دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
چربیها علاوه بر این که یکی از منابع مهم تامین کننده انرژی بدن هستند، ضمنا با خوشمزه و معطر کردن غذا در انتخابهای غذایی نیز نقش ایفا میکنند.وجود مقداری چربی در بدن از ضربه و تغییرات حرارتی بدن را محفوظ میدارد. بدن انسان به برخی از اجزای چربیها (اسیدهای چرب ضروری) به شدت برای حفظ سلامت خود نیاز دارد. با این حال، همواره افرادی هستند که از مصرف چربی وحشت دارند و تصورشان این است که هر مقدار حتی کمی از چربی موجود در غذاها، ممکن است به سلامتی آنان لطمه وارد آورد.
یادآوری میشود که اصولا داشتن رژیم غذایی فاقد چربی امکان پذیر نیست.گوشتهای کاملا لخم و ظاهرا بدون چربی، همواره مقداری (حتی تا ده درصد) چربی پنهان دارند. دانه گندم حدود یک درصد چربی دارد.درخشندگی گندم و میوه سیب بدلیل حضور چربی در لایه رویی آنهاست. برخی سبزیجات حاوی مقادیر بالایی چربی هستند.با این توضیح، ما همواره مقداری چربی در غذای خود داریم و خواه ناخواه آنها را مصرف میکنیم.
بهتر است در ادامه، با چربیها بیشتر آشنا شویم. ملکولهایی در طبیعت وجود دارند که چون خاصیت اسیدی خفیفی دارند و از طرف دیگر،فقط در چربیها قابل حل شدن هستند،به آنها اسید چرب گفته میشود. ملکول اسید چرب از تعدادی کربن به هم پیوسته تشکیل میشود که به آن زنجیره کربنی گفته میشود.ممکن است بین کربنهای موجود در زنجیره مزبور، فقط یک الکترون از هر کربن به اشتراک گذاشته شود که به آن پیوند معمولی گفته میشود؛در حالی که اگر بین دو کربن دو الکترون به اشتراک گذاشته شود به آن پیوند دوگانه گفته میشود.
از ترکیب ملکول سه ظرفیتی گلیسرول (گلیسرین) با یک اسید چرب الی سه اسید چرب، یک ملکول چربی حاصل میشود. اگر فقط یک اسید چرب با گلیسرول ترکیب شده باشد،به ملکول چربی حاصل منوگلیسرید گفته میشود.واضح است که به ترکیب گلیسرین با دو و یا سه ملکول اسید چرب، دی و تری گلیسرید گفته میشود.بسته به تعداد کربن موجود در زنجیره اسید چرب و همچنین با توجه به وجود و تعداد پیوند دوگانه در اسیدهای چرب موجود در چربیها،شکل چربی حاصل ممکن است در حرارت اتاق جامد و یا مایع باشد.بطور معمول به چربی که در دمای اتاق مایع باشد،روغن گفته میشود.
اسیدهای چرب اشباع
اگر بین اتمهای کربن موجوددرزنجیر اسید چرب،هیچ پیوند دوگانه ای وجود نداشته باشد،به آن اسید چرب اشباع شده یا
Saturated Fatty Acid) SFA)گفته میشود.لیست اسیدهای چرب اشباع شده موجود در غذاها در جدول زیر آمده است.
منبع غذایی
|
نام اسید چرب اشباعی
|
تعداد کربن
|
کره
|
بوتیریک
|
4 کربنه
|
کره
|
کاپروئیک
|
6 کربنه
|
نارگیل
|
کاپریلیک
|
8 کربنه
|
نارگیل
|
کاپریک
|
10 کربنه
|
نارگیل، هسته خرما
|
لوریک
|
12 کربنه
|
نارگیل، کره
|
مریستیک
|
14 کربنه
|
روغن خرما، چربی حیوانی
|
پالمتیک
|
16 کربنه
|
کره کاکائو، چربی حیوانی
|
استئاریک
|
18 کربنه
|
بادام زمینی
|
آراشیدیک
|
20 کربنه
|
بادام زمینی
|
بهنیک
<p align="center" style="text-ali |