درون لوزالمعده یا پانکراس، سلول‌هایی هستند که به نام سلول‌های بتا نامیده می‌شوند. این سلول‌ها انسولین می‌سازند. با خوردن غذا، سلول‌های بتا به داخل خون انسولین آزاد می‌کنند که این انسولین موجب مصرف یا ذخیره قندخون می‌شود.
به دلیل اینکه سلول‌های بتای افراد دیابتی نوع اول آسیب دیده است، بدن آنها به خوبی انسولین نمی‌سازد و در نتیجه به تزریق انسولین نیاز دارند. در افراد دیابتی نوع دوم، سلول‌های بدن به انسولین موجود در خون پاسخ نمی‌دهد و به تدریج تولید انسولین به وسیله سلول‌های بتا هم کاهش خواهد یافت. بنابراین بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع دوم به مصرف قرص‌های خوراکی پایین آورنده قندخون نیاز پیدا می‌کنند و در نهایت دیر یا زود این افراد نیاز به انسولین درمانی نیز پیدا می‌کنند و در نهایت دیر یا زود این افراد نیاز به انسولین درمانی نیز پیدا می‌کنند. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید و درون خون ترشح می‌شود و ورود قند از خون به داخل سلول‌های بدن را تسهیل می‌کند. در صورت کمبود انسولین یا مقاومت به انسولین، قند وارد سلول نشده و میزان آن در خون بالا می‌رود.
انواع انسولین
انسولین‌ها بر اساس رنگ، شروع اثر، حداکثر اثر و مدت زمان اثر تقسیم‌بندی می‌شوند. به یاد داشته باشید که پاسخ بدن هر فرد به انسولین با فرد دیگر متفاوت است.
1) انسولین سریع‌الاثر: انسولین لیسپرو و انسولین آسپارت (اپیدرا) از انواع انسولین‌های سریع‌الاثر هستند که 15 دقیقه یا مدت کمتری بعد از تزریق فعالیت خود را آغاز می‌کنند. در حدود یک ساعت بعد به اوج اثر می‌رسند و دو تا چهار ساعت هم در بدن فعال هستند. در واقع نباید پس از تزریق این انسولین‌ها غذا خوردن خود را به تاخیر بیندازید. همچنین به علت اینکه این انسولین‌ها به سرعت وارد جریان خون می‌شوند، تا چند ساعت پس از خوردن غذا احتمال افت قندخون کمتر است. این انسولین‌ها فقط از سوی پزشک تجویز می‌شوند.
2) انسولین رگولار: این انسولین که به نام انسولین انسانی هم معروف است، 30 دقیقه پس از تزریق وارد جریان خون می‌شود. دو تا سه ساعت پس از تزریق به اوج اثر خود می‌رسد و به مدت سه تا شش ساعت هم در خون فعال باقی می‌ماند.
3) انسولین متوسط‌الاثر: این انسولین اغلب دو تا چهار ساعت پس از تزریق وارد جریان خون می‌شود. 4 تا 12 ساعت بعد به اوج اثر خود رسیده و به مدت 12 تا 18 ساعت هم موثر است. ان.پی.اچ (NPH) یک نمونه از انسولین‌های متوسط‌الاثر است و اغلب در ترکیب با انسولین رگولار استفاده می‌شود.
4) انسولین‌های طولانی‌اثر: گلارژین یا لانتوس (LANTUS) از نمونه انسولین‌های طولانی‌اثر با مدت اثر 24 ساعته است. اگرچه این انسولین‌ها طولانی اثر هستند اما شروع اثر انسولین گلارژین بین دو تا چهار ساعت است. انسولین گلارژین برای کاهش قندخون بهتر است، چرا که میزان قندخون را در طول شب تنظیم می‌کند. انسولین گلارژین رنگ روشنی دارد و نباید با سایر انسولین‌ها مخلوط شود. این انسولین همچنین نباید به صورت داخل وریدی مصرف بشود.
از نکات جالب در خصوص انسولین لانتوس این است که این انسولین اوج اثر ندارد. یعنی اینکه احتمال افت قند خون که از عوارض شایع مصرف سایر انسولین‌ها است در این نوع انسولین بسیار کمتر از سایر انسولین‌ها است. همچنین به واسطه اثر 24 ساعته آن، می‌توان تنها یکبار در روز از آن استفاده کرد اما باید توجه داشت که همه‌روزه در ساعت معینی از آن استفاده کرد.
در بیماران دیابتی نوع دو، مصرف همزمان لانتوس با سایر ترکیبات ضد دیابت خوراکی بلامانع است. در کودکان بالاتر از 6 سال، بهتر است انسولین لانتوس صبح‌ها تجویز گردد. اخیرا جهت سهولت استفاده از انسولین لانتوس به همراه آن قلم‌های تزریق انسولین نیز به بازار آمده است. استفاده از این قلم‌ها علاوه بر کاهش درد ناشی از تزریق، احتمال آلودگی را نیز بسیار کاهش می‌دهد.
6 نکته در باره نگهداری انسولین
1) اگرچه کارخانه‌های سازنده انسولین توصیه می‌کنند که انسولین در داخل یخچال نگهداری شود اما تزریق انسولین خنک دردناک است. بنابراین برای پیشگیری از این حالت بهتر است 30 دقیقه جلوتر انسولین را از یخچال خارج کنید یا ویال انسولین را در دمای اتاق البته نه جای خیلی گرم نگهداری کنید.
2) انسولین‌هایی که در دمای معمولی اتاق نگهداری شوند، تا یک ماه قابل استفاده هستند.
3) توجه کنید که اگر تعداد زیادی ویال انسولین تهیه کردید، بقیه شیشه‌ها را باید در یخچال نگهداری کنید و زمانی که می‌خواهید استفاده کنید، یک ویال آن را بیرون آورید.
4) توجه کنید که هرگز انسولین را درون فریزر قرار ندهید. از قرار دادن ویال‌های انسولین در دمای زیاد یا تابش مستقیم نور خورشید یا درون ماشین خودداری کنید.
5) پیش از استفاده از انسولین لازم است شیشه حاوی انسولین را از نظر وجود ذرات خارجی همچنین یخ‌زدگی بررسی کنید. شیشه انسولین باید شفاف باشد. انسولین در صورت کدر شدن قدرت خود را از دست داده است.
6) پیش از مصرف انسولین حتما برچسب روی آن را بخوانید و از نوع آن مطمئن شوید. همچنین به تاریخ انقضای انسولین دقت کنید تا تاریخ آن نگذشته باشد. به هرگونه تغییررنگ و وجود ذرات معلق، یخ‌زدگی، کریستال در داخل ویال توجه کنید. در صورتی که ویال انسولین شما تمام شده است، آن را با خود به داروخانه ببرید تا مشابه آن را تهیه کنید.
مشکلات ناشی از تزریق انسولین
• کاهش قندخون ممکن است در افرادی که انسولین بیش از حد مورد نیاز دریافت یا مقدار خیلی کمی ماده غذایی مصرف کرد‌ه یا مدت زیادی به ورزش پرداخته‌اند، ایجاد شود.
• لازم است علامت‌های افت قندخون را شناخته و به سرعت برای درمان آن اقدام کنید. نشانه‌های افت قندخون در افراد گوناگون متفاوت است و شامل عرق ریزش، سردرد، سرگیجه، تپش قلب، لکنت زبان، دوبینی، عصبانیت و تغییر ناگهانی خلق است.اگر دچار افت قند شده ولی هوشیار هستید می‌توانید نصف لیوان شیر یا دو قطعه بیسکویت بخورید. اگر دچار لرزش شدید اندام شده و احساس سرگیجه داشتید، می‌توانید نصف لیوان آب میوه، نصف قاشق چای‌خوری شکر یا عسل مصرف کنید.
4 نکته قبل از تزریق انسولین
1) فواصل تزریق در یک عضو را رعایت کنید. فاصله هر تزریق با تزریق بعدی باید 1 تا یک‌ونیم سانتی‌متر باشد.
2) دمای انسولین هنگام تزریق باید مشابه دمای اتاق باشد.
3) از نبود حباب در داخل سرنگ انسولین اطمینان حاصل کنید.
4) نسبت به انسولین یا سایر مواد موجود در ویال نباید حساسیت داشته باشید.
مراحل هفت‌گانه تزریق انسولین
1) پیش از هر تزریق دست‌هایتان را بشویید. محل تزریق هم باید تمیز باشد.
2) در صورت استفاده از انسولین NPH شیشه انسولین را به آرامی میان دو کف دست بغلتانید ولی شیشه را به صورت شدید تکان ندهید.
3) به همان میزانی که انسولین لازم دارید، هوا وارد شیشه کنید. اگر از دو نوع انسولین به صورت مخلوط استفاده می‌کنید، ابتدا هوا وارد شیشه کنید.
4) پس از کشیدن انسولین به داخل سرنگ، حباب‌های هوا را خارج کنید.
5) زاویه تزریق در افراد چاق و لاغر متفاوت است. در افراد چاق در ناحیه پیشین ران‌ها و بازوها ابتدا باید پوست بالا آورده و با زاویه 90 سر سوزن وارد شود.
اما در افراد لاغر این زاویه در بازوها 45 است. تغییر زاویه تزریق باید با توجه به قطر عضله محل تزریق باشد.
6) سر سوزن را به سرعت و با ملایمت وارد پوست کنید.
7) به جهت جلوگیری از آلودگی، از هر سرنگ انسولین فقط یکبار استفاده کنید.
منبع:www.salamat.com
/ع
