دبیر کنگره موبایل معتقد است که عدم انتشار گزارشی درباره نحوه تخصیص ارز، شائبه‌های ارزپاشی به خواص را تقویت می‌کند، اما رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران از تخصیص ارز به این صنف خبر می‌دهد و به گفته او افرادی که از ثبت سفارش آنها بیش از 60 روز گذشته است، می‌توانند به اتحادیه مراجعه تا مشکل ارزی خود را رفع کنند.
تولید تقلبی به سامسونگ رسید
در شرایطی که هنوز ماجرای تولید موبایل تقلبی نوکیا در ایران تعیین تکلیف نشده است و واردکنندگان همچنان در مضیقه ارزی چه از حیث ثبت سفارش و چه از نظر تخصیص ارز قرار دارند، در هفته‌های اخیر برخی از رسانه‌ها گزارش دادند که بعد از ماجرای فروش نوکیای تقلبی در بازار، این‌بار تولید تقلبی به سامسونگ رسیده است و یکی از پرفروش‌ترین گوشی‌های این شرکت با مدل A12 در سال‌های اخیر با نام تولید داخلی و دوباره توسط شرکت آتیلا همراه آیهان در بازار دیده می‌شود. در این شرایط، به نظر می‌رسد که مقامات نه تنها مانع از تولید تقلبی این گوشی‌ها نشده‌اند، بلکه این روند ادامه هم دارد؛ حتی برخی از فعالان این موضوع را با «دنیای اقتصاد» مطرح می‌کنند که تولید تقلبی این مدل از گوشی سامسونگ موضوع جدیدی نیست و به سال‌های قبل برمی‌گردد. از سوی دیگر، تازه‌ترین آمار گمرک از واردات تلفن همراه به شیوه مسافری و تجاری نشان می‌دهد که در فروردین و اردیبهشت 1403، در مجموع یک میلیون و 353 هزار و 786 دستگاه گوشی تلفن همراه به ارزش 340 میلیون و 545 هزار دلار به دو شیوه تجاری و مسافری وارد کشور شده است. از این تعداد یک میلیون و 291 هزار و 786 دستگاه به شیوه تجاری و 62 هزار دستگاه به شیوه مسافری وارد کشور شده‌اند. مقایسه این حجم از واردات با میزان واردات در مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد واردات موبایل به شیوه مسافری از نظر تعداد کاهش 37درصدی داشته است. همچنین این مقایسه نشان می‌دهد در دو ماه ابتدایی امسال نسبت به فروردین و اردیبهشت 1402، ارزش واردات موبایل به روش مسافری 42 درصد کاهش پیدا کرده است. بنابراین مجموع واردات گوشی به شیوه‌های تجاری و مسافری نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ تعداد 19 درصد کاهش اما از لحاظ ارزش 3 درصد افزایش یافته که متاثر از افزایش قیمت دلار در این مدت بوده است.
در انتظار دولت جدید
علاوه بر این، اصلاح تعرفه واردات کالا، توقف ثبت‌سفارش کالا برای واحدهای بازرگانی و در ادامه انتشار فهرست 750 قلم کالای اولویت‌دار ثبت سفارش از اخبار مهم هفته جاری برای بازار موبایل و کالاهای آی‌تی است. با اینکه پس از واکنش‌ها نسبت به توقف ثبت سفارش فهرستی از کالاهای اولویت‌دار برای ثبت سفارش و تخصیص ارز منتشر شد، اما همچنان امکان ثبت سفارش برای متقاضیان وجود ندارد و همه واردکنندگان از تخصیص ارز بهره‌مند نشدند. محمدرضا عالیان، دبیر کنگره موبایل و سخنگوی سابق انجمن واردکنندگان موبایل در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در این خصوص معتقد است که عدم انتشار گزارشی شفاف از تامین و تخصیص ارز واردات کالا شائبه تخصیص ارز به عده خاص و محرومیت برخی دیگر را تقویت می‌کند. او با بیان این مطلب در ادامه توضیح می‌دهد: «روند تخصیص ارز و تامین کالا را می‌توانید از شیوه اعلام قیمت و معرفی کالا توسط شرکت‌ها در بازار مشاهده کنید. زمانی که هیچ یک از شرکت‌های بازرگانی روزانه فهرست فروش و قیمت کالاها را اعلام نمی‌کنند، معنی این روند آن است که خیلی از این شرکت‌ها ارز دریافت نکرده‌اند و روند بازرگانی ثبت سفارش برای آنها با اختلال مواجه شده است.»
دبیر کنگره موبایل در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این خصوص می‌گوید: «در مقابل وقتی گزارش گمرک از واردات موبایل‌های مسافری و تجاری را نگاه می‌کنید، این ابهام در ذهن شما ایجاد می‌شود که اگر ارزی تخصیص داده نشده، چطور این میزان موبایل به کشور وارد شده است. با این اوصاف، به نظر می‌رسد در فرآیند تخصیص ارز، افرادی موفق به دریافت کامل سهمیه، برخی دیگر ناقص و تعداد دیگر هیچ ارزی دریافت نکرده‌اند. با تاخیر بیش از 140 روزه در تخصیص ارز به برخی شرکت‌ها، می‌توان این برداشت را داشت که همه از تخصیص ارز بهره‌مند نشده‌اند.»
عالیان در ادامه با اشاره به فهرست اصلاحی دولت درباره ثبت سفارش مطرح کرد: «نکته‌ای که در این فهرست مغفول مانده، واردات لوازم یدکی و قطعات موبایل است. این در حالی است که برخی کالاها همچون چوب اسکی و هاکی در فهرست مربوطه دیده می‌شود و بسیار عجیب است. برداشت من این است که یک سری تصمیمات عجولانه و کارشناسی نشده گرفته شده است و نباید به آنها اتکا کرد. این مصوبات، مصوباتی هستند که ظاهرا باید در یک بازه مشخص ابلاغ و بعد اصلاح شود، زیرا حتما سیاستگذار از اهمیت تفکیک و اولویت‌بندی بین اقلام غیرضروری و ضروری آگاه است.»
اتحادیه فناوران رایانه: ارز گرفته‌ایم
سخنگوی سابق انجمن واردکنندگان موبایل معتقد است که بهترین سناریو برای آینده بازار موبایل از نظر سیاستگذاری این می‌تواند باشد که مصوبات اخیر اصلاح شوند. این فعال بازار موبایل با بیان این مطلب در ادامه توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه در آستانه تغییر دولت هستیم، اجرای مصوبه تعرفه واردات و ثبت سفارش‌های سال جاری در دولت بعدی قابل اتکا نیست. در این شرایط بهتر است تا منتظر دولت جدید و تصمیمات آن برای بازار موبایل باشیم.» او همچنین معتقد است که برای اظهارنظر دقیق درباره بازار موبایل باید از ابتدای تابستان سال جاری و شروع به کار دولت جدید صحبت کرد.
محمدرضا فرجی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از بلاتکلیفی ارزی برای بازار کالاهای آی‌تی طی یک‌چهارم ابتدایی سال جاری می‌گوید و در این زمینه بیان می‌کند: «اتفاقی در سیاستگذاری برای واردات در حال رقم‌خوردن است که هیچ نهادی در این خصوص پاسخگو نیست. اکنون در حال سپری کردن سومین ماه از سال جاری هستیم، اما هیچ ثبت سفارشی انجام نمی‌شود و نه وزارت صمت و نه بانک مرکزی مسوولیت تعیین تکلیف این موضوع را برعهده نمی‌گیرند.» او در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به رکود در بازار موبایل از کمبود و گرانی کالا با تداوم بلاتکلیفی در ثبت سفارش‌های جدید می‌گوید. به گفته رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران فقط ثبت سفارش واردات موبایل در سال جدید بلاتکلیف نیست، بلکه همه کالاهای آی‌تی از جمله تبلت و لپ‌تاپ نیز مشمول این وضعیت هستند.
با توجه به اینکه در هفته‌های اخیر انجمن واردکنندگان موبایل به نقل از مسوولان وزارت صمت از تخصیص ارز به ثبت‌سفارش‌های سال گذشته خبر داد، اما طبق اعلام برخی از واردکنندگان، آنها در این مدت ارزی دریافت نکردند و معتقدند که به نورچشمی‌ها ارز تخصیص یافته است. محمدرضا فرجی در واکنش به این صحبت‌ها مطرح کرد: «به ثبت‌سفارش‌های سال گذشته صنف ما ارز داده شده است و در هفته حدود چهار تا پنج میلیون دلار دریافت می‌کنند.» او در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به مباحثی همچون تخصیص ارز به نورچشمی‌ها و نزدیکان توضیح داد: «افرادی که از ثبت سفارش آنها بیش از 60 روز گذشته است، به اتحادیه صنف رایانه تهران مراجعه تا مشکل ارزی خود را رفع کنند. اگر فردی اتحادیه را برای پیگیری و حل مسائل صنفی به رسمیت نمی‌شناسد، مشکل خودش است.» فرجی همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که طبق جلسات مکرر انجام شده با وزارت صمت و اصناف برای ثبت سفارش‌هایی که بیش از 60 روز از عدم تخصیص ارز به آنها گذاشته باشد، نامه اولویت تخصیص ارز ارسال خواهد شد. با این اوصاف، به نظر می‌رسد بازار موبایل همچنان در مضیقه ارزی قرار دارد و فعالان از تاخیرهای تخصیص ارز و بلاتکلیفی تخصیص ارز گله دارند که باید دید در ماه‌های آتی و با فعالیت دولت جدید چه تغییرات سیاستی در انتظار این بازار خواهد بود.