در تعلیمات اسلامی ما آمده است که هر کس بخواهد به دیگری وعده ای بدهد باید در موقع دادن وعده، قدرت خود را ارزیابی کند که آیا می تواند به وعده ای که می دهد، وفا کند یا نه و در صورتی که توانایی ندارد وعده ندهد. امیرمومنان علیه السلام فرمود: چیزی را که از وفاکردن به آن عاجزی وعده مکن. و فرمود: چیزی را که یقین به وفای آن نداری وعده مده.
در تعلیمات اسلامی ما آمده است که هر کس بخواهد به دیگری وعده ای بدهد باید در موقع دادن وعده، قدرت خود را ارزیابی کند که آیا می تواند به وعده ای که می دهد، وفا کند یا نه و در صورتی که توانایی ندارد وعده ندهد. امیرمومنان علیه السلام فرمود: چیزی را که از وفاکردن به آن عاجزی وعده مکن. و فرمود: چیزی را که یقین به وفای آن نداری وعده مده.
عهد و پیمان از قوانین بین المللى اسلام مى باشد و هیچ کس حق ندارد به عهدش، بى وفایى کند حتى نسبت به کفار. امام باقر (علیه السلام) مى فرماید: خداوند در سه چیز، بر هیچ کس رخصتى نداده است یکی از آن سه چیز وفاى به عهد در مورد نیکوکاران باشد یا اهل گناه .
بنابراین وفای به عهد و پیمان که یکی از فرایض و از جمله آداب معاشرت و حسن سلوک با مردم به شمار می رود، باید همیشه مورد توجه سالک الی الله باشد.
وفای به عهد علامت ایمان
قرآن مجید یکی از ویژگیها و خصوصیات افراد با ایمان را وفای به عهد می داند و می فرماید: وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ.[1] مومنان آنها هستند که امانتها و عهد خود را مراعات می کنند.
نشانه نیکوکاران:
امیرمومنان علیه السلام در فرمان خود به مالک اشتر فرمود: بپرهیز از اینکه به مردم وعده بدهی و تخلّف کنی... زیرا (تخلف از وعده) موجب خشم خدا و مردم خواهد شد
در جای دیگر، قرآن مجید وفای به عهد را نشانه افراد نیکوکار دانسته و می فرماید: ... الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا... (بقره / 177)... نیکوکاران کسانی هستند که به عهد خود (هنگامی که عهد بستند) وفا می کنند... (مومنون / 8، معارج / 32)
اهمیت وفای به عهد در روایات
در روایات نیز به وفای به عهد و پیمان توصیه زیادی شده است که توجه شما را به پاره ای از آن روایات جلب می کنیم.
وفای به عهد از ویژگی های مومنان
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: من کان یومن بالله و الیوم الاخر فلیف اذا وعد. آن کس که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده خود وفا کند. (اصول کافی، ج 2 / ص 364، حدیث 2)
حضرت علی علیه السلام فرمود: ان الوفاء بالعهد من علامات اهل الدین. وفای به عهد از نشانه های مردم متدیّن است. (سفینة البحار، ج 2 / ص 675)
وفای به عهد همانند نذر است
هشام بن سالم می گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: وعده ای که مومن به برادر دینی خود می دهد نوعی نذر است که وفا کردن به آن لازم است جز اینکه کفاره ندارد و هر کس از وعده ای که داده است تخلّف کند با خدا مخالفت کرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده و این همان است که قرآن می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید که عمل نمی کنید؟ (اصول کافی، ج 2 / ص 364، حدیث 1)
خلف وعده، موجب خشم خدا است:
امام صادق علیه السلام فرمود: وعده ای که مومن به برادر دینی خود می دهد نوعی نذر است که وفا کردن به آن لازم است جز اینکه کفاره ندارد و هر کس از وعده ای که داده است تخلّف کند با خدا مخالفت کرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده
امیرمومنان علیه السلام در فرمان خود به مالک اشتر فرمود: بپرهیز از اینکه به مردم وعده بدهی و تخلّف کنی... زیرا (تخلف از وعده) موجب خشم خدا و مردم خواهد شد، چنانکه قرآن می فرماید: «نزد خدا بسیار خشم آور است که بگویید چیزی را که به آن عمل نمی کنید...» (نهج البلاغه، صبحی صالح، نامة 53)
وفای به عهد از حقوق ایمانی است:
امام صادق علیه السلام فرمود: (اصول کافی، ج 2 / ص 166، حدیث 3) مومن برادر مومن و مانند چشم و راهنمای اوست، به او خیانت نمی کند و ستم روا نمی دارد و او را فریب نمی دهد و به او وعده ای نمی دهد که تخلّف کند.
سخن آخر:
همان گونه که از آیات و روایات استفاده می شود مسئله وفای به عهد از مسائل مهم و اساسی به شمار می رود که در دین مقدس اسلام مورد کمال عنایت قرار گرفته است، زیرا اگر بنا باشد به این مسئله اساسی توجه نشود زندگی مردم متلاشی خواهد شد و در اثر بی نظمی و هرج و مرج مردم از یکدیگر سلب اعتماد خواهند کرد و در نتیجه زیربنای روابط اجتماعی سست می شود. از این رو اسلام آنقدر به وفای به عهد اهمیت می دهد که حتی در مورد دشمن و کسی که از نظر عقیده و مسلک و هدف با انسان توافق ندارد وفای به عهد و پیمان را لازم می شمرد.
منابع:
نقطه های آغاز در اخلاق عملی محمدرضا مهدوی کنی
سایت اهل البیت
فرآوری: آمنه اسفندیاری
منبع : اندیشه قم
