زندگینامه سهراب سپهری و نگاهی به زندگی شاعر و نقاش محبوب ایرانی

سهراب سپهری از شاعران معاصر ایران می باشد که برخی از شعر هایش به زبان انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی ترجمه شده اند. ایشان دوران ابتدایی خود را در دبستان خیام کاشان و متوسطه را در دبیرستان پهلوی کاشان گذرانید که پس از فارغ التحصیلی استخدام دانش سرای پسرانه اداره فرهنگ کاشان شد. سپس بعد از شرکت در امتحان شهریور ماه دیپلم  را گرفت و به دانشکده هنر زیبایی دانشگاه تهران ادامه تحصیل خود را گذرانید و همان موقع استخدام شرکت نفت تهران شد که بعد از هشت ماه استعفا داد.

آشنایی با زندگینامه سهراب سپهری

سهراب در تاریخ 1307/07/15 در شهر کاشان چشم به جهان گشود. پدر بزرگ ایشان میرزا نصرالله خان سپهری اولین رییس تگراف خانه کاشان بوده که پدرش به نام اسدالله و نام مادرش ماه جبین می باشد که هر دو والد آن اهل هنر و شعر می باشند. ایشان دوران ابتدایی خود را از سال 1319 در دبستان خیام کاشان (شهید مدرس حال حاضر) شروع و دوران دبیرستان خود را در پهلوی کاشان گذراند و بعد از فارغ التحصیلی در خرداد 1322 در دوره دوساله دانش سرای مقدماتی به استخدام اداره فرهنگ کاشان درآمد.

سپس در زمان شهریور ماه 1327 با شرکت در امتحانت ششم ادبی دیپلم دبیرستان خود را گرفت و به تهران آمد و در دانشکده هنر های زیبایی دانشگاه تهران به ادامه تحصیل پرداخت که بعد از استخدام شرکت نفت پس از 8 ماه استعفای خود را نوشت. سهراب در سال 1330 اولین مجموعه شعر نیمایی خود را به اسم مرگ رنگ انتشار داد و در سال 1332 از دانشکده هنر فارغ التحصیل شد و نشان درجه اول علمی خود را دریافت کرد. همین موقع بود که در تهران چند نمایشگاه نقاشی شرکت کرد و دومین اشعار خود را به نام زندگی خواب ها انتشار داد. سپس در تاریخ 1333/9/15 در اداره هنرهای زیبایی بخش موزه شروع به کار کرد و همچنین در هنرستان هنر های زیبا تدریس می کرد که در تاریخ 1334/7/22 اشعار او به زبان ژاپنی ترجمه و در مجله سخن به چاپ رسید.

باید در زندگینامه سهراب سپهری اشاره کنیم که وی به فرهنگ و معارف مشرق زمین علاقه زیادی داشت که به کشور های ژاپن و چین و افغانستان و پاکستان و هندوستان سفر کرد. مدتی در کشور ژاپن زندگی کرد و هنر حکاکی روی چوب را یاد گرفت و همینطور که به شعر های کهن انواع زبان ها علاقه نشان می داد ترجمه ای از اشعار کهن ژاپنی و چینی انجام داده است. سپهری در مرداد ماه سال 1336 از راه زمینی به کشور اروپایی سفر کرد و به لندن و پاریس رفت که آن جا به مدرسه هنرهای زیبایی پاریس در رشته لیتوگرافی اسم نوشت. که همان جا کار های هنری خود را در نمایشگاه ها به نمایش گذاشت و تا پایان عمرش این نمایشگاه ها ادامه داشت. در دورانی را که با حسین زنده رودی که در پاریس اقامت داشت بود و برای خرجی و تامین زندگی اش بورس تحصیلی اش قطع شد برای مانده در کشورر فرانسه به کار شیشه پاک کردن در آپارتمان ها مشغول بود. ایشان مدتی را در اداره وزارت کشاورزی مشغول سرپرستی سازمان سمعی و بصری در سال 1337 اقدام به کار کرد. و از مهر ماه سال 40 شروع به تدریس هنر های تزیینی تهران کرد و پدرش به خاطر بیماری لاعلاجی که داشت در سال 1341 چشم از جهان بست و در اسفند ماه همین سال سهراب از همه ی کار های دولتی دوری کرد. و در زمینه نقاشی و شعر حضور پررنگ تری از خود نشان داد و با سفر های مختلفش به اجرا و برگزاری نمایشگاه ها پرداخت. این شاعر معاصر در سال های 40 و 41 با داریوش آشوری به کار ترجمه مقالات و نمایش نامه ژاپنی در نسخه های فرانسوی می پرداخت و در سال 1343 کتابی به نام نمایش در ژاپن بهرام بیضایی به چاپ رسید.

آثار ایشان

با نگاهی به زندگینامه سهراب سپهری متوجه می شویم که وی از هنرمندان جستجوگر و تنها و کمال طلب و فروتن بود که فردی انسان مدار و بسیار فراگیر و گسترده شناخته می شد. کتاب های ایشان از قبیل؛ سهراب مرغ مهاجر، تا انتها حضور، هنوز سفرم، تنفسیر حجم سبز، نیلوفر خاموش، بیدل سپهری و سبک هندی، حافظ پدر. سهراب پسر. حافظان کنگره، نگاهی به سهراب سپهری می توان نام برد. که آثار او مرگ رنگ، زندگی خواب ها، صدای پای آب، مسافر، حجم سبز، هشت کتاب، آواز آفتاب، ما هیچ ما نگاه، اتاق آبی و شرق اندوه از آثار قابل ذکر در زندگینامه سهراب سپهری می باشد.

خانواده سهراب سپهری

پدر سهراب که کارمند اداره تلگراف خانه و پست کاشان و اهل هنر بود در سال 1341 در گذشت. مادر سهراب به نام ماه جبین که اهل ادب و شعر بود در خرداد ماه سال 1373 درگذشت. سهراب دارای یک برادر به اسم منوچهر سپهری می باشد که هم بازی دوران کودکی او در سال 1369 دار فانی را وداع گفت. و دارای سه خواهر به نام های همایون دخت، پروانه و پری دخت می باشد.

اشعار نیمایی

سهراب سپهری با اثر نیمایی با تاثیر هوشنگ ایرانی از اشعار ایشان به ثبوت رسید که تمامی شعر های او تصویر سازی است که بعد ها رویه خود را باز شناخت. در این روش نو سهراب سپهری با چشم انداز انسان مدارانه و طبق آموخته ها از فلسفه در کنونی ک بود فراگرفت و شیوه جدیدی را آموخت. که در همین راستا اثر حجم سبز شیوه کامل شده از سبک جدیدش است ایشان عادت داشت از جامعه هنری آثار نوینی را خلق کند که در راه رسیدن به تنهایی قریه چنار و کویر کاشان را انتخاب نمود. اشعار زیبای او با داشتن تصویر های تازه و بکر سرشار از زبانی لطیف که همراه با نرمی در سخنی پاکیزه و منسجم کننده در تصویر سازی اش می باشد. مشهور ترین شعر های او مسافر و صدای پای آب بوده که صدای پای آب یکی از طولانی ترین شعر های نو فارسی زبان است.

از دوستان وی می توان به کریم امامی اشاره کرد که در زمان حیاتش شعر های سهراب زبان انگلیسی ترجمه کرده است، همچنین در سال 1357 آثار 2 مجموعه صدای پای آب و حجم سبز با ترجمه آقایان عباس زاهدی و اسماعیل سلامی صورت گرفته که در انتشارات زبانکده منتشر شد. همینطور از اشعار سهراب سپهری به زبان های فرانسوی، انگلیسی، ایتالیایی و اسپانیایی ترجمه شد که در سال 71 منتخبی از 2 کتاب به نام های شرق اندوه و حجم سبز که اسم های (کلارا خانیس) و (ماهیچ، مانگاه) به زبان اسپانیایی ترجمه گردید. در سال 1375 اشعار سپهری توسط هنرمند ایرانی (جاوید مقدس صدقیانی) به زبان ترکی اتانبولی ترجمه و در انتشارات ترکیه انتشار یافت.

نقاشی های سهراب

سهراب از دستاورد های نقاشی زیبای خود که در شرق و غرب تاثیر شگرفی در آثار وی جلوه داشت بهره مند شد. این نقاشی ها از روی آوردن به تفاوتی هندسی و زیبا که رنگ خاکستری و نقاشان فیگوراتیو همزمان با او تفاوت داشت. شیوه نقاشی های وی موجز به نیمه انتزاعی مکشفانه در طبیعتی کویری است که دست پیدا کرده بود. در زندگینامه سهراب سپهری آمده سات که نمایشگاه های نقاشی سپهری در گالری سیحون برگزار می شد که در روز معرفی هم شرکت نمی کرد. آثار فی البداهه ایشان با قلم مو توسط ابزار های غیر سنتی نقاشی می باشد که اثر هایش طبیعت بی جان در سال 1336، شقایق ها و تنه درخت در سال 1339، علف ها و تنه درخت در سال 1341، ترکیب بندی با مربع ها در سال 1351، ترکیب بندی با نوار های رنگی در سال 1349 و منظره کویری در سال 1357 می توان نام برد. که طبق گفته های شهروز نظری؛

او در آخرین دوران کاری اش به تکنیکی از بافت‌گذاری (texture) دست یافت که تا به امروز برای بسیاری از هنرمندان دست نیافتنی به نظر می‌رسد. درخت‌های او نتیجه پرهیزش از رنگ‌گذاری با قلم مو هستند. او در این آثار حوادث رنگی را تبدیل به موضوع آثارش می‌کند. استفاده از کاردک‌های بزرگ چوبی و رنگ‌های رقیق شده و بافت ریز و درهم شده پارچه‌های بوم محصول تحقیقات وسیع او بر نقاشی آن سال‌های غرب (آبستره) و شگردهای نقاشی سنتی مشرق زمین است.

امضاهای ایشان در آثار نقاشی وی با خط نستعلیق جلوه ای از روحیه ایرانی او بوده است. که بعضی از این آثار ها مجموعه دوستان سپهری قرار دارد و پروانه خواهرش این آثار را در اختیار دارد و به موزه کرمان هدیه کرده است. سهراب سپهری از رکورد داران نقاشی مدرن در ایران بوده است که 2 تابلو آن در سال 1393 با قیمت 1800 میلیارد تومان به فروش رسید. و 2 تابلو دیگر در تنه درخت حراجی تهران با قیمت بالاتر یعنی 3 میلیارد خریداری شد. همچنین در سال 1397 یکی دیگر از آثار او به قیمت 5 میلیارد در تهران فروخته شد.

پایان خلق آثار هنری سهراب سپهری و وفاتش

سهراب برای درمان بیماریش به سرطان خون در سال 1358 به انگلستان رفت اما بیماری آن پیشرفت زیادی کرده بود و ناچار به تهران آمد. سهراب سپهری به علت سرطان خون در تاریخ دوشنبه 1359/2/1 در بیمارستان پارس تهران به پایان رسید و جسم سرد ایشان را در صحن امام زاده سلطان علی در روستای مشهد اردهال کنار شهر کاشان به خاک سپردند. شهر های نیمایی سهراب در نخستین کار او به نام مرگ رنگ به خوبی دیده می شود که سبک آن دستخوش تغییراتی قرار گرفت و شعر هایش با دیگر شاعران هم دوره خودش متمایز می باشد.

در آرامگاه این بزرگوار ابتدا یک کاشی فیروزه ای در محل دفن قرار داشت که با حضور خانواده وی سنگ سفید رنگی جایگزین آن شد. در روی سنگ قسمتی از اشعار اثر او واحه ای در لحظه از کتاب حجم سبز با خطاطی رضا مافی حکاکی شده بود. که این سنگ در مهر ماه سال 1384 بر اثر بی دقتی کارگردان با سقوط مصالح ساختمانی شکست و با سنگ دیگری شبیه آن تعویض گردیده شد. و سپس در تاریخ 1387/12/29 سنگ بزرگ تر و سیاه رنگی در روی آن نصب شد و آرامگاهی برای ایشان نساختند و به سنگ اکتفا کردند. مراسمی به مناسبت نکوداشت 80 امین سالگرد تولد سهراب سپهری در تاریخ 1387/07/15 با 80 شاخه گل برسر مقبره وی اهدا شد و بعد این مراسم در مجموعه فرهنگی اقامتی خانه احسان یکی از مکان های تاریخی و دیدنی کاشان برگزار شد که افراد مشهور و چهره های فرهنگی مثل: شهرام ناظری، علی دهباشی، امین الله رشیدی و حمد سمیعی گیلانی در این مراسم حضور داشتند.

امیدواریم از مطالعه زندگینامه سهراب سپهری استفاده لازم را برده باشید. برای آشنایی با زندگینامه فریدون مشیری و نیز زندگینامه حسین منزوی کلیک نمایید.