پرکاری تیروئید (۲)

به ندرت، گلبول‌های سفید به‌کلی ناپدید می‌شوند، وضعیتی به‌نام آگرانولوسیتوز که در صورت بروز عفونت جدی، مشکل بالقوه کشنده‌ای است. اگر یکی از این داروها را مصرف می‌کنید و مبتلا به عفونتی به‌صورت تب یا گلو درد شدید، باید دارو را بلافاصله قطع کنید و همان روز شمارش گلبول سفید را انجام دهید.

حتی اگر دارو تعداد گلبول‌های سفید شما را کاهش داده باشد، در صورتی که دارو بلافاصله قطع شود تعداد گلبول‌ها به حد طبیعی باز می‌گردد. اما اگر با وجود کاهش گلبول‌های سفید مصرف دارو را ادامه دهید، خطر عفونت‌های جدی‌تر و حتی مهلک وجود خواهد داشت.

آسیب کبدی عارضه دیگر بسیار نادر دارو است. چنانچه زردی چشم، ادرار تیره، ضعف شدید یا درد شکم پیدا کردید، می‌بایست مصرف دارو را متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید. 

یدرادیواکتیو

راه دیگر برای درمان پرکاری تیروئید تخریب سلول‌های تیروئیدکه هورمون تیروئیدی می‌سازند، می‌باشد. از آنجائی‌که این سلول‌ها برای ساخت هورمون به ید نیاز دارند، هر شکلی از ید در جریان خون، چه رادیواکتیو باشد و چه نباشد، را برداشت می‌کنند.

ید رادیواکتیو در این نوع درمان، از طریق دهان و به شکل کپسول‌های کوچک که تنها یکبار مصرف می‌شوند، تجویز می‌گردد. پس از بلع، ید رادیواکتیو وارد جریان خون شما شده و به سرعت توسط سلول‌های پرکار تیروئید برداشت می‌شود.

ید رادیواکتیوی که توسط سلول‌های تیروئیدی برداشت نشده، طی چند روز از بدن دفع می‌شود. ید یا توسط ادرار حذف می‌شود یا به شکل غیررادیواکتیو تبدیل می‌شود. طی چند هفته تا چند ماه (که در این دوره، درمان دارویی برای کنترل علائم پرکاری تیروئید استفاده می‌شود) ید رادیواکتیو، سلول‌های برداشت کننده آن را صدمه می‌زند.

نتیجتاً اندازه تیروئید یا گره‌های تیروئیدی کوچک می‌شود و سطح خونی هورمون‌های تیروئیدی به حد طبیعی باز می‌گردد. گاه بیماران در وضعیت پرکاری باقی می‌مانند اگرچه معمولاً نسبت به قبل شدت کمتری دارد. برای این عده در صورت نیاز، دور دوم درمان با ید رادیواکتیو را می‌توان به کار برد.

اغلب پس از چند ماه هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید) پدید می‌آید. در واقع اکثر بیمارانی که درمان با ید رادیواکتیو گرفته‌اند طی چند ماه تا چند سال، دچار کم کاری تیروئید خواهند شد. کم کاری تیروئید براحتی با مصرف هورمون‌های جایگزین کننده تیروئیدی که یکبار در روز داده می‌شود، قابل درمان است.

ید رادیواکتیو در درمان بیماران پرکاری تیروئید بیش از 60 سال است که استفاده می‌شود. با توجه به نگرانی از اینکه ید ممکن‌است سلول‌های دیگر در بدن را آسیب بزند، تولید سرطان کند یا عوارض ناخواسته دراز مدت مانند نازایی یا نقایص مادرزادی بدهد، پزشکانی که اول بار از این درمان استفاده کردند، تنها بزرگسالان را معالجه نمودند و ایشان را تا آخر عمر تحت نظر قرار دادند.

خوشبختانه طی چندین دهه از پیگیری دقیق بیماران هیچ عارضه‌ای ناشی از درمان با ید رادیواکتیو مشاهده نشد. بهمین علت، در ایالات متحده بیش از 70 درصد بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید با ید رادیواکتیو درمان می‌شوند. کودکان نیز به‌طور روزافزون با ید رادیواکتیو درمان می‌شوند. 

جراحی

پرکاری تیروئید شما به‌طور دائمی معالجه می‌شود اگر با جراحی قسمت عمده غده تیروئید برداشته شود. این عمل جراحی به نحو احسن توسط جراح مجرب در جراحی تیروئید انجام می‌شود. جراحی می‌تواند پرخطر باشد مگر آنکه پرکاری تیروئید شما ابتدا با داروهای ضدتیروئیدی یا داروهای مهار کننده بتا، کنترل شده باشد.

معمولاً‌جراح از شما می‌خواهد که از چند روز قبل از جراحی قطره ید غیر رادیواکتیو، محلول لوگل یا یدیدپتاسیم فوق اشباع (SSKI) مصرف کنید. این ید اضافی تغذیه خونی غده تیروئید را کاهش می‌دهد و لذا جراحی را آسانتر و ایمن‌تر می‌سازد.

اگر چه هر جراحی می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد، عوارض مهم جراحی تیروئید زیر دست یک جراح با تجربه در کمتر از 1درصد بیماران رخ می‌دهد. این عوارض شامل صدمه به غدد پاراتیروئید (که سطح کلسیم بدن را تنظیم می‌کنند و باعث مشکلات مربوط به کمبود کلسیم خواهد شد) و آسیب به اعصاب کنترل کننده طناب‌های صوتی (که منجر به خشونت صدای شما می‌شود) می‌باشند.

پس از خارج کردن غده تیروئید، منشأ پرکاری تیروئید از میان می‌رود و شما احتمالاً دچار کم کاری تیروئید خواهید شد. همانند وضعیت کم کاری تیروئید پس از درمان باید رادیواکتیو، سطح هورمون‌های تیروئید را می‌توان با درمان جایگزینی به‌صورت یکبار در روز به حد طبیعی برگرداند. 

داروهای مهار کننده بتا (بتا بلوکرها)

جدا از آنکه کدامیک از سه روش درمانی فوق برای پرکاری تیروئید شما به کار رود پزشکتان ممکن ‌است خانواده‌ای از داروها را که عوامل مهارکننده بتا آدرنرژیک نامیده می‌شوند و اثر هورمون‌های تیروئیدی بر بدن را کنترل می‌کنند، برای شما تجویز نماید.

این داروها طی چند ساعت حال شما را بهتر می‌کند، اگر چه تغییری در سطح بالای هورمون‌های تیروئیدی در بدنتان نمی‌دهد. این داروها در کاهش ضربان قلب و تقلیل علائم تپش قلبی، لرزش و عصبی بودن تازمانی‌که یکی از روش‌های درمانی مؤثر واقع شود، فوق‌العاده سودمند می‌باشند.

پروپرانولول (ایندرال) اولین دارو از این دسته بوده است. اکنون برخی از پزشکان داروهای بتابلوکر طولانی اثرتر مانند آتنولول، متوپرولول و نادولول را به‌واسطه میزان استفاده‌ راحت‌‌تر یک یا دوبار در روز این داروها، ترجیح می‌دهند. 

دیگر اعضاء خانواده که در معرض خطر هستند 

از آنجائی که پرکاری تیروئید، مخصوصاً بیماری گریوز، می‌تواند به‌صورت خانوادگی بروز کند، معاینه اعضاء خانواده ممکن است مشکلات تیروئیدی سایر اعضا را آشکار نماید. 

برای خواندن بخش اول - پرکاری تیروئید - اینجا کلیک کنید.