نرگس کرباسچیان؛ کارشناس تغذیه، زیر نظر: دکتر لادن گیاهی؛ متخصص تغذیه
مسمومیت به دنبال ورود مواد سمی از طریق مصرف غذای آلوده به میکروارگانیسم‌ها یا مواد سمی، نیش حشرات و جانداران ایجاد می‌شود. شناسایی و کنترل راه‌های ورود سموم در پیشگیری از بروز این بیماری به ویژه در مورد گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه مانند سالمندان، زنان باردار، کودکان و افراد دچار نقص سیستم ایمنی (مثل افرادی که دچار ایدز هستند) بسیار مهم است.
عدم رعایت ایمنی غذایی در تمام مراحل تهیه غذا از شایع‌ترین عوامل ایجاد کننده مسمومیت غذایی است که می‌تواند از طریق عوامل فیزیکی (مثل عدم رعایت بهداشت در مرحله آماده‌سازی غذا) یا شیمیایی (مثل اضافه کردن افزودنی‌های غیر مجاز) ایجاد شود.
غذاهای مانده، حرارت ندادن کافی غذاها، مصرف تخم مرغ نیم پز، بستنی غیر پاستوریزه، سالاد الویه و شیرینی‌های تر و خامه‌ای از جمله مواردی هستند که مسمومیت غذایی ایجاد می‌کنند (مثل مسمومیت با استافیلوکوکوس).
راه‌های درمان مسمومیت غذایی
استفراغ و اسهال در 24 ساعت اول به منظور دفع سموم بدن غیر قابل اجتناب است. بهترین درمان در روزهای اول جبران کمبود مایعات بدن از طریق محلول ORS و یا دوغ بدون گاز است، اما در صورتی که کمبود آب بدن شدید باشد، سرم درمانی می‌تواند موثر باشد.
از کجا بفهمیم که مسموم شده‌ایم؟
اغلب علائم مسمومیت در عرض چند ساعت بعد از خوردن غذای نامناسب (مثل مسمومیت با استافیلوکوکوس طلایی که بعد از خوردن مواد لبنی فاسد ایجاد می‌شود) آشکار می‌شود. هر چند در بعضی مواقع فرد ممکن است تا چند روز هیچ‌گونه احساس بیماری نداشته باشد (مثل مسمومیت با سالمونلا که بعد از مصرف غذاهای پروتئینی فاسد ایجاد می‌شود).
شایع‌ترین علامت مسمومیت غذایی اسهال و استفراغ است، ولی در بعضی مواقع تشخیص مسمومیت غذایی دشوار می‌باشد (مثل مسمومیت با انواع داروها و مواد شیمیایی مثل انواع آنتی‌بیوتیک‌ها).
در مسمومیت‌های خفیف احساس بیماری فرد چندان طول نمی‌کشد و خیلی زود دوباره بهبود حاصل می‌شود.
توصیه‌های کاربردی در موارد ابتلا به دل پیچه، اسهال و استفراغ بدون تب یا عفونت
آب و یک قاشق غذاخوری عسل و چند قطره آب لیمو ترش تازه را با هم مخلوط نمایید و بگذارید خنک شود و سپس جرعه جرعه بنوشید.
دو قاشق غذاخوری پودر سماق و یک قاشق چایخوری زیره سبز پودر شده با یک لیوان آب سرد مخلوط شود، آن را از صافی عبور دهید و در یخچال بگذارید تا خنک شود. بعد به مدت 1 روز هر 20 دقیقه یکبار 1 قاشق چایخوری از آن میل کنید.
دمکرده چای سبز یا چای سیاه کمرنگ به همراه نصف قاشق چایخوری دارچین و نصف قاشق چایخوری زنجبیل و مقداری عسل می‌تواند در رفع حالت تهوع و درد معده مؤثر باشد.
دمکرده برگ مرزه و برگ نعنا هم طبیعت گرم دارد و در ضد عفونی کردن معده مؤثر است.
استفاده از کته ماست هم می‌تواند در درمان و روند بهبودی مؤثر باشد.
مصرف غذاهای حاوی برنج و گندم، پوره سیب‌زمینی و فرنی در کاهش عوارض نامطلوب اسهال موثر است.
برای افراد بالای 6 سال می‌توان از هویج، ماست کم چرب و مقدار کمی گوشت مرغ بدون چربی استفاده کرد.
سایر توصیه‌های کاربردی
از جویدن آدامس‌های حاوی زایلیتول و سوربیتول بپرهیزید، زیرا نقش ملینی دارند و آب موجود در دستگاه گوارش را جذب خود می‌کنند.
از مصرف لبنیات به مدت 3 روز خودداری کنید.
غذاهای تند، میوه‌ها و مواد کافئین‌دار مانند نوشابه‌ها را مصرف نکنید.
تا زمانی که اسهال وجود دارد، از مصرف غذاهای سفت و جامد پرهیز کنید.
بهتر است از میوه و آبمیوه تا بهبودی کامل استفاده نشود.
کته شوید با سیب زمینی
مواد لازم برای 2 نفر
برنج 1 پیمانه 520 کیلوکالری
روغن 1 قاشق سوپخوری 135 کیلوکالری
شوید تازه خرد شده 5 قاشق سوپخوری 20 کیلوکالری
سیب‌زمینی 1 عدد متوسط 70 کیلوکالری
نمک 1 قاشق چایخوری 0 کیلوکالری
زیره سیاه پودر شده نصف قاشق سوپخوری 5 کیلوکالری
روش تهیه
برنج را با روغن و کمی نمک و مقداری آب بطوری که یک بندانگشت روی برنج را بگیرد بر روی شعله قرار دهید. وقتی آب به جوش آمد و کمی تبخیر شد، شوید و سیب‌زمینی خرد شده را به آن اضافه کنید. سپس درِ قابلمه را بگذارید تا دم بکشد. بعد از پخت، پودر زیره را روی آن بپاشید. بهتر است این غذا را با ماست شیرین میل نمایید.
سعی کنید این غذا را به مرور میل کنید و آرام بجوید. شوید، زیره سیاه و سیب‌زمینی خاصیت قابض دارند و برای کسانی که دچار اسهال شده‌اند مفید هستند.
پیشگیری از مسمومیت در سفر
فقط غذاهایی که کاملاً پخته و داغ هستند مصرف نمایید و از غذاهای نیم پز اجتناب کنید. اگر گوشت در قطعات ضخیم به صورت کبابی یا سرخ شده پخته شود، ممکن است مرکز آن حرارت کافی نبیند و این خود خطر ابتلا به مسمومیت را در پی دارد.
برای نگهداری غذا همیشه غذاهای پخته را از غذاهای خام جدا نگه‌دارید، در غیر این صورت آلودگی به راحتی از غذاهای خام به پخته منتقل می‌شود.
در هنگام سفر برای خوردن آب همیشه از بطری‌های استاندارد آب معدنی استفاده نمایید. در غیر این صورت آب را همیشه قبل از مصرف بجوشانید.
طی سفر برای حمل مواد غذایی فاسد شدنی از یخدان مناسب استفاده نمایید.
اگر قوطی‌های کنسرو دچار برآمدگی یا فرو رفتگی هستند، از مصرف آنها بپرهیزید. برای پیشگیری از بوتولیسم باید کنسرو را به مدت 20 دقیقه در آب بجوشانید.
در هنگام سفر از مسواک کردن با آب غیر آشامیدنی بپرهیزید.
