راهنما همراه گروه سفر می کند و رابط میان مسافران و شرکت برگزار کننده تور است . راهنما مسافران رابه هنگام دشواریهای شخصی کمک می کند و بر انجام درست برنامه و کارها نظارت دارد و حساب و کتاب هزینه را از آغاز تا پایان نگاه می دارد. در این قسمت سعی دارم یک سری از تجربیات آموزشی و عملی خودم را در زمینه سرپرستی تور و مدیریت آن طی سفرهایم برای شما نقل کنم .
به علت همسانی و تداخل وظایف ، جداسازی و مرزبندی دقیق میان اصطلاحات همراه ، راهنمای تور و حتا سرپرست دشوار است . راهنمایان حرفه ای تور گذران زندگی خود یا بیشترین بخش از آن را از راه همراهی مسافرین انجام می دهند . بیشتر انها در کشورهای جهانگرد پذیر زندگی می کنند و در پی سال های سال کار ، با منطقه ای که در آن کار می کنند به خوبی آشنا شده اند . با اینکه کار موقعیتی بسیار خوب برای سفر و آشنایی با مردمان تازه فراهم می آورد اما آنچنان دلفریب نیست ، مشکلاتی همچون امکان همسفر بودن با مسافران ناسازگار و درد سر آفرین در تورها ، پیش آمدن دشواریهای پیش بینی نشده و باز دارنده در کارهای روزمره و برنامه تور و پیامدهای ناشی از این شیوه زندگی که بر روی روابط و زندگی شخصی هم تاثیر می گذارد از جذابیت این کار می کاهد . درصد چشمگیری از راهنمایان تمام وقت مجرد هستند .
حرفه ای ها معمولا با یک برگزار کننده تور مشخص کار می کنند آنان معمولا به چندین زبان سخن می گویند و با آداب و رسوم و فرهنگ مناطق شخصی خود آشنا هستند . دوره های آموزشی که برای این کار می گذارند بیشتر به صورت کار با حقوق کم برای کار آموزی نزد کار آزمودگان و کهنه کاران است
● وظایف سرپرست تور :
یک تور لیدر هر اندازه توان انجام کارهای بیشتری را داشته باشد ارجمند تر خواهد بود . تور لیدر باید همواره آمادگی رویارویی با موارد اضطراری را همانند کارهای روزمره خود داشته باشد . وظایف او مانند سرکرده پیشاهنگان ، فرمانده سربازان یا مدیر اداره است . بسته به نوانمندی و کار آزمودگی ، یک سرپرست گروه می تواند بخشی و یا همه وظایف راهنمای محلی را خود عهده دار شود . اگر او با محل آشنا باشد می تواند برای توضیح دادن دیدنی ها با راهنمای محلی همکاری کند . داد و ستد، نقطه نظرها ، داستان ها ، لطیفه ها و ترانه ها آمیزه ای خوشایند را پدید می آورد . پیش از عهده دار شدن سرپرستی تور راهنما باید برای تبلیغ تور و مسافر گیری تلاش کند.
● مهارت ها ، ویژگی ها و استعدادها
بر خلاف آنچه که قانون اساسی ما تضمین کرده همه مردم برابر و یکسان آفریده نشده اند برخی تیز هوش تر از دیگرانند ، گروهی از تندرستی بیشتری بهره مندند و کسانی نیز از موهبت داشتن پیشینه و پس زمینه های کاری گوناگون برخوردارند آنچه که شما از یک راهنما انتظار دارید آمیزه ای هر چه بیشتر از توانمندی ها و برجستگی ها و کمترین ضعف ها وناتوانی ها است . برخی از این ویژگی ها آموختنی و اکتسابی است در حالی که پاره ای از آنها ذاتی هستند .
1. توانایی جذب مسافران :
راهنمای حرفه ای یا همراه تور شاید چندان کاری با گرفتن مسافر برای تور ندارد . راهنمایان گاهگاهی هم می توانند مسافران را به دنبال خود بکشانند . یک شرکت تور یا یک دفتر مسافرتی بر روی نام و اعتبارات چنین کسی حساب باز می کند این اعتبار و نام آوری می تواند برآمده از پیشینه دیگر او و یا به طور مشخص در نتیجه برداشتهای مسافران از مهارت های مدیریتی و یا شخصیتی آنان باشد که بر سر زبان ها افتاده است، اخلاق خوب ، خوش وبش با مسافران ، ایجاد روحیه در آنان و کارهای دیگر می تواند در جذب مسافر موثر باشد .
2. شناخت منطقه :
بدیهی است هر کس برای نخستین بار جایی را ببیند ، با آن آشنایی ندارد اما برای کسیکه از پیش به آنجا رهسپار شده باشد این یک برتری بی چون و چراست . یک راهنما با داشتن شناخت از منطقه می تواند با تسلط بیشتری سخن بگوید ، در باره جاذبه ها ، امکانات محل ، شمار روزهای سفر بهتر اظهار نظر کند و مشکلات احتمالی را از پیش در یابد . با داشتن این شناخت راهنما می تواند زمان های بهتری را برای گشتگاه ها برگزیند تا گروه گرفتار شلوغی نشوند و یا آنان را به رستوران های خوب و سر شناس ببرد.
3. دانستن زبان محل :
داشتن یک چنین توانایی (به ویژه برای تورهای خروجی ) از نیازهای حرفه ای ماست . اما بیشتر راهنمایان گهگاهی نیازی به دادن توضیحات ندارند و به این دلیل در جاهای دیدنی سرانجام به اینجا می رسند که کار را کاملا به دست راهنمای محلی بسپارند با این همه اگر دانش کاربردی زبان بخشی از ابزار کار حتا برای آماتورها است . نه تنها دانستن زبانهایی همچون انگلیسی ، فرانسه ، آلمانی و ایتالیایی می تواند سودمند باشد بلکه در موقعیتهای ویژه دانستن زبان اشاره ای نیز کارایی خواهد داشت .
4. تحصیلات و هوشمندی :
این دو ویژگی توامان با یکدیگرند اما همیشه چنین نیست برخی از دانش آموختگان می توانند الگو و نمونه ی هوشمندی باشند و بسیاری از مردمان هوشمند شاید آموزشهای رسمی بالاتر از دبیرستان را ندیده باشند پس شما کسی را به عنوان راهنما می خواهید که تیز هوش باشد و در زمانی کوتاه بتواند دانستنی ها را فرا گرفته و به یاد بسپارد و سخنور خوبی باشد . خوش رفتاری را فراگرفته باشد . راهنمای تور هرگز نباید روشنفکری باشد که بخواهد به مسافران فخر بفروشد و فضل فروشی کند و آنها را به ستوه آورد . بهترین همراهان تور کسانی هستند که تنها کمی باهوش تر از کسانی باشند که در خدمت آنها هستند .
5. کارآزمودگی و سن :
باز هم این دوعامل در هم تنیده و توامان با یکدیگرند اما گاهی همیشه چنین نیست ، برخی از بزرگسالان گوئی از تجربه ها درس نگرفته اند و برخی از جوانترها گوئی پخته و بالغ آفریده شده اند . همه چیز به سن و سال بستگی ندارد اما چندین تار موی خاکستری می تواند به جلب توجه واحترام کمک کند . با این همه بهتر است جوان کار آمد داشته باشید تا کهنه کاری که کارایی ندارد . با اینکه داشتن تجربه مستقیم از سفر بسیار سودمند است اما تجربه های مدیریتی در دیگر زمینه ها نیز می تواند در این زمینه کار ساز باشد برای این کار باید دارای پس زمینه جهانگردی بود تا بتوان تجربه ها را به کار گرفت یک مدیر مالی موفق که عادت دارد به زیر دستانش امر ونهی کند ممکن است بتواند یک تراز نامه خوب مالی ارائه دهد اما نمی تواند راهنمای تور توانمندی باشد .
6. مهارت در کمک های نخستین :
چنانکه خواهیم دید راهنمای تور در پذیرفتن مسولیتهای پزشکی باید بسیار هوشیار باشد . مهارت هایی چون دادن تنفس مصنوعی ، نجات غریق ، کمک های نخستین پیشرفته کمک بسیار با ارزشی در رهبری تور است.داشتن توانایی در این زمینه ها برای جهانگردان مایه آسایش بسیار خواهد بود.
7. پرداختن به جزئیات :
مهارتهای سازمانی اغلب دست کم گرفته می شوند ، به ویژه در زمینه رهبری تور که بیشتر بر فرهیختگی تاکید می شود . با این همه کسی را نیاز دارید که به آینده بیاندیشد پیش تر را بنگرد و برای آینده تصمیم بگیرد کسی که تمهیدات لازم برای اجرای تور را از پیش فراهم سازد و هر روزآن را باز بینی کند ، کسی که بتواند ثبتی روشن ، کامل و دقیق برای همه رویدادهای سفر فراهم آورد . کسانی که بخواهند از این کارها شانه خالی کنند در نهایت باعث شکست و بدنامی برای برگزارکنندگان تور و مدیران دفاتر مسافرتی خواهند بود . سرپرست خوب تور همواره هشیار است ، همواره حساب کتاب می کند و همواره یادداشت بر میدارد .
8. ویژگیهای شخصی :
هنگامی که شما سیاهه ای از ویژگیهای بایسته برای هر پیشه ای را فراهم می کنید بی تردید یک مدل نمونه و بی کم و کاست برای خود می سازید . هیچ انسانی نمی تواند با این نمونه آرمانی کاملا منطبق شود . از دیدگاه فیزیکی همه ما با هم اختلاف بسیاری داریم . این زنجیره ویژگی های شغلی خصوصیاتی است که هر کسی می خواهد آن را در یک کارمند از جمله راهنمایان بیابد . آنچه که از این پس می آید بیشتر ویژگی های است که برای گزینش و ارزیابی راهنمایان یا برگزار کنندگان تور به آن پرداخته می شود .
9. نیرومندی و مصمم بودن :
جدا از دیگر ویژگیها، یک راهنمای تور باید توانایی رهبری را داشته باشد یعنی بتواند بر مردم مدیریت کند و بتواند تصمیم بگیرد این کار به درد کسانی که دارای شخصیتی دودل ، بی ثبات ، ترسو و کمرو هستند نمی خورد .
10. دید مثبت :
راهنما باید آدمی خوشبین باشد یا دست کم اینگونه خود را نشان دهد . این خوشبینی باید مسری باشد . راهنمای منفی باف مایه دردسر و گرفتاری هست ، با این همه راهنمای تور نباید دچار خوش بینی بیش از اندازه باشد . برای آنکه او بتواند این خوش بینی را توجیه کند و این اطمینان و دلگرمی خود را به مسافران انتقال دهد به پختگی بسیار نیاز دارد .
11. زیرکی و خوش سر زبانی :
یک همراه تور باید سیاستمدار باشد هم با مسافران گروه و هم با کارکنان ، هتل ها ، رستوران ها ، شرکت های حمل ونقل و رانندگان روشی سیاستمدارانه داشته باشد . وی نباید به شایعات توجه کند ، به اعتماد طرف های خود باید ارج بگذارد و به حساسیت های آنها توجه کند . کار راهنمایی تور می تواند پردردسر و توانفرسا باشد ، اما راهنما نباید با مسائل پیش پا افتاده خود را درگیر کند و با هر مشکلی تا آنجا که بتواند هر چه بیشتر با قاطعیت و خوش رفتاری برخورد کند.
12. صداقت و وفاداری :
فضیلتی که هر راهنمای تور باید داشته باشد صداقت و پای بندی به اصول هم در برابر مسافرانی که آنها را همراهی می کند و هم سازمانی که برای آن کار می کند و صورت حسابها را می پردازد است . در این کار همه چیز باید آشکار باشد و هیچگونه پنهان کاری و حساب سازی نباید وجود داشته باشد . راهنما نباید دست به کارهایی بزند که به سازمان و کارفرمای او ضربه و لطمه وارد شود . چنین کاری هم ناجوانمردانه و هم نابخردانه است و پیامدهای آن سرانجام هم به خود او بر می گردد . در زمان های حساس و بحرانی باید برخورد وی با مسافران و کارفرما یکسان باشد و از هیچ یک از آنان در برابر دیگری جانبداری نکند . همه گزارش ها و صورت هزینه ها باید با دقت و صداقت نوشته شوند .
13. اعتماد به نفس و قاطعیت :
این اصطلاح به یکی از معماهای جامعه امروزین ما تبدیل شده است.هزاران تن از مردم برای دستیابی به این توانایی ها هزینه های گزافی را می پردازند.یک راهنما بهتر است دارای اعتماد به نفس و غرور بوده وکمی هم منیت داشته باشد.هنگامی که کارمند هتل موکدا اعلام می کند که اتاق یک تخته نداریم.راهنما باید سازش نا پذیر بوده و نباید کوتاه بیاید،در پاسخ وی باید بگوید بگو رئیست بیاید این به معنای داد زدن ،نا سزا گفتن یا رفتار خشن نیست. این کار نمایش نیروهای درونی ، سرسختی و سازش نا پذیری است . این به معنای این است که راهنما بر روی حقوق مسافرانش پافشاری می کند .
14. رفتار آرام :
حتی در هنگام نگرانی نیز باید لبخند اطمینان بخش بر لب داشت . بهترین راهنمایان هیچگاه حتی در درون خود نباید ترسان باشند . آنها باید در بهرانها خونسرد بوده و در برابر موارد اظطراری به زودی واکنش بایسته نشان دهند هنگامی که در تهدید مخاطرات بزرگ هستند باید توان آن را داشته باشند که به درستی و روشنی بیاندیشند و در این گونه رویدادها باید بدون ترس با سینه سپر کرده به میان معرکه بروند و با مشکلات روبرو شوند این کار به گروه آرامش خوهد داد . تجربه و گذشت زمان به تکامل این رفتار کمک می کند . اما برخی کسان این توانائی ها را به گونه ای ذاتی و فطری دارا هستند .
15. شخصیت گرم و پرشور :
ویژگیهای پیش گفته به هنگام کاربرد کم و بیش ارتشی مابانه به نظر می رسند . در هر راهنمای تور باید کمی هم رفتار افسر فرمانده وجود داشته باشد . با این تفاوت که مسافران ، یک گروه آزاد و خوشگذران هستند و نه یک دسته سرباز . راهنمای تور هنگامی که رهبری خود را اعمال می کند باید گشاده رو باشد ونشان دهد که آماده لبخند زدن است و رفتاری پرشور و دوستانه داشته باشد . گروه انتظار دارند که همراه آنها سرزنده و دارای لحنی گیرا و خوش مشربی ذاتی باشد او نباید با جهانگردان ، کارکنان هتل و رستوران ها رفتاری سرد ، رسمی و دستوری داشته باشد . از این رو نام او بر سر زبانها خواهد افتاد و می تواند پیشنهادهای دیگری نیز برای سفر به دست آورد .
16. آراستگی و پیراستگی :
مسافران تور می توانند با سر و وضعی نا مرتب یا آشفته دیده شوند اما سرپرست گروه همواره باید دارای ظاهری آراسته باشد . این آراستگی و شادابی بر اعتبار و اقتدار او می افزاید و سرمشقی برای دیگران خواهد بود . یک همراه گروه شلخته برای خودش ، شرکت کارفرما و ارزش و موفقیت تور اثر بد و ناخوشایندی خواهد داشت .
17. تندرستی کامل :
این بدین معنا نیست که سرپرست تور از آغاز روز ورزشهای سنگین بکند یادلبسته پرورش اندام باشد . اماباید تندرست باشد و از ناتوانی بدنی در رنج نباشد از بنیه خوب برخوردار باشد راهنما باید نخستین کسی باشد که برمی خیزد وبه راه می افتاد و همواره پیشاپیش گروه رهسپار باشد . همچنین او همیشه باید نخستین کسی باشد که به بستر می رود . حتی هنگامی که احساس بیماری می کند باید به گونه ای رفتار کند که گویای سرزندگی و توانمندی باشد و به هنگام بیماری ها نباید بگذارد که بیماری براو چیره شود . اگرچه بیمار است باید خواست و اراده پیگیری کارها راداشته باشد . راهنماها همچون مادران هیچگاه نباید واقعا بیمار شوند .
18. حساسیت :
گذشته از برنامه ریزی برای مسیرها و ردیابی یا موارد اضطراری ، راهنما همواره باید حالات مسافران را زیر نظر داشته باشد و واکنشهای شخصیتی آنها را پیش بینی کند و تفکر آنها را بخواند و به شکایات انها توجه کند . خستگی آنها را ارزیابی کند و اسباب آسایش و آرامش مسافران تنها و نگران را فراهم کند . او باید به همه چیزها مانند آرایش تازه موی سر ، یک تن پوش ویژه ، سوغاتی های خریداری شده که برای مسافران بسیار ارزشمند هستند ، توجه نشان دهد راهنما باید کمی هم روانشناس باشد و نسبت به مسافران و حالتهای آنان بسیار هوشیار باشد . با این همه نباید دارای شخصیتی حساس و زود رنج باشد . مشکلات گاه به گاهی نباید بر روی او تاثیر بگذارد او باید بی اعتنا به ناملایمات و موانع به راه خود ادامه دهد .
19. انعطاف پذیری و نرمش :
برخی از مردم هنگامی که روال عادی کارها در خطر به هم خوردن قرار می گیرد دستپاچه و سراسیمه می شوند این کار بیشتر برای برنامه ریزان خشک ونرمش ناپذیر روی می دهد که خواهان آنند که همه چیز مرتب و بی کم و کاست باشد . اصل قدیمی مورفی دقیقا برای تور هم مصداق دارد ( اگر قرار است چیزی خراب بشود خراب خواهد شد ). برنامه ریزی احتمال پدید آمدن دردسرهای بزرگ را کاهش می دهد اما پاره ای تغییرات گریز ناپذیر هستند . در سفر چیزهایی همچون خرابی وسایل حمل و نقل ، آشفتگی وسایل ارتباطات و پیام رسانی ، مسافران ناسازگار و درد سر آفرین یا بیماری ها ، بلایای طبیعی ، تاخیر وسایل ترابری و مانند آن وجود دارد . پس راهنمای تور باید به سرعت و با حضور ذهن چاره سازی کند باید توان آن را داشته باشد که آنگاه شرایط وادار می کند برنامه را تغییر دهد .
20. فداکاری :
چونان دیگر اصول رهبری یک همراه تور باید همواره آماده باشد تا به خاطر رفاه گروه از آسایش خود چشم پوشی کند ، برای نمونه این کار می تواند چشم پوشی از برخی برنامه های شخصی باشد . یک لیدر باید پس از همه بخورد ، بنوشد و بیاساید . این کار از هنگام برخاستن هواپیما و آغاز تور تا برداشته شدن آخرین چمدنها از روی نوار گردنده فرودگاه باید انجام شود .
21. آینده نگری :
همچنانکه نرمش پذیری فضیلتی بایسته است یک همراه تور کاردان باید همه چیزهای نادرست و دشواری ساز را از پیش دریابد و بکوشد از روی دادن آنها پیشگیری نماید . این به معنای گفتگوهای گسترده با راننده اتوبوس و کارکنان کشتی ، گفتگوهای تلفنی پیش از آغاز تور ، بررسی امکانات پیش از به دست گرفتن رهبری گروه باشد . هیچ چیزی نباید درست انگاشته شود ، همه موارد باید بازبینی و باز هم بازبینی شوند .
22. توانمندی برای پدید آوردن دوستی های پایدار:
یک راهنمای تور کارآزموده این توانایی رادارد که مسافران را به هم نزدیک کند . باید به دنبال کسانی که تنها هستند باشد و آنها را به هم بپیوندد و از آنها گروه بسازد ، گروهی از افراد پراکنده که خود را همچون همسرانی که در پی آسایش یکدیگرند و می خواهند کمترین برخورد و درگیری را باهم داشته باشند . در پایان یک تور خوب ، بیشتر مسافران گروه دوست ندارند از هم جدا شوند و پس از آن نیز با هم بسیار در تماس خواهند بود . بیشتر آنها در تورهای بعدی باهم سفر خواهند کرد .
نوشته امیر حسین جعفری
منبع : سایت اختصاصی میراث ـ صنایع دستی و گردشگری
