راز جوانی در تغذیه سالم(۱)

مقدمه:
 

نمی توان انتظار داشت که با تغییر غذای مصرفی ،تمام چین و چروک های صورت به یکباره حذف شود، ولی بر همه آشکار است که هر آنچه می خوریم، بر سلامت پوستمان موثر است. غذا بر روی تمام اندام های بدن از جمله پوست تأثیر می گذارد و تغذیه مطلوب در تمام سلول های بدن از جمله سلول های پوستی مانع از پیرشدن زودرس آنها می شود و بر شادابی و زیبایی آنها می افزاید. از جمله منافع تغذیه مطلوب بر پوست این است که نیازهای تغذیه ای درون سلولی هریک از سلولهای بدن را تأمین می کند و از صدمات ناشی از مواد آلاینده زیستی و شیمیایی بر سلامت پوست پیشگیری می نماید. اغلب مواد مغذی که با خوردن غذا تأمین می شود، از طریق هیچ یک از کرم های زیبایی قابل جبران نیست، به طوری که استفاده روزانه از کرم های مغذی بر پوست، زیست دسترسی آن را در سلولهای پوست تأمین نمی کند و ممکن است فقط تا دوره استحمام بعدی بر روی پوست انباشته شود.
ورود مواد مغذی به داخل سلول های پوست بستگی به شرایط فیزیکی پوست، غلظت مواد سازنده کرم، تکنولوژی ساخت و بسیاری از عوامل دیگر دارد، یعنی با ورود مواد مغذی از طریق دهان و در صورت سلامت دستگاه گوارش، احتمالا همه مواد مغذی جذب سلولهای بدن از جمله پوست خواهند شد؛ در حالیکه با استفاده از کرم ها نمی توان چنین اطمینانی را حاصل نمود.

تغذیه و پیری پوست:
 

تحقیقات اخیر ثابت کرده اند که تغذیه نقش مهمی بر مکانیسم های پیری و کنترل سرعت آن به ویژه در سلول های پوست دارد. مواد مغذی و غذاها برای کل اعضای بدن و سلامت آنها از جمله پوست ضروری هستند.
پیرشدن پوست ترکیبی از مکانیسم های ذاتی پیری به علت فیزیولوژی انسان همراه با آسیب محیطی ناشی از آفتاب، باد، آلودگی ها و مواد غذایی دریافتی است. تغذیه مناسب می تواند در مهار پیری فیزیولوژیک تا حدودی مفید باشد، اما حفاظت از اشعه مضر خورشید در جوانی سلول های پوست نقش موثرتری دارد؛ بنابراین کاهش مواجهه با اشعه خورشید در ساعات میانی روز و استفاده از کرم های ضد آفتاب استاندارد در حفظ سلامت پوست ضروری است، اما عدم تغذیه متعادل، اثرات سوء جبران ناپذیری بر سلول های پوست می گذارد.استفاده از مواد مغذی موضعی تنها در مقادیر بسیار بالا سودمند است. به طور مثال ویتامین C موضعی در دوز 10 درصد یا بالاتر موثر است. چنین غلظت هایی نه تنها هزینه بر و گران قیمت است، بلکه عوارض بالایی نیز دارد.
از طرفی، بسیاری از مواد مغذی دریافتی، از طریق دستگاه گوارش زیست دسترسی پایینی دارند؛ به ویژه اگر فرد دچار اختلالات گوارشی مانند سوء هضم و سوء جذب باشد، دریافت این مواد مغذی کاربرد زیادی نخواهد داشت.
بنابراین توجه به مواد غذایی همراه با سلامت مطلوب دستگاه گوارش نقش شایانی در حفظ پوست سالم و شاداب دارد.
تغذیه متعادل برای سلامت پوست حائز اهمیت است. این امر ممکن است پوست را دوباره شاداب و جوان نکند، ولی می تواند از پیری سریع و با عوارض جدی در پوست پیشگیری کند. کمبود مواد مغذی خاص مانند ویتامین B ،A_کمپلکتغذیه متعادل برای سلامت پوست حائز اهمیت است. این امر ممکن است پوست را دوباره شاداب و جوان نکند، ولی می تواند از پیری سریع و با عوارض جدی در پوست پیشگیری کند. کمبود مواد مغذی خاص مانند ویتامین B ،A_کمپلکس و اسیدهای چرب ضروری به ویژه امگا-3 دراز زنجیر می تواند موجب بروز انواع درماتیت و سایر بیماری های پوستی شود. کمبودهای خفیف مواد مغذی بسیار شایع هستند و اغلب علائم بالینی آشکاری ندارند، اما توانایی آسیب رساندن به فرایند جوان سازی و ترمیم سلول های پوستی را دارند، به عبارت دیگر، در صورت کمبود یک یا چند ماده مغذی ضروری در رژیم غذایی، مصرف بهترین کرم های زیبایی و تخصصی هم خالی از فایده خواهد بود. بر اساس مطالعات جدید، حدود نصف مردم جهان در کشورهای مختلف از کمبود خفیف یک یا چند ماده مغذی ضروری رنج می برند، در حالی که خود از آن بی خبرند، بنابراین دریافت مکمل های ویتامینی و مواد معدنی تنها در صورتی توصیه می شود که کمبود آن مواد مغذی به کمک متخصص تغذیه به اثبات رسیده باشد.
مواد مغذی آنتی اکسیدان و حفاظت از سلامت پوست:لول رخ می دهد. هر چه موجود زنده در معرض رادیکال های آزاد بیشتری قرار داشته باشد، چین و چروک بیشتری را تجربه خواهد کرد. در میان اندام ها، پوست در معرض خطر بیشتری است، چون علاوه بر رادیکال های آزاد، اشعه ماوراء بنفش نور خورشید و آلاینده های محیطی نیز تأثیر مخربی بر سلامتی آن دارند.
آنتی اکسیدان های موضعی حفاظت اندکی در برابر آسیب محیطی پوست دارند و تنها در برخی موارد می توانند سرعت پیر شدن آن را کاهش دهند، اما متاسفانه بیشتر آنتی اکسیدان های موضعی معتبر نیستند و اثر آنها به سلامت پوست، سایر مواد شیمیایی موجود در کرم و عوامل دیگر بستگی دارد .به نظر می رسد که دریافت خوارکی برخی آنتی اکسیدان ها اثر بیشتری بر حفاظت پوست در برابر رادیکال های آزاد دارد. یک ویژگی مهم شیمیای هر آنتی اکسیدان، قابلیت حل شدن آن در آب و چربی می باشد. به طور کلی، موجودات زنده دو نوع محیط فیزیکی داخل بدن دارند: یکی فضای خارج سلولی آبکی و دیگری غشاهای روغنی که دور سلول های موجود زنده را احاطه کرده اند و از مواد درون آنها در برابر عوامل خارجی حفاظت می نمایند. آنتی اکسیدان های محلول در آب عمدتا در مایعات خارج و داخل سلولی وارد می شوند، در حالی که آنتی اکسیدان های محلول در چربی، از غشاهای زیستی حفاظت می کنند. هر دو نوع آنتی اکسیدان، برای دفاع آنتی اکسیدانی علیه رادیکال های آزاد در کل بدن به ویژه پوست لازمند.
در زیر، برخی از مواد مغذی که برای پوست مفید هستند، آمده است:

محلولیت آنتی اکسیدان
محلول در آب	محلول در چربی	محلول در آب وچربی
ویتامین C	ویتامین A	اسیدلیپوئیک
سیستئین	ویتامین E	ملاتونین
متیونین	کاروتن ها	برخی پلی فنول ها
سلنیوم	لیکوپن	برخی فلاوونوئیدها
گلوتاتیون	کوآنزیم Q10	ـــــــ

ویتامین E:
 

ویتامین E، ویتامین آنتی اکسیدان محلول در چربی می باشد که از غشاهای سلولی، لیپوپروتئین ها و سایر سلول های روغنی، حفاظت می کند. پوست غنی از اسیدهای چرب غیراشباع است (مولکول های روغنی که در معرض آسیب رادیکال های آزاد هستند) و ویتامین E نقش مهمی در حفاظت از آنها دارد و می تواند به دو شکل خوراکی و موضعی مفید باشد. این ویتامین در روغن های گیاهی به وفور وجود دارد.

فلاوونوئیدها:
 

فلاوونوئیدها، گروه متنوعی از رنگدانه های گیاهی با ویژگی های آنتی اکسیدانی هستند. این مواد مسؤول رنگ بسیاری از میوه ها، سبزیجات و گل ها هستند به علاوه، این رنگدانه ها از پوست در برابر استرس محیطی محافظت می کنند. برخی فلاوونوئیدها ضد آلرژی، ضد سرطان، ضد ویروس و ضد التهاب هستند و در درمان بسیاری از بیماری های مزمن مفید می باشند. تا به حال بیش از 4000 فلاوونوئید شناسایی شده است که تنها برخی از آنها در تحقیقات مورد استفاده قرار گرفته اند. دو گروه از فلاوونوئیدها در سلامت پوست نقش برجسته تری دارند: پروآنتوسیانین ها(در انگور و پوست کاج)و پلی فنول ها(در چای سبز).

کوآنزیم Q10، اسید لیپوئیک و متیونین:
 

این سه ماده از جمله آنتی اکسیدان های بالقوه هستند که نقش های دیگری به غیر از غیرفعال سازی رادیکال های آزاد بر عهده دارند و می توانند در افزایش طول عمر سلول های پوستی، ممانعت از ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست و همچنین ترمیم و احیای مجدد سلول های بازمانده پوستی نقش مهمی داشته باشند.
در قسمت دوم، در مورد رژیم غذایی مناسب برای پوست سالم و جوان صحبت خواهیم کرد.
منبع: نشریه ی دنیای تغذیه، شماره ی 90