در کوه‌های پوشیده از جنگل لائوس، مهندسان چینی در حال ساخت صدها تونل هستند تا راه را برای ساختن یک راه‌آهن 260 مایلی که هشت کشور آسیایی را به هم متصل می‌کند، باز کنند. چینی‌ها با پول خود در پاکستان در حال ساخت نیروگاه‌های برق هستند. این بخشی از برنامه چین برای سرمایه‌گذاری 46 میلیارد دلاری در چین است. برنامه‌ریزان چینی در حال برنامه‌ریزی برای ساخت راه‌آهنی هستند که از بوداپست شروع و به بلگراد ختم می‌شود. این راه‌آهن برای آن ساخته می‌شود که محصولات چینی راحت‌تر به بندر اجاره‌ای چین در یونان منتقل شود.
این پروژه‌های عظیم زیرساختی، بخشی از برنامه اقتصادی و ژئوپلتیک چین هستند. شی چینگ‌پین، رئیس جمهور چین در حال پیدا کردن بازارهایی برای شرکت‌های ساخت و ساز چینی است و قصد دارد مدل اقتصادی چین را گسترش دهد تا از این طریق بتواند روابط اقتصادی قوی برقرار کند و روابط دیپلماتیک را نیز گسترش دهد.
این طرح «یک کمربند، یک جاده» نام دارد و تعهد دارد که بیش از یک تریلیون دلار در زیرساخت 60 کشور جهان سرمایه‌گذاری کند. مشابه این طرح، تاکنون در تاریخ دیده نشده است. چینگ‌پین برای اینکه این طرح را جشن بگیرد از رهبران کشورهای مختلف دعوت کرده است تا به این کشور سفر کنند. در حقیقت می‌توان گفت این طرح باعث می‌شود که اقتصاد جهان با معیارهای چین سازگار شود.
چینگ‌پین قصد دارد با این برنامه، نوع جدیدی از جهانی‌سازی ایجاد کند که تحت تأثیر نهادهای اقتصادی غربی نباشد. هدف اصلی طرح این است که نظم اقتصاد جهانی بازسازی شود و کشورهای بیشتری تحت نفوذ چین قرار گیرند.
این پروژه ذاتا منافع اقتصادی چین را تأمین می‌کند. با کند شدن رشد اقتصادی چین، میزان تولید فولاد، سیمان و ابزارآلات از نیاز این کشور فراتر رفته است. بنابراین چینگ‌پین به دنبال آن است که با سرمایه‌گذاری در کشورهای درحال‌توسعه، موتور رشد اقتصادی را روشن نگه دارد. کائو ونلیان، مدیر بخش جهانی کمیسیون توسعه و اصلاحات که برای همکاری به همین پروژه تشکیل شده است، می‌گوید:
شی چینگ‌پین باور دارد که این طرح بلندمدت است و باعث رشد اقتصاد چین و جهان می‌شود. هدف این پروژه این است تا نسخه دوم جهانی‌سازی را رهبری کند.
چینگ‌پین در حقیقت، نسخه جسورانه‌تر طرح مارشال را اجرا کرده است. طرح مارشال طرحی بود که ایالات متحده بعد از جنگ جهانی دوم اجرا کرد و هدف آن احیای اقتصادی اروپای جنگ‌زده بود. در طرح مارشال، ایالات متحده کمک‌های عظیمی به اروپا کرد تا هم رشد اقتصادی ایجاد کند و هم اتحاد با اروپا را حفظ کند. چین صدها میلیارد دلار وام به کشورهای مختلف پرداخت کرد تا بتواند دوستانی در سراسر دنیا پیدا کند.
طرح چینگ‌پین تضاد آشکاری با برنامه دونالد ترامپ و شعار «اول آمریکا» دارد. دولت ترامپ از طرح TPP که برای مقابله با نفوذ اقتصادی چین ایجاد شده بود، خارج شد.
چینگ‌پین به‌عنوان رهبر حزب کمونیست، رهبری جهانی با معیارهای چین از جمله بازدهی اقتصادی و دخالت دولت در اقتصاد را تبلیغ می‌کند. چین پروژه‌های زیرساختی زیادی در طرح خود ایجاد کرده؛ اما الزاما منابع مالی همه آن‌ها را تأمین نکرده است.
چین چنان سریع حرکت می‌کند و بزرگ فکر می‌کند که حاضر است اشتباهات کوچک را بپذیرد تا به اهداف بلندمدت خود دست پیدا کند. به همین دلیل، پروژه‌های مشکوک اقتصادی در کشورهایی چون پاکستان و کنیا که از نظر اقتصادی فساد بالایی دارند، از نظر سیاسی و دیپلماتیک توجیه پیدا می‌کنند.
ایالات متحده و شرکایش نگاهی محتاطانه به طرح بزرگ چین دارند. استرالیا درخواست چین را برای انجام پروژه‌های اقتصادی رد کرده است. هند نیز با نگاهی مشکوک به آن می‌نگرد، چون جاده‌هایی که چین در پاکستان می‌سازد، از کشمیر می‌گذرد که محل مناقشه هند و پاکستان است.
اما تقریبا برای هر رهبر جهانی، نادیده گرفتن حرکت چین برای سلطه بر اقتصاد جهانی امکان‌پذیر نیست. وزیر انرژی و تجارت آلمان قصد دارد در رویدادی که برای این طرح در چین برگزار می‌شود، شرکت کند. کمپانی‌های عظیم غربی مانند جنرال الکتریک و زیمنس نیز در این رویداد شرکت می‌کنند تا بتوانند قراردادهای سودآور برنده شوند و مانع از خشم چین شوند. ترامپ نیز اهمیت بیشتری به این رویداد داده است. قبلا قرار بود پسر سفیر آمریکا در چین در رویداد ذکرشده شرکت کند. اما حال متیو پاتینگر، مدیر بخش آسیای شورای عالی امنیت در رویداد شرکت می‌کند.
تقریبا هر چیزی که در پروژه لائوس لازم است، چینی است. تمام نیروی کار نیز چینی است. در اوج ساخت و ساز تقریبا 100 هزار کارگر چینی مشغول به کار خواهند بود. سیمان، فولاد و دیگر مواد برای ساخت و ساز را شرکت‌های چینی تأمین می‌کنند.
زمانی که چینگ‌پین طرح «یک کمربند، یک جاده» را در سال 2013 اعلام کرد، مشخص بود که پکن قصد دارد برای شرکت‌های چینی که نقش مهمی در اقتصاد چین و ساخت زیرساخت‌ها داشته‌اند، بازار جدید پیدا کند. رشد اقتصادی چین کم شده بود و دیگر نیاز به پروژه‌های عظیم زیرساختی در داخل چین نبود.
لائوس که یک کشور کوچک با 6 میلیون جمعیت است، نه‌تنها از نظر اقتصادی برای چین اهمیت دارد، بلکه از نظر سیاسی نیز برای چین اهمیت زیادی دارد. چین قصد دارد آهسته و پیوسته نفوذ آمریکا را در جنوب شرق آسیا کاهش دهد. پس از آنکه ترامپ طرح TPP را کنار گذاشت، نفوذ آمریکا در این منطقه رو به کاهش گذاشت. راه‌آهنی که از لائوس می‌گذرد، از کشورهایی عبور می‌کند که چین قصد دارد آن‌ها را تحت نفوذ خود قرار دهد.
هر کدام از کشورهایی که چین در آن سرمایه‌گذاری می‌کند، مزیت استراتژیک خاصی برای چین دارد. پروژه‌هایی که چین در پاکستان انجام می‌دهد، به‌عنوان یک موج‌شکن سیاسی عمل می‌کند. چین با ایجاد رشد اقتصادی در پاکستان قصد دارد از ورود تروریسم به منطقه شین‌جیانگ که هم‌مرز پاکستان است و اقلیت مسلمان اویغور در آن‌ها زندگی می‌کنند، جلوگیری کند. همچنین این پروژه‌ها مزیت نظامی دارند و باعث می‌شوند که چین بتواند از بندر گوادار پاکستان که برای 40 سال اجاره کرده است، به مناطق دورافتاده دست یابد.
بسیاری از کشورهایی که در این برنامه قرار دارند، نیازهای اقتصادی زیادی دارند. بانک توسعه آسیایی تخمین زده است که کشورهای درحال‌توسعه آسیا برای اینکه رشد اقتصادی را حفظ کنند، فقر را حذف کنند و از تغییرات آب و هوایی جلوگیری کنند، سالانه نیاز به 1.7 تریلیون دلار سرمایه‌گذاری دارند.
در کنیا، چین در حال بازسازی راه‌آهن بندر مومباسا تا نایروبی است تا اجناس و محصولات چینی راحت‌تر حمل شوند. دولت کنیا پس از سال‌ها تلاش نتوانست کشورهای دیگر را برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کنیا قانع کند؛ درحالی‌که چینی‌ها با اشتیاق پذیرفتند و حدود یک دهه است که در حال بازسازی زیرساخت‌های کنیا هستند. این راه‌آهن که قرار است ماه آینده افتتاح شود، اولین راه‌آهنی است که با استانداردهای چینی در خارج از چین ساخته می‌شود. چین برای سال‌ها بابت تعمیر و نگهداری آن سود خواهد کرد. تام میلر، تحلیلگر چین، می‌گوید:
طرح کمربند و جاده چین باعث شده است که زیرساخت‌های زیادی در اروپا و آسیا ساخته شود. اما چینگ‌پین برای قانع کردن کشورهای شکاک به اینکه این طرح‌ها اهداف استراتژیک را دنبال نمی‌کنند، مشکل خواهد داشت.
البته انجام این طرح‌ها چندان راحت نیست و گاهی اختلافاتی بین چین و کشورهایی که پروژه‌ها در آن اجرا می‌شود، پدید می‌آید. چین و لائوس سال‌ها بر سر خط راه‌آهن دعوا داشته‌اند. مقامات لائوس نگران‌اند که چگونه هزینه 6 میلیارد دلاری راه‌آهن را بپردازند. تولید سالانه لائوس تنها 12 میلیارد دلار است. مطالعه شرکت چینی سازنده راه‌آهن نشان می‌دهد که راه‌آهن در 11 سال اول بعد از افتتاح ضررده خواهد بود.
این‌گونه اختلافات در دیگر کشورها نیز وجود دارد. در اندونزی خط راه‌آهن بین جاکارتا و باندونگ بعد از حل و فصل اختلافات بر سر مالکیت زمین‌ها افتتاح شد. در تایلند، دولت این کشور به دنبال آن است که منافع بیشتری در راه‌آهن مهمی که چین می‌سازد، به دست آورد.
مبلغی که چین تاکنون برای طرح خود اختصاص داده است، تنها 50 میلیارد دلار بوده که در مقابل با سرمایه‌گذاری داخلی چین روی زیرساخت‌ها، بسیار اندک است. برخی از پروژه‌ها نیز هیچ‌گاه به سرانجام نرسیده‌اند. چینگ‌پین در سال 2014 در جشن افتتاح یک خط لوله گاز در تاجیکستان شرکت کرد؛ اما این خط لوله پس از آنکه تقاضای چین برای گاز کاهش پیدا کرد، متوقف شد.
گرچه رابطه چین و روسیه بسیاری قوی است؛ اما مقامات روسیه نیز چندان به پروژه‌های ساخت چین خوش‌بین نیستند. الکساندر گابوف از مرکز کارنگی در مسکو می‌گوید:
مقامات روس نسبت به نتایج عملی پروژه‌های ساخت چین شکاک هستند.
اسوار پراساد، پرفسور دانشگاه کارنگی ملون می‌گوید:
کشورهای آسیای میانه که هدف اصلی طرح چین هستند، از اقتصاد ضعیف و ناپایدار، فساد و ناپایداری سیاسی رنج می‌برند. بنابراین سرمایه‌گذاران تمایلی به سرمایه‌گذاری در این کشورها ندارند.
لائوس یکی از شرکای بسیار پرخطر است. دولت کمونیست این کشور دوست قدیمی چین است. اما لائوس از ترس سلطه چین، در حال برقراری رابطه با رقبای منطقه‌ای چین همانند ویتنام و ژاپن است. لائوس پس از پنج سال مذاکره با چین توانست قرارداد راه‌آهن را بهبود دهد و سهم بیشتری کسب کند. با این حال لائوس هنوز هم قروض زیادی خواهد داشت.
ساخت این‌گونه پروژه‌ها مشکلات دیگری نیز به همراه خواهد داشت. کشاورزان دوست ندارند زمین‌های خود را ترک کنند، چون حقوق مالکیت آن‌ها نادیده گرفته می‌شود. به‌عنوان مثال، دولت لائوس برای هر نیم هکتار زمین که 100 دلار ارزش داشت، تنها قول داد که 10 دلار بپردازد. اما بعدا حتی از پرداخت همین مقدار نیز سر باز زد.
