بعد از انجام جراحی سرطان سینه، در صورت اینکه پزشک معالج تان صلاح دانست، به کارشناس لنف ادم مراجعه کنید. کارشناس مربوطه ضمن آموزش نکات لازم ممکن است برای شما نوعی آستین فشاری تجویز کند که در پیشگیری از لنف ادم مؤثر است. در ادامه به روش های پیشگیری از این عارضه بیشتر می پردازیم.
چگونه از لنف ادم پیشگیری کنیم؟
پیشگیری اولیه
پیشگیری از لنف ادم به معنای انجام اقداماتی است که از ایجاد این عارضه جلوگیری می کند. به طور مثال، در شخصی که جراحی لگن یا جراحی سرطان سینه انجام داده باشد، اگرچه ممکن است نشانه های بالینی ابتلا به ورم لنفاوی چندان شفاف نباشد، اما آموزش های لازم موجب می شود تا از بروز لنف ادم پیشگیری شود. برخی از اساسی ترین اقدامات پیشگیرانه ادم به شرح زیر است:
- آموزش انجام ماساژ لنفاوی
- آموزش ورزش های ملایم بازتوانی
- حفظ دامنه حرکت اندام ها
- حفظ عملکرد اندام
- جلوگیری از ضربه و آسیب زدن به اندام
- مراقبت از پوست منطقه یا skin care
پیشگیری ثانویه
دومین مرحله در پیشگیری از لنف ادم، پیشگیری ثانویه است. پیشگیری ثانویه به این معنا است که بیماری در مراحل اولیه و به موقع تشخیص داده شود که بتوان برنامه درمانی مناسب و اثرگذاری برای آن ارائه کرد. شناسایی و درمان به موقع مبتلایان در این مرحله از بسیاری از عوارض بعدی جلوگیری می کند. اما متأسفانه ممکن است مورد غفلت بیمار و تیم درمانی قرار بگیرد.
براساس مطالعات انجام شده شخصی که به لنف ادم خفیف مبتلا باشد، نسبت به شخصی که ادم ندارد، سه برابر بیشتر احتمال ابتلا به لنف ادم های شدید را دارد. بنابراین غفلت از این مرحله باعث سخت تر شدن مراحل بعدی درمان و اثر بخشی کمتر مداخلات درمانی می شود. بهتر است لنف ادم در مراحل اولیه زمانی که فیبروز بافتی قابل توجه یا بافت چربی زیادی در اندام ایجاد نشده درمان شود. زیرا در این وضعیت نتیجه درمان رضایت بخش است. به گونه ای که حتی می توان عضو را به شرایط قبلی نیز بازگرداند. برای درمان این بیماری بهتر است به یک پزشک لنفولوژیست ضروری مراجعه کنید.
بدین ترتیب، اصلی ترین اقدامات پیشگیرانه ای که در این مرحله می توان انجام داد، به نتیجه معاینات اولیه شخص بستگی دارد. از جمله اقداماتی که در مراحل اولیه برای پیشگیری از این عارضه و یا برطرف کردن آن توسط پزشک متخصص تجویز می شود شیوه ای به نام احتقان زدایی ترکیبی است که موارد زیر را شامل می شود:
- آموزش مراقبت از اندام مورد نظر و پوست آن
- آموزش ورزش های متناسب با عضو متورم
- ماساژ مخصوص اندام لنف
- استفاده از آستین یا جوراب های کشی استاندارد
- استفاده از بانداژهای چند لایه کم کشی تخصصی
پیشگیری ثالثیه
سومین مرحله پیشگیری از این عارضه از سمت انجمن بین المللی لنفولوژی به عنوان یکی از مهم ترین مراحل کنترل بیماری شناخته می شود. در حقیقت این گروه شامل درمان لنف ادم های طول کشیده و نسبتا پر عارضه است که کیفیت زندگی شخص را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. بر اساس تجارب به دست آمده، کسانی که به لنف ادم خود در مراحل اولیه و ثانویه اهمیت نداده اند یا به درمان مناسب دسترسی نداشته اند، اندام هایی که دچار لنف ادم های پیشرفته هستند، به دلیل جمع شدن بیش از حد مایع لنفی، مستعد ابتلا به عوارض شدید لنف ادم می شوند. برخی از عوارض ادم های پیشرفته و وسیع به شرح زیر هستند:
- آسیب های عضلانی_اسکلتی
- آسیب های پوستی
- آسیب به اعصاب منطقه
- ایجاد عفونت های جلدی
به طور معمول این گروه از افراد نیاز به برنامه تخصصی و بلند مدت جهت کنترل لنف ادم، حفظ عملکرد عضو و بهبود کیفیت زندگی دارند. برنامه درمانی در این گروه از افراد با هدف رفع ادم انباشته، بهبود عملکرد اندام های درگیر، مایع تجمع یافته در عضو، جلوگیری از ایجاد عفونت، پیشگیری از پیشروی ادم و حفظ و ارتقای کیفیت زندگی شخص صورت می گیرد و مهم تر از همه آن ها جلوگیری از ایجاد عفونت است. از دیگر اقدامات برای پیشگیری از این مشکل در مرحله ثالثیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آموزش مراقبت از عضو
- آموزش کاهش وزن و حفظ وزن ایده آل
- انجام درمان CDT (Complete decongestive therapy) یا احتقان زدایی ترکیبی اندام
- درمان زخم، عفونت یا سایر ضایعات جلدی
یادآوری چند نکته برای کاهش لنف ادم
- در زمان پخت غذا از قرار دادن دست قسمت مبتلا در برابر حرارت خودداری کنید و مواد غذایی در حال پخت را با این دست هم نزنید.
- از فرو بردن سوزن (تزریقات، خون گیری، طب سوزنی و حوادث) و گرفتن فشار خون از دست سمت مبتلا حدالامکان پرهیز کنید.
- از پوشیدن لباس های کشی و تنگ و از پوشیدن دستبند، النگو، انگشتر و ساعت در دست سمت راست عمل شده پرهیز کنید.
- سعی کنید در بیرون از منزل لباس های آستین بلند و دستکش بپوشید تا از آسیب های احتمالی مانند خراشیدگی، بریدگی، گزش حشره و آفتاب سوختگی در امان بمانید.
- از سونای مرطوب و خشک، جکوزی، حمام در وان آب داغ و چشمه های آب گرم معدنی دوری کنید.
- در مدت نشستن های طولانی مدت بهتر است دست خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- به طور معمول 4 تا 6 هفته پس از جراحی می توانید فعالیت های طبیعی روزانه خود را انجام دهید.
- در زمان انجام فعالیت های روزانه به محض اینکه احساس خستگی کردید، کار را متوقف کنید، دراز بکشید و با انجام ماساژ ملایم بر عضو و چند حرکت کششی و سبک از خطر ایجاد یا تشدید لنف ادم پیشگیری کنید.
- در صورت بروز گزیدگی، بریدگی یا سوختگی هر چه سریع تر محل آسیب دیده را ضد عفونی کنید و پمادهای آنتی بیوتیک موضوعی که در دسترس هستند را استفاده کنید.
- برای از بین بردن موهای زائد خود از موکن های برقی یا تیغ استفاده نکنید.
- از حمل اشیاء بیشتر از 2 تا 3 کیلوگرم اجتناب کنید.
- در زمان انجام خیاطی، آشپزی و کارهای منزل بهتر است از دستکش مناسب استفاده کنید تا به پوست تان آسیبی وارد نشود.
- ناخن های خود را نباید از ته کوتاه کنید. علاوه بر این از کاشت ناخن مصنوعی نیز جلوگیری کنید.
- زمان استحمام را باید کاهش دهید. از ریختن آب خیلی گرم روی دست مبتلا اجتناب کنید و از گرم کردن محیط حمام پرهیز کنید و به هیچ وجه لیف های خشن را روی پوست خود نزنید.
- در زمان انجام ورزش های قدرتی و استفاده از وزنه حداکثر از وزنه های یک تا یک و نیم کلیوگرمی استفاده کنید و در صورت احساس درد، باید ورزش را متوقف کنید.
- هیچ گونه رژیم غذایی خاصی برای پیشگیری و کنترل لنف ادم وجود ندارد اما نوشیدن مقدار کافی مایعات و جلوگیری از کم آبی بدن نقش اساسی در حرکت مایع لنفاوی دارد. سعی کنید سبزیجات و میوه به مقدار زیاد در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهید. از مصرف نوشیدنی های دارای الکل اجتناب کنید و مصرف چربی و نمک را کاهش دهید.
