شهر داراب

شهر داراب یکی از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان داراب است. داراب با قدمتی چندهزارساله در جنوب شرقی استان فارس ایران واقع است. فاصله شهر داراب تا شیراز 240 کیلومتر می‌باشد. این شهرستان باجمعیتی یکصد و هشتادو نه هزار و سیصد و چهل وپنج نفر که نقاط شهری شامل هشتادو هزار و دویست و سه نفر و و نقاط روستایی شامل یکصدو هشت هزار و چهارصدو پنجاه ویک نفر می‌باشد، داراب به شهرستان‌های زرین‌دشت، استهبان، نیریز، فسا لارستان و حاجی آباد در استان هرمزگان همجواراست. وسعت شهرستان داراب حدود 7٬500 کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا 1٬180 متر می‌باشد.
تاریخچه شهرستان داراب

این منطقه یکی از قدیمی‌ترین مناطق ایران و جهان به شمار می‌رود.
باستان‌شناسی

براساس پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت این منطقه که در گذشته دارابگرد نامیده می‌شده به هزارهٔ پنجم قبل از میلاد(عصرسفال نخودی و مقارن با تمدن سیلک 2 کاشان) می‌رسد. تپه هاوتل‌های باستانی مناطق مادوان و خسویه ازجمله آثار زیستگاه‌های انسانی در دوران ماقبل تاریخ درناحیه دارابگرد می‌باشند. بنای شهرکهن دارابگرد که آثارآن در 7 کیلومتری جنوب شهر کنونی داراب قراردارد، بر اساس شواهد موجود به اوایل دوران هخامنشیان می‌رسد.

هخامنشیان و اشکانیان

برمبنای روایات تاریخی ونوشته مورخین و نویسندگان متقدم مانند طبری، حمزه اصفهانی، یعقوبی، ثعالبی، بلعمی، ابن اثیر و… شهردارابگرد توسط دارای بزرگ که در ادبیات پهلوی و اسلامی از وی به نام داریوش بزرگ یادشده ایجاد می‌شود و فردوسی شاعر نامور ایران دراین باره می‌گوید:
چو بگشاد داننده زآن آب بند یکی شهر فرمود بس سودمند
بفرمود کزهند وز رومیان بیارند کارآزموده ردان
چو دیوار شهر اندر آوردگرد ورا نام کردند دارابگرد
یکی آتش افروخت از تیغ کوه پرستیدن آذر آمد گروه
ز هرپیشه‌ای کارگر خواستند همه شهر ازایشان بیاراستند

شهر قدیم دارابگرد دردوران هخامنشیان منطقه‌ای آبادان و پررونق بوده‌است. ظاهراً این منطقه تحت حکومت آریامنه قرار داشته‌است. در دوران سلوکیان و اشکانیان ولایت دارابگرد دارای حکومت نیمه مستقلی بوده که پادشاهان آن از حاکم پارس اطاعت می‌کرده‌اند. نام آخرین امیر دارابگرد در عصر اشکانیان پیری یا تیری بوده‌است و اردشیر بابکان سرسلسله ساسانیان در نزد وی پرورش می‌یابد.
ساسانیان

آخرین امیر دارابگرد درعصر اشکانیان پیری نام داشته و پس از وی اردشیر بابکان براین شهر تسلط می‌یابد و سپس با کنترل سراسر ایران امپراتوری ساسانی را تأسیس می‌نماید. از این جهت دارابگرد نخستین مقر حکومتی ساسانیان بوده‌است. دارابگرد در عصر ساسانیان اهمیت فراوانی داشته‌است و بیشنهٔ آثار تاریخی این شهرستان متعلق به این دوره می‌باشد. ضرابخانه بزرگی نیز در دارابگرد دایر بوده که در دوران اسلامی فعال بوده‌است.
ورود اسلام

این منطقه در سال 23 هجری توسط سپاهیان مسلمان فتح می‌شود و حکومت آن در اختیار سرداران عرب و سپس در کنترل خاندان شبانکاره قرار می‌گیرد. پس از ورود اسلام این شهر تا قرن پنجم هجری قمری، همواره آبادان بوده‌است.
سلجوقیان

در سدهٔ پنجم هجری و به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دچارآسیب و ویرانی می‌شود و اهالی به ناحیه جدیدی در شرق شهر فعلی بنام تنگ رمبه کوچ می‌نمایند و پس از حمله مجدد سلاجقه به ناحیه جدید و تصرف قلعه مستحکم رمبه که با دسیسه سلاجقه صورت گرفت، اهالی به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت می‌کنند.
حملهٔ مغولان

شهر فعلی نیز در دوران ایلخانان مغول و تیموریان مورد حمله قرار می‌گیرد و خسارات زیادی می‌بیند.
صفویان و زندیان

اما در عصر صفویه با توجه حکام وقت و قرارگرفتن اراضی این شهر تحت عنوان «اراضی خاصه» رو به آبادانی می‌گذارد و به نوشته منابع تاریخی این دوره یکی از پنج وزیرنشین فارس محسوب می‌شده‌است. این شهر تا دوران زندیه از ولایات مهم فارس بوده‌است.
قاجار

درعصر قاجار شهر داراب به دلیل دارا بودن اراضی وسیع و حاصلخیز مورد توجه حکام ایالتی قرارمی گیرد با استقرار ایلات ترک و عرب در اطراف این شهر به صحنه منازعات و درگیری‌های حکومت و ایلات تبدیل می‌شود و از این رهگذر دچار صدمات جدی می‌گردد و از توسعه و پیشرفت باز می‌ماند.

آب و هوا

بشتر مناطق شهرستان داراب از نظر آب وهوایی گرمسیری است که بارش در آن بیشتر به صورت باران است و در طول سال از 350 میلیمتر تجاوز نمی‌کند.در قسمتی از داراب که به کوهستان مشهور می باشد آب و هوا حدوداً سرد و کوهستانی می باشد و در زمستان در بیشتر مناطق کوهستان برف می بارد . شغل بیشتر مردم درروستاها کشاورزی است . مرکبات آن شهره شهرهای دیگر و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس می‌باشد.البته محصولات باغی دیگر داراب نیز شهرت دارند مانند انار تنگ طه، خصوصاً انار شیرین شهوار که از شهرت بالایی برخوردار بوده و بیشتر به کشورها دیگر صادر می گردد . گل محمدی منطقه کوهستان یا سرکوه، از جمله روستاهای نوایگان و لایزنگان نیز از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است، و در سطح کشور هم از نظر میزان تولید وهم کیفیت محصول، به دلیل کشت دیم و ارگانیک بودن، بی نظیر است.

مکان‌های گردشگری

در این شهرستان بنای تاریخی دارابگرد مربوط به دوره هخامنشیان واقع است که هر ساله شمار زیادی از آن بازدید می‌کنند.دارابگرد بنای شهر قدیم داراب بوده است که به صورت دایره ای بزرگ بوده است و اکنون دیگر از آن بناها اثری نیست جز تلی از خاک و خندقی که به دور شهر کشیده بودند تا در مواقعی که شهر مورد حمله قرار می گرفت آنرا پر آب نمایند تا دشمن نتواند از خندق و دیوار شهر که بعد از خندق قرار داشت و اکنون به صورت خاکریزی باقی‌مانده عبور نماید . همچنین بقعه دحیه کلبی از اصحاب پیامبر اسلام و امامزاده پیرمراد در این شهرستان قرار دارد. از مناطق زیبای طبیعی می‌توان به منطقه رودبال اشاره کرد که در ایام مختلف سال به‌ویژه در فروردین ماه پذیرای جمع کثیری از مردم می‌باشد.

آتشکده آذرخش (مشهور به مسجد سنگی)در فاصله هفت کیلومتری جنوب شرقی شهر داراب و در دامنه کوهی مشهور به کوه پهنا بنایی در دل کوه وجود دارد که در نزداهالی مشهور به مسجد سنگی می‌باشد این بنا که به اعتقاد برخی در ابتدا معبد مهر پرستان آریایی بوده در عصر ساسانبان (یا قبل از آن) تبدیل به آتشکده می‌شود. و در زمره آتشکده‌های مهم زردشتیان بوده‌است.پس از اسلام نیز برای این معبد در قسمت جلوی آن محرابی می سازند وآنرا به مسجد تبدیل می کنند . در کنار معبد قسمتی وجود دارد که مخصوص استراحت خادمان معبد بوده است
نقش شاپور در فاصله چهار کیلومتری جنوب شهر داراب و در دامنه جنوبی کوه پهنا نقش مهمی از دوران ساسانیان قرار دارد که در نزد اهالی به نقش رستم و یا نقش شاهپور مشهور می‌باشد این نقش که در ارتفاع 7 متری از سطح زمین نقر گردیده صحنه پیروزی پادشاه ساسانی بر سپاه روم را نشان می‌دهد مساحت نقش حدود 63 متر مربع می‌باشد و در وسط آن تصویر پادشاه سوار بر اسب دیده می‌شود و در مقابل آن تصویر اسرای رومی با سرهای برهنه همراه با فرماندهانشان و یک کالسکه همراه با غنائم جنگی قرار دارد فرمانده سپاه روم از پادشاه ایران طلب عفو می‌نماید و پادشاه به علامت بخشش دست خود را بر سر وی قرار داده‌است.
آتشکده آذرجوی یکی از آتشکده‌های عصر ساسانی، در فاصله 10 کیلومتری غرب شهر قرار گرفته‌است این آتشکده که بنا به گفته مسعودی در مورج الذهب از مقدس ترین و مهمترین آتشکده‌های زردشتیان محسوب می‌شده همانند اکثر آتشگاه‌های این دوره به سبک چهار تاقی با گنبد مدور و بر روی صفحه عظیمی بنا شده‌است.
قصر بهرام در 26 کیلومتری شمال داراب.
قصر آئینه (قصر دختر) (تنگ چک چک) که به آن قصر دختر هم می‌گویند در هشت کیلومتری روستای رستاق و در جنوب شرقی آن قرار دارد.
برج شاه نشین و یا قلعه طلوع شجراین قصر در جنوب روستای رستاق قرار دارد. بر قله کوهی در این محل آثار برج بزرگی دیده می‌شود که این برج بنام «شاه نشین» معروف است. در نزدیکی آن آثار آسیابی دیده می‌شود که با باد کار می‌کرده و اینک به «آسیاب بادی» شهرت دارد.
آسیاب سنگی در قسمت شمالی مسجد سنگی یا آتشکده آذرخش دارابگرد آسیاب سنگی بزرگی قرار دارد که در دل کوه ساخته شده‌است این آسیاب دارای دو استوانه سنگی عظیم در بالای کوه‌است که از طریق آنها آب مورد نیاز آسیاب تامین می‌شده‌است.
قصر کیامرث این قصر در نزدیکی روستای نصیر آباد فورگ(داراب) و در شرق داراب قرار دارد آثار ساختمان گلی و آجری در آنجا دیده می‌شود قصر کیامرث یا کیومرث توسط بهمن پسر اسفندیار، پسر لهراسب ساخته شده‌است آثار آن موجود و در جوار روستای شاهمرز فرگ قرار دارد. در کنار جاده آسفالته قدیم داراب به بندرعباس قرار دارد و کسانی که از داراب به بندر عباس مسافرت می‌کنند آن را می‌بینند.این قصر که از دور به شکل کوهی خودنمایی می کند در بین اهالی به کوه بهمنی مشهور است .
لایزنگان روستای هدف گردش استان فارس وتولیدکننده بیشترین گل محمدی کشور
روستای نوایگان که به عنوان روستای نمونه گردشگری استان فارس انتخاب شده و تغییراتی در بافت روستا جهت هرچه بیشتر سنتی شدن روستا انجام داده‌اند که از جمله سنگ فرش کردن بیشتر کوچه‌ها به جای آسفالت می‌باشد. البته به جز خود روستا آبادی‌هایی که در کوههای اطراف روستا قرار دارد نیز از جمله مناطقی است که گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند .

آبشارهای تنگه رغز داراب

در موقعیت جغرافیایی E5417 N2853 در استان فارس واقع است. تنگه رغز در 30 کیلومتری شهرستان داراب و در جنوب استان فارس قرار دارد. این تنگه که از دو طرف با دیواره هایی بلند محصور شده است. به دلیل وجود چشمه های فراوان در این دره 64 آبشار جاری شده که از این تعداد 12 آبشار نیازمند فرود با طناب است. ارتفاع فرود ها حداقل 6 تاحداکثر 65 متر و مابقی آبشار ها با پرش در آب قابل گذر است. حوضچه های زیر آبشار ها حداقل 6 و حداکثر 20 متر عمق دارند.
دره رغز به طول تقریبی 4 کیلومتر در امتداد شمال به جنوب از سرچشمه رغز تا دره جنوب 60 آبشار و حوضچه طبیعی را در خود جای داده است که تنها 14 آبشار و آبگیر دره جنوبی مورد توجه عموم مردم و کوهنوردان بوده است و با رسیدن به آخرین آبشار دره جنوبی به ارتفاع 35 متر دره جنوبی به بن بست می رسد . منطقه سرچشمه رغز نیز که از مسیر دیگری پیمایش می گردد ، جنگلی زیباست که محل آغاز آب رغز است رسیدن به این منطقه نیز با 3 ساعت کوهپیمایی امکان پذیر است .آب رغز که از این منطقه آغاز می گردد با ایجاد حوضچه ها و آبشارهای طبیعی تا دره جنوبی امتداد و نهایتاً در آبگیرهای انتهایی به زمین باز می گردد.
از منطقه سرچشمه نیز بدون وسایل فنی امکان بازدید از چندین حوضچه و آبشار مسیر است و نهایتاً با رسیدن به آبشار بلندی به طول 23 متر کوهپیمایان متوقف می شوند در حد واسط منطقه سرچشمه و دره جنوبی رغز ده ها آبشار و آبگیرهای زیبا و طبیعت بکر تنها با استفاده از وسایل فنی امکان پیمایش می یابد.
آبشارهای این تنگه عبارتند از: آبشار نگین به ارتفاع 16 متر، عمق آب 8 متر و طول حوضچه 41 متر، آبشار بوم رنگ به ارتفاع 7 متر، عمق آب 8 متر و طول حوضچه 31 متر، آبشار مسعود به ارتفاع 8 متر، عمق آب 12 متر و طول حوضچه 15 متر، آبشار گلاب حوضچه به ارتفاع 11 متر، عمق آب 7 متر و طول حوضچه 12 متر، آبشار فتح به ارتفاع 8 متر، عمق آب 1/5 متر و طول حوضچه 6 متر، آبشار حکمت به ارتفاع 11 متر، عمق آب 15 متر و طول حوضچه 32 متر، آبشار کبوتر به ارتفاع 25 متر، عمق آب 20 متر و طول حوضچه 6 متر، آبشار جام به ارتفاع 9 متر، عمق آب 6 متر و طول حوضچه 36 متر، آبشار دماغه(فراز) به ارتفاع 12 متر، عمق آب 2 متر و طول حوضچه 4 متر، آبشار آذرخش به ارتفاع 65 متر، عمق آب 6 متر و طول حوضچه 11 متر، آبشار یادگار به ارتفاع 4 متر، عمق آب 8 متر و طول حوضچه 11 متر، آبشار وداع به ارتفاع 46 متر، عمق آب 10 متر و طول حوضچه 7 متر

ره آوردها

میوه دارابی که گونه خاصی از مرکبات است.نام دیگر آن بتابی می باشد .
شیرینی سمبوسه که با مغز بادام یاگردو و یا پودر نارگیل و شکر ساخته می شود .
شیرینی کماج
شیرینی غرابی
رب انار تنگ‌طه

اقتصاد

مردم علاوه بر کشت محصولاتی مانند گندم، جو، بنشن و پنبه، به باغداری نیز اشتغال دارند. فراورده‌های باغی آن نیز پرتقال، لیمو، نارنگی، گل محمدی لایزنگان .انگور، انار و خرماست. فرش‌بافی، با طرح کاشان، نیز در داراب رواج دارد. بافت فرش بیشتر در روستاهای نوایگان و تنگ طه انجام می گیرد و اعضای شرکت فرش نیز بیشتر از این روستاها می باشند .از نظر صنعت متأسفانه این شهرستان چندان پیشرفتی نداشته است و در این شهرستان دو کارخانه مهم یکی کارخانه سیمان و دیگر تولید لوله پلی اتیلن وجود دارد .
شهرها

جَنَّت‌شهر، شهری در بخش جنت شهرستان داراب در استان فارس است. این شهر در دهستان قریه‌الخیر، از نواحی قدیمی فارس، در هجده کیلومتری جنوب‌شرقی شهر داراب، در ارتفاع 150، 1 متری و در کوهپایه قرار دارد. کوههای مروارید در یک کیلومتری شمال، ته سرن در یک کیلومتری جنوب (هر دو از رشته‌کوه زاگرس جنوبی)، دره خرچنگ در دو کیلومتری و غار آب در شش کیلومتری شمال آن واقع‌اند. چند مزرعه موقت به آن وابسته‌است، از جمله ابراهیم‌آباد در سه کیلومتری شمال‌غربی و اسلام‌آباد در دو کیلومتری جنوب‌شرقی آن. آب مصرفی شهر از چشمه و چاه تأمین می‌شود. فاصله جنّت‌شهر با شیراز از شمال‌غربی حدود 278 کیلومتر است. این شهر در مسیر شهرهای داراب ـ حاجی‌آباد (مرکز شهرستان حاجی‌آباد در شمال استان هرمزگان) قرار دارد و با آبادی ده خیر سفلا، در فاصله حدود چهار کیلومتری مغرب، نیز در ارتباط است.

جنّت‌شهر پیش از 1372 ش، ده‌خیر نام داشت و در 3 اسفند 1372، به موجب مصوبه هیئت وزیران آبادی ده‌خیر به شهر بدل شد و جنّت‌شهر نام گرفت. در سرشماری عمومی 1375 ش، جمعیت آن 812، 9 تن ذکر شده‌است. بیشتر اهالی آن شیعه دوازده امامی‌اند و به فارسی سخن می‌گویند. همچنین عده‌ای از اهل تسنن، که به بلوچی گفتگو می‌کنند، در آنجا به‌سر می‌برند.

ناحیه‌ای که جنّت‌شهر در آن واقع شده، کمابیش منطبق بر کوره دارابگرد است. در سده چهارم، در ذکر مسافت شیراز ـ جزومِ کرمان از رَمّ مهدی، میان دارابگرد و رستاق‌الرستاق، در فاصله پنج فرسخی از هریک، نام برده که تقریباً مطابق با جنّت‌شهر کنونی است. به نوشته شوارتس، محقق معاصر آلمانی، باتوجه به جزء اول رمّ مهدی، به نظر می‌رسد که آبادی کردنشین بوده‌است. ویرانه‌های شهر جنّت قدیمی نزدیک جنّت‌شهراست که هم اکنون آنجا روستایی وجود دارد به نام کوه سفید که اهالی آن از قشقائیانی هستند که از حدود صد سال پیش در آنجا یکجا نشین شده‌اند و به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند. که هم اکنون آنجا روستایی وجود دارد به نام کوه سفید که اهالی آن از قشقایی‌هایی هستند که از حدود 100 سال پیش در آنجا یکجا نشین شده‌اند و به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند. در قرن ششم قلعه‌ای به نام رُنْبه در نزدیکی تنگی به همین نام را معرفی کرده‌است، مکان قلعه مزبور مطابق با اطراف جنّت‌شهر است.

این قلعه دست کم تا سده نهم از قلاع مهم فارس شمرده می‌شد. به گفته ابن‌بلخی، حاکم دارابگرد کسی بود که این قلعه را در اختیار بگیرد. حافظ ابرو (متوفی 833) نیز از تنگ رنبه در کوره دارابجرد/ دارابگرد نام برده‌است در سده سیزدهم، خورموجی (ص 489ـ490) از ده خیر یاد کرده و در اواخر سده سیزدهم، قلعه رنبه را در چهار فرسخی و ده خیر را در سه فرسخی مشرق شهر داراب، در بلوکی به همین نام، ضبط کرده‌است. در 1323 ش، این آبادی مرکز دهستان قریه‌الخیر بود و 917، 2 تن جمعیت داشت. در حدود 1330 ش نیز قصبه ده‌خیر علیا همین دهستان بود، ساکنان آن کشاورز بودند و از صنایع‌دستی، قالی‌بافی در آنجا رواج داشت . امروزه طوایفی از ایل خمسه * در پیرامون این شهرِ رو به رشد، ییلاق و قشلاق می‌کنند.