نگار علی، تینا مزدکی- با گسترش روزافزون هوش مصنوعی، این پرسش مطرح می‌شود که توسعه این فناوری باید در دست دولت باشد یا بخش خصوصی؛ هر دو رویکرد مزایا و معایب خود را دارند.
توسعه دولتی می‌تواند امنیت، عدالت و منافع عمومی را تضمین کند، اما با چالش‌هایی همچون بوروکراسی و کمبود نوآوری روبه‌رو است؛ در مقابل، بخش خصوصی به دلیل رقابت، سرعت رشد و نوآوری بیشتری دارد اما ممکن است منافع تجاری را به اخلاقیات ترجیح دهد و موجب انحصار شود.
کارشناسان معتقدند که بهترین راه‌حل، همکاری میان دولت و بخش خصوصی است. درحالی‌که دولت‌ها قوانین و نظارت را اعمال می‌کنند، شرکت‌های خصوصی می‌توانند نوآوری و سرمایه‌گذاری را تقویت کنند. کشورهای مختلف از جمله اتحادیه اروپا، چین و آمریکا رویکردهای متفاوتی در این زمینه اتخاذ کرده‌اند؛ مسعود مظلوم، محقق هوش مصنوعی دانشگاه آمستردام هلند، بر این باور است که آینده هوش مصنوعی در گرو تعادل میان کنترل دولتی و نوآوری خصوصی است.
وضعیت کنونی هوش مصنوعی در کشور
مسعود مظلوم، محقق هوش مصنوعی دانشگاه آمستردام هلند و استاد مدعو دانشگاه فردوسی مشهد، به «کافه خبر» آمد تا به موضوع پیش‌برد هوش مصنوعی در کشور بپردازیم؛ مسعود مظلوم در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت فعلی توسعه هوش مصنوعی در کشور گفت: «مؤسسه ملی هوش مصنوعی در حال شکل‌گیری است و سرمایه‌گذاری‌هایی نیز در این حوزه صورت گرفته است. با این حال، هنوز مشخص نیست که این سرمایه‌گذاری‌ها توسط بخش دولتی یا خصوصی هدایت خواهند شد. اگر قرار است تحول چشمگیری رخ دهد، بخش خصوصی و دولت باید در کنار یکدیگر گام بردارند.»
وی افزود: «دولت و شرکت‌های خصوصی باید همکاری داشته باشند. دولت در این زمینه حمایت‌گر خواهد بود، اما بهتر است اجرای پروژه‌ها را به بخش خصوصی بسپارد.»
تجربه جهانی در توسعه هوش مصنوعی
نگاهی به تجربه ایالات متحده نشان می‌دهد که غول‌های فناوری مانند آمازون، نتفلیکس، گوگل و فیسبوک توسعه هوش مصنوعی را پیش برده‌اند. این شرکت‌های خصوصی از حمایت‌های دولتی، از جمله وام‌های کلان، بهره‌مند شده‌اند و به همین دلیل توانسته‌اند در این حوزه پیشتاز باشند. مسعود مظلوم با اشاره به این موضوع، گفت: «در غرب، بخش خصوصی نقش اصلی را در توسعه فناوری دارد، اما حمایت‌های دولتی نیز بی‌تأثیر نبوده است. در کشور ما نیز سرمایه‌گذاری در این حوزه باید جدی گرفته شود، زیرا هوش مصنوعی یک ضرورت است و هرچه زودتر در مسیر توسعه آن گام برداریم، از زیان‌های احتمالی جلوگیری و آن را به سود تبدیل خواهیم کرد.»
آیا هوش مصنوعی شغل‌های ما را تهدید می‌کند؟
یکی از دغدغه‌های مهم پیرامون پیشرفت هوش مصنوعی، تأثیر آن بر بازار کار است. مظلوم در این رابطه اظهار داشت: «فناوری ذاتاً دنیای کار را متحول می‌کند. همان‌گونه که با اختراع برق، صنایع وابسته به آن شدند و با ظهور اینترنت، برخی مشاغل حذف و برخی دیگر ایجاد شدند، هوش مصنوعی نیز چنین تأثیری خواهد داشت.
زمانی که برق اختراع شد، برنامه‌ریزی دنیا تغییر کرد و عملکرد تمام صنایع و سازمان‌ها به برق وابسته شدند. با آمدن برق، تعداد زیادی از مشاغل از بین رفت و پس از آن اینترنت ظهور کرد. در زمان اختراع اینترنت، مقاومت‌های بسیاری شکل گرفت؛ از جمله این نگرانی که محققان کتاب را کنار خواهند گذاشت. اما در نهایت، قدرت فناوری بر این مقاومت‌ها غلبه کرد. همان‌طور که اینترنت منجر به ایجاد شغل‌های جدید و حذف برخی از مشاغل قدیمی شد، هوش مصنوعی نیز چنین اثری خواهد داشت.
فناوری هرچقدر پیشرفته‌تر شود، مشاغل قدیمی را از بین می‌برد اما فرصت‌های شغلی جدیدی را نیز ایجاد می‌کند. ما در عصری قرار داریم که باید سطح دانش خود را افزایش دهیم؛ در غیر این صورت، از رقابت عقب خواهیم ماند. ترس از دست دادن شغل در برابر فناوری موضوع جدیدی نیست. آنچه اهمیت دارد، یادگیری نحوه استفاده صحیح از این فناوری است.»
وی در ادامه تأکید کرد: «هوش مصنوعی فرصت‌های شغلی بسیاری در حوزه داده و سایر بخش‌های مرتبط ایجاد خواهد کرد. کسانی که دانش خود را در این زمینه به‌روز نکنند، متضرر خواهند شد. به جای ترس، باید برای یادگیری و سازگاری با این تغییرات آماده شویم.»
خطرات احتمالی هوش مصنوعی
مباحث مرتبط با خطرات اخلاقی و امنیتی هوش مصنوعی نیز همواره مطرح بوده است. مظلوم در این زمینه گفت: «تمام خطرات فناوری به نحوه استفاده انسان از آن بستگی دارد. همان‌گونه که اینترنت باعث شکل‌گیری اخبار جعلی شد، هوش مصنوعی نیز می‌تواند مورد سوءاستفاده قرار گیرد. ما خودمان تولیدکننده اطلاعات نادرست هستیم و این ابزارها را در جهت منفی استفاده می‌کنیم.
قاعدتاً تنظیم‌گری و ملاحظات اخلاقی در این زمینه ضروری است. در دنیا نیز تلاش‌هایی برای قانونمند کردن استفاده از هوش مصنوعی در حال انجام است تا بتوان از پیامدهای منفی آن جلوگیری کرد.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «ضرورت دارد که همگام با پیشرفت فناوری، چارچوب‌های اخلاقی و قانونی لازم نیز تدوین شود تا از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود.»
مطالب بیشتر از «کافه خبر» مسعود مظلوم:
227227
