نشانه های سندرم تونل کارپال و چگونگی درمان آن

سندرم تونل کارپال یکی از شایع ترین بیماری هایی است که باعث درگیر شدن دست می شود. کسانی که از ابتلا به این بیماری رنج می برند، احتمال دارد در ناحیه دست احساس بی حسی، درد و ضعف داشته باشند. شدت این نشانه ها ممکن است آزار دهنده و شدید بوده و موجب بیدار شدن شخص در شب شود. علائم ناشی از سندرم تونل کارپال معمولا با ایجاد تغییرات جزئی در سبک زندگی بهتر خواهد شد، اما در برخی موارد احتمال دارد فرد نیاز به جراحی داشته باشد. در ادامه مطلب به بررسی علل، علائم و راه های درمان این عارضه می پردازیم.

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال به مجموعه ای از علائم و نشانه ها مربوط می شود که در نتیجه وارد شدن فشار به عصب میانی در تونل کارپال به وجود می آید. با افزایش سن، این سندرم را می توان در افراد زیر مشاهده کرد:

• افراد در دهه 50 سالگی، که به طور خاص خانم ها را بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد.
• افراد در دهه 70 سالگی که مردان و زنان به طور یکسان تحت تأثیر آن قرار می گیرند.

سندرم تونل کارپال معمولا در کسانی دیده می شود که چاق هستند. این سندرم بیشتر ریشه فامیلی داشته و در میان زنان باردار شیوع بیشتری دارد.

چه عواملی سبب ایجاد سندرم تونل کارپال می شود؟

علت اصلی ایجاد سندرم تونل کارپال، وارد آمدن فشار اضافه بر عصب مدین در تونل کارپال است. این فشار، ممکن است ناشی از التهاب یکی عناصر موجود در تونل کارپال باشد. نوروپاتی فشاری زمانی ایجاد می شود که فشار اضافی وارد شده بر عصب مدین، سبب ایجاد نشانه های بالینی شود. علت دقیق ابتلا به این بیماری ناشناخته است. شرایط آناتومی خاص بدن فرد، در ابتلا به سندرم تونل کارپال نقش مهمی دارد. با این حال باید بدانید، برخی دلایل می توانند در افزایش فشار و ایجاد التهاب در تونل کارپال تأثیر داشته باشند. از جمله این عوامل می توان موارد زیر را برشمرد:

• تومورها
• شکستگی مچ دست یا در رفتگی مچ دست
• روماتیسم مفصلی
• حرکات تکراری دست و مچ دست
• آرتریت پسوریاتیک
• عفونت ها
• کیست گانگلیون
• نقرس
• خارهای ناشی از آرتروز در استخوان های مچ دست
• آمیلوئیدوزها
• مصرف الکل
• چاقی
• برخی از بیماری ها نظیر کم کاری غده تیروئید، دیابت و فیبرومیالژیا، احتمال ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی افزایش می دهند.
• در دوران بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش کلی در حجم مایعات بدن، احتمال فشار بر عصب مدین در تونل کارپال وجود دارد.
• با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری بالا می رود و ابتلا به آن در سنین کودکی و نوجوانی نادر است. اکثر اوقات این بیماری در افراد بالاتر از 40 سال مشاهده می شود.

وراثت هم نقش مهمی در ابتلا به این عارضه دارد. به این صورت که احتمال ابتلا در افرادی که یکی از والدین یا افراد نزدیک به آن ها به این بیماری مبتلا بوده اند، بسیار بیشتر از افراد دیگر است.

سندرم تونل کارپال با چه نشانه هایی بروز پیدا می کند؟

سندرم تونل کارپال به طور معمول با وارد شدن فشار به عصب میانی کانال مچ دست ایجاد می شود. بر همین اساس مثل هر عارضه دیگری با نشانه ها و علائمی همراه است. این نشانه ها به طور معمول به شرح زیر هستند:

• گزگز و بی حسی نوک انگشتان یکی از شایع ترین نشانه های سندرم تونل کارپال به شمار می روند. هر چند این بی حسی ممکن است بنا به دلایل دیگری نیز در شخص ایجاد شود. اما بی حسی نوک انگشتان در صورتی که که در زمان استارحت بروز پیدا کند، نشانه بروز سندرم تونل کارپال است.
• احساس سوزن سوزن شدن، این احساس گاهی اوقات تنها در انگشتان دست ایجاد می شود. اما گاهی شخص این نشانه را در کل دست خود حس می کند.
• مشکلات حرکتی و کاهش دامنه حرکت در بخش مچ دست که اغلب با سوزش و درد همراه بوده، جزو نشانه های بروز سندرم تونل کارپال است.
• درد شدید و بی حسی حتی در شب، درد شدید شبانه ای که به طور معمول با حسی همراه است، یکی از علائم بروز سندرم تونل کارپال به شمار می رود.

نکته بسیار مهمی که در خصوص نشانه های سندرم تونل کارپال باید بدانید این است که میزان شدت نشانه های این سندرم تا حد قابل توجهی به فعالیت ها و عملکرد روزانه شما بستگی دارد. بر همین اساس در صورتی که در طول روز فعالیت های سنگینی داشته باشید، باید منتظر بروز نشانه های بیشتری در هنگام شب باشید.

تشخیص سندرم تونل کارپال از چه راه هایی امکان پذیر است؟

برای تشخیص سندرم تونل کارپال، ابتدا متخصص نشانه ها و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. بعد از معاینه می توان با انجام برخی از تست ها و روش های تصویربرداری، ابتلا به این سندرم را در فرد بررسی کرد:

• تست تینل

در این تست، متخصص با ضربه زدن به عصب مدین در بخش میانی مچ دست، ایجاد نشانه هایی نظیر بی حسی، درد و سوزن سوزن شدن را در شخص بررسی می کند.

• تست فالن

در این آزمایش، بیمار آرنج های خود را روی میز می گذارد. مچ دست به طور آزادانه به جلو می افتد. افراد مبتلا به این سندرم در طول 60 ثانیه اول، سوزن سوزن شدن و بی حسی را در انگشت خود احساس می کنند. هر چه سرعت بروز آن بیشتر باشد، سندرم تونل کارپال شدیدتر می شود

• تصویربرداری

روش های تصویربرداری، زمانی که نشانه های تروما، آتریت و آسیب وجود داشته باشد، بسیار کمک کننده هستند. از این شیوه ها، می توان برای رد کردن سایر دلایلی که ممکن است سبب ایجاد نشانه های مشابه در دست شوند نیز استفاده کرد. در این روش به کمک اسکن اولتراسوند نیز می توان ساختار عصب میانی را بررسی کرد. تحقیقات نشان می دهد که ام آر آی برای تشخیص ابتلا به سندرم تونل کارپال مؤثر نیست.

• نوار عصب عضله

الکترودها روی دست و مچ دست قرار می گیرند. شوک های الکتریکی کوچکی به دست ها وارد می شود. در این آزمایش سرعت انتقال پیام از عصب به عضلات با دقت اندازه گیری می شود. یک سوزن کوچک در عضله فرو برده می شود. فعالیت های الکتریکی روی صفحه نمایش نشان داده می شوند که آیا عصب میانی دچار آسیب دیدگی شده است یا خیر و اگر عصب آسیب دیده است، شدت و میزان آن چقدر است.

درمان سندرم تونل کارپال به چه صورت انجام می شود؟

هدف از انجام اقدامات درمانی، کاهش نشانه ها و سرعت پیشروی سندرم تونل کارپال با کاهش فشار وارده بر عصب میانی است. احتمال دارد بیماری کسانی که نشانه های خفیف دارند بدون نیاز به درمان ظرف چند ماه برطرف شود، به ویژه اگر سن آن ها از 30 سال کمتر باشد یا این بیماری در دوران بارداری برای آن ها رخ داده باشد. برای درمان این عارضه می توان از اقدامات زیر استفاده کرد.

درمان غیر جراحی

روش های زیر می توانند در کاهش ناراحتی های شما کمک کننده باشند:

• کمپرس سرد: قرار دادن بسته یخ روی مچ دست در زمان عود بیماری می تواند مؤثر باشد اما به هیچ عنوان یخ را مستقیم روی پوست خود قرار ندهید.
• کنترل محرک ها: اگر چسبندگی عصب مچ دست به علت حرکات مکرر مچ دست ایجاد شده باشد، باید به دست و مچ دست خود استراحت داده و از انجام فعالیت های محرک اجتناب کنید.
• استراحت دادن به دست و مچ دست: هر چقدر به دست و مچ آن استراحت بیشتری بدهید، احتمال بهبودی نشانه های آن افزایش پیدا می کند.
• ماساژ برای رفع درد: هنگامی که به علت ابتلا به سندرم تونل کارپال در دست خود احساس ناراحتی دارید، ماساژ دادن بسیار مؤثر است. تا هنگامی که احساس درد دارید، سعی کنید به آهستگی تاندون های کف مچ دست خود را با انگشت شست تان ماساژ دهید. این کار به آرام شدن این عارضه کمک می کند.

تغییر در کار روزانه

تغیرات محل کار برای بهبود ارگونومی یا کاهش حرکات مکرر ممکن است مفید باشد. بهتر است برای کارکنان بخش مونتاژ این تغییرات شامل وقفه های مکرر یا چرخش کاری باشد. برای کارمندان دفتری این تغییرات شامل استفاده از کیبوردهای ارگونومیک یا پدهای مخصوص موس است. در هر صورت مدارک کافی جهت کاهش نشانه ها با تغییر تجهیزات کامپیوتری وجود ندارد.

رژیم غذایی

یکی از روش های درمانی که به درمان سندرم تونل کارپال کمک می کند، تغییر در رژیم غذایی است. برای این منظور بهتر است از مکمل های ویتامین ب و غذاهای سرشار از منیزیم استفاده کنید.

آتل مچ دست

با اینکه مچ دست در یک حالت نگه داشته شده و از خم شدن آن جلوگیری می شود. بهتر است در زمان خواب از آتل یا مچ بند استفاده کنید. اما در صورتی که موجب اختلال در انجام امور روزانه شما نشوند، می توانید هنگام روز نیز از آن ها استفاده کنید. آتل های مچ را بدون نیاز به نسخه پزشک می توان خریداری کرد.

ورزش

یکی از شیوه های مؤثر برای درمان سندرم تونل کارپال ورزش کردن است. تمرینات ورزشی به تقویت عضلات مچ دست، افزایش انعطاف پذیری و کاهش فشار روی عصب مدیان کمک می کنند. از انواع تمرینات مفید برای سندرم تونل کارپال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تمرینات کششی مچ دست: این تمرینات به افزایش انعطاف پذیری مچ دست کمک می کنند.
• تمرینات تقویتی عضلات ساعد: این تمرینات باعث تقویت عضلاتی شده که از مچ دست حمایت می کنند.
• یوگا و تای چی: این تمرینات ترکیبی از حرکات کششی و تقویتی هستند که به کاهش استرس و بهبود انعطاف پذیری کمک می کنند.

انجام این تمرینات به طور منظم و مداوم باعث بهبود نشانه های سندرم تونل کارپال شود. با این حال، حتی اگر نشانه های شما با انجام این تمرینات بهبود نیافت، بهتر است در این خصوص با متخصص یا فیزیوتراپیست صحبت کنید.

داروها

ممکن است متخصص برای کاهش التهاب، تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی را تجویز کند. این داروها به طور مستقیم در تونل کارپال تزریق می شوند. قرص هایی نیز برای کاهش نشانه ها وجود دارند که به طور معمول اثر بخشی آن ها پایین است. اول اینکه احتمال دارد درد را بیشتر کند اما بعد از دو روز علائم کاهش پیدا می کنند. اگر واکنش نسبت به داروها خوب باشد اما نشانه ها بعد از گذشت چند ماه به طور مجدد عود کردند باید دوز مصرف داروها تغییر کند. در هر صورت استفاده مداوم داروهای کورتیکواستروئیدی پیشنهاد نمی شود، زیرا عوارض جانبی زیادی داند.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نظیر ایبوپروفن و آسپرین به کاهش کوتاه مدت نشانه ها کمک می کنند. در صورتی که ابتلا به سندرم تونل کارپال به علت ابتلا به بیماری های التهابی زمینه ای بیشتر باشد تا استفاده مکرر از مچ دست، استفاده از این داروها می تواند تأثیرگذار باشد.

عمل جراحی

عمل جراحی سندرم تونل کارپال، یکی از شیوه های رایج و مؤثر در درمان سندرم تونل کارپال است. این جراحی به آزادسازی تونل کارپال نیز معروف است. با برش لیگامان عرضی مچ دست انجام می شود تا فشار روی عصب مدیان کاهش پیدا کند. عمل جراحی به طور معمول در مواردی که دیگر روش های درمانی نظیر فیزیوتراپی و داروها نتوانند نشانه ها را بهبود ببخشند، توصیه می شود. جراحی آزادسازی تونل کارپال تا حد قابل توجهی، بی حسی، درد و ضعف عضلانی را کاهش می دهد، به گونه ای که بیماران قادر هستند فعالیت های روزانه خود را انجام دهند.

چگونه از عود سندرم تونل کارپال پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از عود سندرم تونل کارپال باید اصول سلامتی را رعایت کنید. سیگار نکشید، وزن سالم خود را حفظ کنید و در روز بخشی از وقت خود را به ورزش کردن اختصاص دهید. اگر شما به بیماری های مزمن نظیر دیابت و آرتروز مبتلا هستید باید به توصیه های پزشک گوش دهید تا بیماری تان کنترل شود:

علاوه بر این می توانید برای مراقبت از دست و مچ دست خود از اقدامات زیر کمک بگیرید:

• سعی کنید مچ دست خود را در حالت خنثی قرار دهید.
• برای بلند کردن اشیاء، به جای استفاده از انگشتان، از تمام دست خود استفاده کنید.
• هنگامی که تایپ می کنید، مچ دست خود را در حالت صاف نگه داشته به گونه ای که دست های شما از مچ دست بالاتر باشند. هنگامی که دست های شما در کنار بدن تان قرار گرفته اند، باید شانه های خود را آزاد کنید.

در صورت توان در زمان انجام حرکات تکراری، جای دست های خود را می توانید عوض کنید.

مراقبت بعد از عمل سندرم تونل کارپال

مراقبت بعد از عمل سندرم تونل کارپال برای تسریع پروسه بهبودی و کاهش احتمال عوارض اهمیت زیادی دارد. بعد از جراحی، دست و مچ باید به مدت چند روز در یک اسپلینت یا بانداژ بماند تا از حرکت زیاد آن جلوگیری شود. بالا قرار دادن دست و استفاده از یخ به کاهش تورم کمک می کند. انجام تمرینات ملایم و پیشنهاد شده توسط متخصص یا فیزیوتراپیست برای بازگرداندن حرکت و تقویت عضلات کاملا ضروری است.