در ادبیات
دینی وقتی سخن از جهاد به میان می آید، جایگاه آن مبارزه و از سر راه برداشتن موانع رشد و حرکت است؛ زیرا آن چه در اسلام یک ضرورت و بلکه هدف اساسی از خلقت انسان و جهان است، رشد مادی و معنوی فرد و جامعه ی انسانی است. جامعه ی سالم و بالنده بایستی همواره از وضعیت موجود خود به سمت وضعیت مطلوبی که کمال انسانی را تأمین می کند، در حرکت باشد و البته در این مسیر حرکت آن چه از آن گریزی نیست، برخورد با موانع است.
زمانی که در مسیر حرکت فرد و جامعه سد و مانعی قرار گیرد و آن را مختل کند به ناچار باید با آن جنگید و جهاد نمود و البته این موانع هم فردی است و هم اجتماعی؛ رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) با ظرافت خاصی این نکته را به اصحاب گوش زد کردند، زمانی که آن ها را برای پیروزی در جهاد اصغر (مبارزه ی اجتماعی با دشمنان بیرونی) ستودند و ضرورت و اهمیت جهاد اکبر یا مبارزه با نفس (مبارزه ی فردی با دشمن درونی) را یادآور شدند و البته امت اسلامی در طول تاریخ به جهت خواص و حاکمان خود، همواره از دومی بیش تر ضربه خورده است تا اولی!
جامعه ی زنده و بانشاط جامعه ای است که در مسیر رشد و تکامل قرار داشته باشد. با نگاهی به موضوعات کلان جامعه در می یابیم که شاید بتوان تمامی لوازم رشد آن را در سه حوزه ی اقتصاد، سیاست و فرهنگ دسته بندی کرد؛ لذا چنان چه جامعه ی اسلامی بخواهد از جهت مادی و معنوی رشد کند و ارزش های اسلامی در آن پرورش یابد، بایستی از نظر اقتصادی نیز از سطح قابل قبولی برخوردار باشد که در ادبیات اقتصاد اسلامی آن را از نظر فردی سطح کفاف و از نظر اجتماعی توازن می نامند. (رک. شهید صدر، اقتصادنا)
در تبیین هدف از رشد و حرکت می توان وضعیت مطلوب جامعه ی امروز ایران را در حوزه ی اقتصاد در مفاد سند چشم انداز بیست ساله جست وجو کرد؛ به طوری که باید به جایی برسیم که ایران اسلامی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فن آوری در سطح منطقه ی آسیای جنوب غربی دست یابد البته با تأکید بر این که سهم اصلی در تولید و رشد پر شتاب اقتصادی بر عهده ی منابع انسانی و سرمایه ی اجتماعی با تولید علم، دانش و تبدیل آن به فن آوری بوده و در نهایت به جامعه ای الگو از نظر اقتصادی همراه با برقراری سلامت، رفاه، امنیّت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصت های برابر، توزیع مناسب درآمد و به دور از فقر، تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب تبدیل شود.
تبیین و طراحی الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت امری خطیر ولی ارزنده برای تمامی جوامع اسلامی و بلکه برای تمام بشریت است اما با همه ی این اوصاف ایران اسلامی در حوزه ی اقتصاد با وضعیت موجودی نیز مواجه است که علی رغم تمامی تلاش های 30 سال گذشته پس از انقلاب اسلامی، تا نیل به هدف راهی دشوار و صعب العبور پیش رو دارد، چه این که هم با دشمنان و موانع داخلی مواجه است و هم با دشمنان و موانع بیرونی
الگوی حرکت و سیر از وضعیت موجود به مطلوب نیز باید در قالب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تدوین و روشن گردد. الگویی که بر خلاف الگوهای متداول توسعه در جهان، هم برخواسته از دین و شناخت منبعث از وحی نسبت به انسان و جهان است و هم بومی و متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی این مرز و بوم، الگویی که به پیشرفت و عدالت با یک دیگر نظر دارد و سعادت دنیوی و اخروی فرد و جامعه را با هم در نظر می گیرد و البته تبیین و طراحی چنین الگویی امری خطیر ولی ارزنده برای تمامی جوامع اسلامی و بلکه برای تمام بشریت است اما با همه ی این اوصاف ایران اسلامی در حوزه ی اقتصاد با وضعیت موجودی نیز مواجه است که علی رغم تمامی تلاش های 30 سال گذشته پس از انقلاب اسلامی، تا نیل به هدف راهی دشوار و صعب العبور پیش رو دارد، چه این که هم با دشمنان و موانع داخلی مواجه است و هم با دشمنان و موانع بیرونی؛ و این جاست که نامیدن عنوان «جهاد اقتصادی» بر این سال توسط رهبر فرزانه ی انقلاب اسلامی بایستی بیش از پیش کارشناسان اقتصادی و عموم مردم را متوجه وضعیت موجود، هدف و موانع پیش رو قرار گیرد.
موانعی که در صورت انسجام و همگامی مسؤولین و مردم در صورت اخلاص و عزم راسخ در حرکت برای خدا، مشمول نصرت الهی شده و برکت می یابد و به هدف می رسد.
در مورد موانعی که باید از سر راه رشد و پیشرفت اقتصادی کشور برداشته شود، مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در حرم مطهر رضوی مواردی را اشاره وار فرمودند که جا دارد توسط مراکز علمی و پژوهشی کشور در سال جدید مورد بررسی قرار گرفته و راه حل های مبارزه با آن ها تبیین شود و توسط دولت خدمت گذار به مرحله ی اجرایی در آید. از جمله ی آن موانع عبارت انداز:
· موانع رشد پر شتاب اقتصادی کشور از جمله در زمینه ی بهره وری و ارتقای سهم آن
· موانع موجود در مسیر ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بی کاری
. موانع سرمایه گذاری بخش خصوصی و مشارکت مردم در اقتصاد
· اسراف و صرفه جویی نکردن در انرژی، آب و لزوم اصلاح شبکه ی آبیاری کشاورزی
· و....*
(*) دکتر مهدی طغیانی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع)
