بر اساس بیانیه‌ای که در این پایگاه خبری منتشر شده است، هم شیعیان و هم طالبان هدف این حمله بودند و دلیل آن، تمایل این دو گروه برای اخراج مسلمانان اویغور از افغانستان به خواست چین اعلام شده است. پیش از این، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان با انتشار پستی در توییتر وقوع این انفجار را تایید کرد. دوست محمد عبیده، معاون پلیس ولایت قندوز، با اشاره به نمازگزاران شیعه حاضر در انفجار روز جمعه گفت که اکثر آنها کشته شده‌اند. او افزود: این حمله احتمالا توسط یک عامل انتحاری که توانسته به جمعیت نمازگزاران داخل مسجد راه پیدا کند، انجام شده است.
عبیده تاکید کرد که طالبان برای تامین امنیت برادران شیعه خود آماده است. این در حالی است که شمار جان‌باختگان حمله روز جمعه بالاترین رقم تلفات از زمان خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان در پایان ماه آگوست و به دست گرفتن امور این کشور توسط طالبان است. احمدالله وثیق، معاون کمیسیون فرهنگی وزارت اطلاعات و فرهنگ، نیز با تایید این انفجار از کشته و زخمی شدن ده‌ها تن از نمازگزاران خبر داده بود.
در هفته‌های اخیر که گروه طالبان به قدرت رسیده‌اند، حملات و انفجارهایی در شهرهای مختلف این کشور رخ داده که اغلب گروه داعش خراسان، مسوولیت آنها را بر عهده گرفته است. گروه داعش خراسان پیش از این نیز مسوولیت حمله خونین به فرودگاه کابل را که منجر به کشته شدن 170 افغان و 13 آمریکایی شد، بر عهده گرفته بود.
در این شرایط هاشم اهلبراء از الجزیره از شهر شمالی مزارشریف گزارش داد که مردم قندوز صحنه‌های وحشتناکی را از انفجار توصیف کرده‌اند. اهلبراء می‌گوید: «کسانی که آسیب کمتری دیده بودند، در حیاط پشتی مسجد در حال نجات زخمی‌ها بودند.» به گفته این خبرنگار، افغان‌ها انتظار دارند تعداد کشته‌ها در ساعات دیگر افزایش یابد؛ زیرا آنها می‌گویند حال بسیاری از افرادی که زخمی شده‌اند، وخیم است.
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، یکی از رهبران محلی شیعیان شمار کشته‌شدگان را بسیار بیشتر اعلام کرد. سید احمد شاه‌هاشمی، نماینده جمعیت شیعه استان قندوز به نیویورک‌تایمز گفت که بیش از 150 نفر در این حمله کشته شده‌اند. هاشمی تصریح کرد: «این حادثه مرگبار باعث ترس شدید شیعیان و دیگر اقشار جامعه شده است.»
به گفته بازماندگان، انفجار موجب خرد شدن شیشه‌های مسجد شد، سقف از میان رفت و از همهجا خرده‌سنگ و آوار بود که بر سر نمازگزاران می‌ریخت. امدادگران یک جسد را روی برانکارد و جسد دیگر را با پتو حمل می‌کردند. لکه‌های خون پله‌های جلویی مسجد را پوشانده بود. به گفته خبرنگار الجزیره، این حمله نشان می‌دهد که چرا طالبان در چند روز گذشته سرکوب بزرگی را علیه این گروه آغاز کرده است و گفته می‌شود که بسیاری از عناصر داعش را در کابل و جلال‌آباد دستگیر کرده است. اهلبراء می‌گوید: « این حمله فشار بیشتری بر طالبان وارد می‌کند. مردم اکنون عصبانی هستند.
درحالی‌که طالبان قدرت را در ماه آگوست به دست گرفت و گفت از افتخاراتش این است که توانسته محیطی امن برای افغان‌ها فراهم آورد. در حال حاضر، این ادعا دیگر صادق نیست؛ زیرا الگوی همان حملاتی را که طالبان پیش‌تر ترتیب می‌داد، هم‌اینک خود شاهد اجرای آن توسط گروه داعش است. اهلبراء در نهایت تصریح می‌کند که داعش از این طریق قصد رساندن یک پیام به جامعه بین‌المللی دارد و آن این است که این گروه هنوز شکست نخورده است و می‌خواهد تحرکات خود را در افغانستان افزایش دهد. این نشان می‌دهد ما در آینده شاهد درگیری‌ها و زدوخوردهای بیشتر طالبان و داعش خواهیم بود.
افزایش فعالیت داعش خراسان
داعش خراسان چند روز پیش از این حمله نیز طرح حمله در خارج از یک مسجد در کابل را ریخته بود که در پی آن چندین نفر کشته شدند. در گزارش ماه ژوئن سازمان ملل متحد آمده است که ماه‌ها قبل از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، حدود 8 تا 10هزار جنگجوی جهادی از آسیای میانه، منطقه قفقاز شمالی روسیه، پاکستان و منطقه سین‌کیانگ در غرب چین وارد افغانستان شدند. گفته می‌شد که اکثر آنها با طالبان یا القاعده ارتباط دارند؛ اما این گروه با داعش متحد هستند. مهم‌ترین دلیل این ادعا نیز عامل انتحاری روز جمعه است که وی از مسلمانان اویغور بوده و از منطقه سین‌کیانگ به افغانستان آمده است. چین خود به‌دلیل تحت فشار قرار دادن اویغورها از طرف کشورهای غربی تحت فشار است.
به ادعای غربی‌ها، چین با برپایی اردوگاه‌هایی قصد دارد آنها را آموزش دهد و مهار کند. چین از دیرباز نگران بوده است که افغانستان به پناهگاه شبه‌نظامیان اویغور تبدیل شود و ممکن است به دنبال انتقام از دولت چین باشند و با حضور در افغانستان و گروه‌های تندرو به منافع دولت چین در اقصی‌نقاط دنیا حمله کنند. همزمان حکومت تازه تاسیس طالبان که دولت مورد حمایت غرب را در ماه آگوست سرنگون کرد، برای مهار داعش تلاش بسیار می‌کند. منافع دولت طالبان با منافع این گروه در هفته‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای در تضاد قرار گرفته و حملات و بمب‌گذاری‌هایی به سبک چریکی انجام داده است که در میان کشته‌شدگان جنگجویان طالبان نیز دیده می‌شوند.
درحالی‌که طالبان قصد مبارزه با داعش دارد، اما این گروه از مشکلات اقتصادی هم رنج می‌برد. گفته می‌شود طالبان نیاز به کمک‌های خارجی دارد که هم‌اینک انتقال این کمک‌ها غیرممکن است و از طرف دولت آمریکا هم دارایی‌های این کشور مسدود شده است. طالبان که در حال تغییر فاز از یک گروه شورشی به یک گروه از افراد دولتمرد است، بنایش این بوده که بعد از 40 سال ناآرامی و جنگ، امنیت را به این کشور بازگرداند. اما حمله داعش خراسان کاملا این وعده‌های طالبان را زیر سوال برده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان روز جمعه این حمله را محکوم کرد و گفت که داعش حتما عقوبت کار خود را خواهد دید. البته برای اقلیت شیعه، حضور طالبان نیز که سال‌های سال آنها را مورد هدف قرار داده‌اند، توام با آرامش نخواهد بود.
