تحریم‌های غیرمنتظره علیه پوتین

مقامات کاخ سفید گفتند که جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری ایالات متحده به قصد مسدود کردن دارایی‌های لاوروف و پوتین، این تحریم‌‌ها را تایید کرده است. سایر مقامات امنیت ملی روسیه نیز مشمول تحریم‌‌ها خواهند بود و ایالات متحده قصد دارد برای محدود کردن حرکت رهبران ارشد روسیه، ممنوعیت سفر را اعمال کند. این تصمیمات، ایالات متحده را با متحدان اروپایی‌‌اش که دولت‌های آنها نیز اقدامات مشابهی را در اوایل روز شنبه انجام دادند، همسو می‌‌کند. جنت یلن، وزیر خزانه‌‌داری در بیانیه‌‌ای با اعلام این تحریم‌‌ها گفت: «خزانه‌‌داری به تحمیل هزینه‌ها به فدراسیون روسیه و پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه به‌دلیل حمله وحشیانه و غیرقابل توجیه به مردم اوکراین ادامه می‌دهد.»

رهبران اروپایی هم در روز جمعه، ساعاتی پس از اینکه حمله روسیه به اوکراین گسترده‌‌تر شد گردهم آمدند تا بر سر مجموعه جدیدی از تحریم‌‌ها رایزنی و توافق کنند. به گفته سه دیپلمات و مقامات اتحادیه اروپا که با پیش‌‌نویس اتحادیه اروپا آشنا هستند، یکی از تصمیم‌‌ها مسدود کردن دارایی‌‌های پوتین و لاوروف بود؛ اما ممنوعیت سفر برای آنها اعمال نشد. تحریم‌‌های جدید آمریکا و اروپا با توجه به اینکه دولت‌ها از جمله ایالات متحده به‌‌ندرت رهبران خارجی را هدف قرار می‌‌دهند، گامی تحریک‌‌آمیز است. با این حال، با توجه به اینکه وضعیت دارایی‌‌های مالی پوتین در هاله‌‌ای از ابهام قرار دارد و تصور نمی‌‌شود که پول او در ایالات متحده نگهداری شود، ممکن است تا حد زیادی نمادین باشند. جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید گفت که اعمال تحریم‌‌های مستقیم بر پوتین یک پیام روشن را به مخالفان پوتین ارسال می‌‌کند و آنها را در موضع قدرت قرار می‌‌دهد؛ کسانی که با اقدامات و رهبری ارتش روسیه از سوی وی مخالف هستند. ساکی روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگاران تصریح کرد که این تصمیم در 24 ساعت گذشته پس از مشورت با رهبران اروپایی گرفته شده است. او درباره تاثیری که معتقد است تحریم‌‌ها بر پوتین خواهد گذاشت، اظهارنظر نکرد. اما او تاکید کرد که آنها نمایشی از وحدت فراآتلانتیک در مخالفت با اقدامات پوتین نشان دادند. درحالی‌که ایالات متحده تحریم‌‌هایی را علیه دارایی‌های برخی از الیگارش‌‌های روسیه اعمال و آنها را مسدود کرده است، هدف قرار دادن مستقیم پوتین، یک اقدام تحریک‌‌آمیز قابل توجه به‌‌حساب می‌‌آید. این تحریم‌‌ها حالا او را در ردیف روسای جمهوری مانند بشار اسد، رئیس‌‌جمهوری سوریه و الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌‌جمهوری بلاروس قرار می‌‌دهد که هر دو مشمول تحریم‌‌های ایالات متحده هستند. آدام اسمیت، یکی از مقامات سابق وزارت خزانه‌‌داری که اکنون شریک حقوقی یک شرکتی به نام «گیبسون دان و کراچر» است، می‌‌گوید: اعمال تحریم‌‌ها علیه فرد قدرتمندی مانند پوتین که قبلا هرگز چنین کاری از سوی ایالات متحده مشاهده نشده بود، یک پیام روشن برای رهبران قدرتمند است.» با این حال، او گفت بعید است که تحریم‌‌ها بر ثروت پوتین تاثیر بگذارد یا محاسبات او را در اوکراین تغییر دهد. تحریم‌‌های شخصی اما به فهرست روبه رشد محدودیت‌‌هایی که دولت بایدن با هماهنگی اروپا اعمال کرده است، اضافه می‌‌کند. ایالات متحده موسسات مالی بزرگ روسیه این کشور را تحریم کرده است و اجازه نخواهد داد که روسیه دست به استقراض بزند. همچنین واشنگتن روز پنج‌شنبه اقداماتی را برای جلوگیری از دسترسی روسیه به فناوری آمریکایی که برای ارتش، صنعت هوافضا و اقتصاد کلی آن حیاتی است، انجام داد؛ اما تلاش برای مجازات پوتین میزان بالای اتکای بسیاری از کشورهای اروپایی به روسیه را برای انرژی، غلات و سایر محصولات آشکار کرد. در نظر گرفتن بسته‌‌ای از مجازات‌‌ها که رهبران اروپایی آن را از نظر اندازه و گستردگی بی‌‌سابقه توصیف می‌‌کنند، حتی با نزدیک شدن نیروهای روسی به کی‌‌یف، پایتخت اوکراین، دشوار به‌‌نظر می‌‌رسید. اقتصاد کشورهای اروپایی بطور عمیق با اقتصاد روسیه در هم تنیده شده است و هرچه اتحادیه اروپا بیشتر به سمت تحریم‌‌های روسیه متمایل شود، خودشان نیز درد بیشتری را احساس خواهند کرد. با سخت‌‌تر شدن تحریم‌‌ها حتی این بهبود اندکی که در اقتصاد اروپا پس از پاندمی کرونا به دست آمده است، به خطر خواهد افتاد و ممکن است از مسیر خارج شود. به همین دلیل است که مذاکره‌‌کنندگان اتحادیه اروپا فعلا تحریم‌‌های سخت‌‌تر مانند انرژی و گاز روسیه یا سوییفت بانکی که روی این پلت‌فرم، معاملات غلات و گندم را صورت می‌دهند، در نظر نگرفته‌‌اند. مقامات گفتند که یکی از دلایل اصلی عدم تمایل آنها به قطع دسترسی روسیه به این پلتفرم این است که اروپا از آن برای پرداخت هزینه گازی که از روسیه خریداری کرده، استفاده می‌‌کند. با این وجود «گری کاسپاروف» اسطوره شطرنج جهان و از چهره‌های سرشناس اپوزیسیون روسیه، تحریم‌‌های غرب علیه مسکو را بسیار «اندک و دیرهنگام» دانست. کاسپاروف روز جمعه در توییتر از «اندوه و خشم» خود نسبت به حمله روسیه به اوکراین نوشت و یادآور شد که «اوکراین یک شب طولانی دیگر را به تنهایی سپری خواهد کرد.» وی ادامه داد: «تحریم‌‌ها تاکنون ضعیف بوده‌‌اند و شامل بدترین الیگارش‌‌های پوتین نمی‌‌شوند. این تحریم‌‌ها برای سال 2008 یا حتی 6 ماه پیش خوب بود. اما الان که کی‌‌یف تحت محاصره است، خیلی اندک هستند و خیلی دیرهنگام.»

پوتین: با ارتش اوکراین نمی‌‌جنگیم

درحالی‌که پوتین به‌عنوان یکی از رهبران قدرتمند دنیا مورد تحریم کشورهای غربی قرار گرفته است، او روز جمعه یک نطق تقریبا کوتاه داشت و گفت که روسیه با ارتش اوکراین نمی‌‌جنگد، بلکه این ملی‌‌گراهای این کشور هستند که به تقابل با نیروهای روسی برخاسته‌‌اند. با این حال رئیس‌‌جمهوری روسیه از سربازان اوکراینی خواست سلاح‌‌های خود را زمین بگذارند و ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین را «دولت گروهی از معتادان به مواد مخدر و نئونازی‌ها» توصیف کرد. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، تلویزیون دولتی روسیه اظهارات کوتاهی از پوتین را درحالی‌که وی به‌صورت ویدئویی در شورای امنیت خود صحبت می‌‌کرد، پخش کرد. پوتین -که ظاهرا در تلاش برای کاهش ترس در افکار عمومی روسیه از جنگ خونین با همسایه خود بود- ادعا کرد که بیشتر نبردهای ارتش روسیه تاکنون با «گروه‌های ملی‌‌گرا» بوده است نه با ارتش رسمی اوکراین. او خطاب به سربازان اوکراینی گفت: قدرت را خود به‌دست بگیرید. به نظر می‌‌رسد برای ما آسان‌‌تر از این باشد که با شما به توافق برسیم تا با این باند معتادان به مواد مخدر و نئونازی‌‌هایی که خود را در کی‌‌یف اسکان داده و کل مردم اوکراین را به گروگان گرفته‌‌اند. ادبیات بی‌‌رحمانه پوتین حاکی از آن است که با وجود پیشنهاد کرملین در اوایل روز جمعه، او به‌طور جدی قصد ندارد با زلنسکی در مذاکرات صلح مشارکت کند. سخنگوی کرملین در یک تماس فوری عصر جمعه با خبرنگاران گفت: درحالی‌که روسیه پیشنهاد مذاکره در مینسک بلاروس را داده، طرف اوکراینی خواستار برگزاری آن در ورشو شده است. سپس او مدعی شد مقامات اوکراینی در برقراری ارتباط درنگ کرده‌اند و اکنون برای «مدت نسبتا طولانی» است که از دسترس خارج شده‌‌اند. سپس پسکوف مدعی شد که در این مدت، ارتش اوکراین در حال راه اندازی سامانه‌های موشکی «چندپرتابی» در محله‌های مسکونی در کی‌‌یف و جاهای دیگر بوده است. پسکوف بدون اینکه سوالی در این خصوص پرسیده شود، گفت: «ما معتقدیم این وضعیت بسیار خطرناک است.»

نبرد خیابانی در کی‌‌یف

مقاومت نیروهای اوکراینی به گفته مقامات آمریکایی خارج از تصور آنها بوده است. نیویورک‌‌تایمز در گزارشی می‌‌گوید که در کی‌‌یف، پایتخت اوکراین نبرد خیابانی شده است. در این راستا صبح شنبه گزارش‌های بیشتری از حمله نیروهای روسیه به نقاط مختلف در اوکراین مخابره شده است. خبرگزاری رویترز به نقل از مقامات اوکراینی گزارش می‌‌دهد که روسیه از دریای سیاه به سوی اوکراین موشک کروز شلیک کرده است. همچنین مناطق نزدیک به سومی، پولتاوا و ماریوپول هدف حملات هوایی قرار گرفته‌‌اند. ارتش اوکراین هم بامداد شنبه اعلام کرد که سربازان این کشور تهاجم نیروهای روسیه به کی‌‌یف را دفع کرده‌‌اند. ساعاتی قبل از آن ولادیمیر زلنسکی هشدار داده بود که روسیه قصد دارد تا پیش از طلوع خورشید پایتخت اوکراین را تصرف کند. زلنسکی گفته بود: «امشب شرایط خیلی سخت‌‌تر از روز خواهد بود. بسیاری از شهرهای کشور ما تحت حمله قرار دارند؛ اما توجه ویژه ما به کی‌‌یف است. ما نمی‌‌توانیم پایتخت را از دست بدهیم.» رئیس‌‌جمهوری اوکراین همچنین گفت: «روی سخنم با مدافعان اوکراین است، خواه زنان و خواه مردان، در همه جبهه‌ها. دشمن امشب تمام قوای خود را به خشن‌‌ترین و غیرانسانی‌‌ترین شیوه‌ها به‌کار می‌‌گیرد تا خطوط دفاعی ما را در هم بشکند.» بامداد شنبه ارتش اوکراین در صفحه تاییدشده خود در فیس‌بوک نوشت که نیروهای روسی به یکی از واحدهای ارتش این کشور در بزرگراه پیروزی در کی‌‌یف یورش برده‌‌اند، اما سربازان اوکراینی این حمله را دفع کرده‌‌اند. در همین حال وزارت دفاع اوکراین اعلام کرد که نیروهای اوکراینی روز شنبه یک فروند هلی‌‌کوپتر و یک فروند بمب‌‌افکن روسی را در شرق این کشور و مجاورت مناطق تحت کنترل جدایی‌‌طلبان سرنگون کرده‌‌اند. با این وجود وزارت کشور اوکراین صبح شنبه به اهالی این شهر هشدار داد که نبرد «در خیابان‌‌های شهر» ادامه دارد و مردم باید در پناهگاه‌ها و خانه‌های خود بمانند. این وزارتخانه در پستی در فیس‌‌بوک به مردم توصیه کرد که «تا حد ممکن هوشیار و آرام» بمانند.

خبرنگار رویترز می‌‌گوید که تا صبح صدای انفجارها در کی‌‌یف اجازه نداد بیشتر مردم بخوابند. شبکه الجزیره نیز اعلام کرد که پایتخت اوکراین از جهات مختلف هدف حمله نیروهای روسیه قرار گرفته است. خبرنگار الجزیره در کی‌‌یف در این باره گفت که نیروهای روسیه در حال حمله به سمت جنوب غربی پایتخت اوکراین هستند و صدای انفجار در غرب این شهر شنیده شده است. ارتش اوکراین همچنین اعلام کرد که سربازان روسیه درصدد تسلط بر ایستگاه تولید برق در کی‌‌یف هستند. مسکو نیز اعلام کرده است که ارتش روسیه بدون هیچ‌گونه مقاومتی وارد شهر «ملیتوپل» در جنوب اوکراین شده است.

بسیج عمومی زلنسکی برای مقابله با نیروهای روسیه موجب شده است که تا 90هزار سلاح بین نیروهای مردمی این کشور توزیع شود. روز جمعه نیز سی‌‌ان‌‌ان با پترو پوروشنکو، رئیس‌‌جمهوری سابق این کشور گفت‌وگو کرد و وی با نشان دادن اسلحه روسی کلاشنیکف، گفت که روسیه هرگز نمی‌‌تواند کشورم را تصرف کند. او نیز همپای سایر نیروهای مردمی سلاح در دست گرفته و به نیروهای مقاومت مردمی پیوسته است. پوروشنکو از «تهاجم فاجعه‌‌بار» روسیه علیه اوکراین انتقاد کرد و گفت: «درگیری با روسیه دقیقا دو یا سه کیلومتری محل حضورش در جریان است.» پوروشنکو همچنین ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه را یک «نادان به تمام معنا و یک شرور» خواند وگفت که «برای کشتن اوکراینی‌‌ها به اینجا آمده است.رئیس‌‌جمهوری سابق اوکراین همچنین کلاشنیکفش را به سمت دوربین گرفت و گفت: بسیاری از اوکراینی‌‌ها می‌‌خواهند برای مبارزه با روسیه نام‌‌نویسی کنند؛ چون از پوتین متنفرند.اما به این نکته هم اشاره کرد که آنها به‌‌قدر کافی سلاح ندارند.

کمک‌های نظامی در راه اوکراین

درحالی‌که پوروشنکو از کمبود اسلحه در بین مردم گلایه دارد، روز گذشته هلند اعلام کرد که در اسرع وقت، 200 موشک استینگر در اختیار دولت اوکراین قرار می‌دهد. خبرگزاری روسی تاس نوشت: هلند از تصمیم به ارسال 200 موشک ضدهوایی نوع «استینگر» ساخت آمریکا به اوکراین خبر داد. شوروی سابق از استینگر خاطره خوشی ندارد. در زمان اشغال افغانستان از سوی حکومت کمونیستی آن زمان، ارسال استینگرهای آمریکایی به مجاهدین باعث شد برتری هوایی نیرو‌های شوروی از بین برود. همزمان دولت چک با ارسال تسلیحات و مهماتی به ارزش 6/ 8میلیون دلار به اوکراین موافقت کرد. در این ارتباط وزرای خارجه و دفاع هلند در پیامی به پارلمان بر لزوم ارسال تسلیحات به اوکراین در پاسخ به درخواست این کشور تاکید کردند. وزرای خارجه و دفاع هلند در این پیام تاکید کردند که این درخواست برای بررسی همخوانی با اصول و مقررات صادرات تسلیحات به دقت مورد بررسی قرار گرفت و به‌دلیل شرایط خاص این تصمیم به صورت فوری اتخاذ شد. این دو وزیر همچنین اعلام کردند، هلند مانند سایر کشورها با مشکلات لجستیکی رو‌به‌رو است و از هیچ تلاشی برای ارائه کمک نظامی در نزدیک‌ترین زمان ممکن دریغ نخواهد کرد. هلند جمعه تصمیم گرفت تولیدات نظامی از جمله سلاح‌های تک‌تیرانداز، کلاه جنگی و جلیقه‌های ضد گلوله را در اختیار اوکراین قرار دهد.

تبخیر دارایی ثروتمندان روسی