی ٤،٥٦ میلیارد سال پیش رخ داده‌اند.» بزرگ‌ترین مجموعه قطعات باقیمانده از شهاب‌سنگ‌ها در جهان در موزه تاریخ طبیعی وین به نمایش گذاشته شده است. این مجموعه نشان می‌دهد که اجرام آسمانی انواع مختلف دارند و اینکه کجا با زمین برخورد کند نتایج متفاوت در پی خواهد داشت.
برخورد سیارک به زمین بر آب و هوا تاثیر خواهد داشت
اصابت یک جرم آسمانی به اندازه یک خانه، ممکن است جنگلی را ویران کند؛ باعث ایجاد سونامی شود یا حتی جو زمین را تغییر دهد. لیدا پیتارلو، محقق سیارک‌ها از دانشگاه وین به یورونیوز می‌گوید: «برخورد سیارک به دریای کم‌عمق- بسته به رسوباتی که در کف آن وجود دارد- در اثر تبخیر ماده، منجر به انتشار مقادیر زیادی از گاز‌های گلخانه‌ای می‌شود و بر آب و هوا هم تاثیر دراز مدت خواهد داشت.»
اخترشناسان آژانس فضایی اروپا در تیم ایمنی فضایی در آلمان مشغول طراحی یک سیستم هشدار برای سیارک‌های کوچک هستند؛ شبیه چیزی که مدتی قبل در آفریقای جنوبی سقوط کرد. رودیگر ین، سرپرست بخش تحقیقات اجرام نزدیک به زمین در آژانس فضایی اروپاست. او به یورونیوز گفته است: «دوم ماه ژوئن در آسمان آفریقا یک گلوله آتش دیده شد.
قطر این شهاب حدود 2 الی 3 متر بود، وارد جو زمین شد، شروع به سوختن کرد و منفجر شد. [هدف‌مان از طراحی سیستم هشدار]مشاهده چنین رویداد‌هایی است. زیرا اگر قطر این شهاب‌سنگ کمی بیشتر، مثلا 5 متر بود، اصابت آن به زمین، خسارات جدی به دنبال داشت. قصدمان این است که مردم را آگاه کنیم.»
آژانس فضایی اروپا 740 سیارک را که احتمال دارد به زمین اصابت کند، شناسایی کرده است. به همین منظور و برای جلوگیری از خطرات احتمالی برخورد شهاب سنگ به زمین، آژانس فضای اروپا مشغول ساخت تلسکوپی است که «فلای آی» (Flyeye Telescope) نام دارد و قرار است در جزیره سیسیل نصب شود. کار این تلسکوپ کنترل و رصد اجرام کوچکی است که در آسمان وجود دارند.
آژانس فضایی اروپا تاکنون 740 سیارک را که احتمال جزیی دارد به زمین اصابت کنند، شناسایی کرده است. سرپرست بخش تحقیقات اجرام نزدیک به زمین در آژانس فضایی اروپا به یورونیوز گفته است: «تا به حال هر ماه حدود 200 سیارک را شناسایی کرده‌ایم که احتمال برخورد 3، 4 یا 5 از این اجرام به زمین وجود دارد.
تا جایی که می‌دانیم هیچ یک از آن‌ها تهدید جدی به شمار نمی‌رود. اما چیز‌های زیادی وجود دارد که هنوز شناسایی نکرده‌ایم و به دنبال‌شان هستیم. اما تا جایی که الان می‌دانیم، جای نگرانی وجود ندارد.»
منحرف کردن مسیر سیارک
ناسا و آژانس فضایی ژاپن موسوم به «جاکسا» ماموریت مشترکی برای مشاهده سیارک‌ها انجام می‌دهند: کاوشگر موسوم به «هایابوسا- 2» تابستان امسال در مدار سیارک خود موسوم به «ریوگو» قرار خواهد گرفت. فرودگری موسوم به «مسکات» (Mascot) را که آژانس فضایی آلمان ساخته است، روی سطح این سیارک فرود خواهد آمد.
هدف، نمونه‌برداری از خاک سیارک است. «هایابوسا- 2» کارش را 4 سال پیش (2014) شروع کرد. قرار است «هایابوسا-2» ژوئن سال 2018 روی سیارک خود فرود بیاید. قصد نمونه‌برداری از خاک این سیارک را دارد. «ریوگو» به عنوان سیارک نزدیک به زمین شناسایی شده است.
رالف یومان، دانشمندان علوم سیارات از مرکز هوافضای آلمان در این باره می‌گوید: «محل فرود را پیدا خواهیم کرد و روز سه اکتبر سال 2018 میلادی «مسکات» را رها می‌کنیم که روی سطح (سیارک) خواهد افتاد و اطلاعات مربوط به سطح را دریافت خواهیم کرد. با استفاده از این اطلاعات فضاپیمای ژاپنی روی سطح (سیارک) خواهد نشست و از سطح نمونه برخواهد داشت و به زمین باز خواهد گشت.»
این ماموریت فضایی به یافتن راههای مناسب برای منحرف کردن مسیر سیارکی که تهدیدی بالقوه برای زمین است، کمک می‌کند. نمونه‌برداری از خاک سیارک چه فایده‌ای دارد؟ رالف یومان در این باره به یورونیوز می‌گوید: «کار ساده‌ای نیست. نمی‌توان سیارک‌ها را با سلاح‌های اتمی یا هسته‌ای نابود کرد.
پس باید آن را به خوبی شناخت و دانست که از چه جنسی است تا بتوانیم مسیرش را تغییر دهیم، جلوی چرخش آن را بگیریم تا فشار تابش روی یک سوی سیارک، آن را از زمین دور کند. بنابراین دانستن ترکیب عناصر سازنده سیارک و خواص فیزیکی آن برای بررسی راههای جلوگیری ازعواقب ناگوار ناشی از برخورد سیارک به زمین، اهمیت زیاد دارد.»
یافتن راههای مناسب برای منحرف کردن مسیر سیارکی مانع از این می‌شود که ما هم مانند دایناسور‌ها به گونه‌ای تبدیل شویم که سر از موزه در بیاورد. هم‌اکنون خطری آنی ما را تهدید نمی‌کند، اما باید بدانیم برخورد سیارکی نسبتا کوچک به زمین می‌تواند آثاری فاجعه‌بار به دنبال داشته باشد.
