ریز مغذی ها و ویتامین ها و املاح برای کودکان

تغذیه، کودک، نوزاد، ریزمغزی ها، ویتامین، املاح

منابع غذایی روی

سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواربار و کشاورزی میزان نیاز روزانه روی هر فرد 5/5 گرم اعلام کرده است. اکنون ببینیم روی در کجاها یافت می شود: « روی » در تمام مواد غذایی حیوانی و گیاهی که منبع خوب پروتئین هستند، وجود دارد.

منابع غنی روی عبارتند از:

صدف، جگر و انواع گوشتها به ویژه گوشت قرمز ( گوشت مرغ و ماهی هم حاوی روی هستند، اما میزان روی در گوشت قرمز بیشتر است) و تخم مرغ، حبوباتی مانند لوبیا و عدس، غلات سبوس دار، شیر و مواد لبنی و انواع مغزها نظیر بادام زمینی، گردو، بادام و فندق نیز حاوی عنصر روی هستند، اما به طور کلی قابلیت جذب روی از منابع حیوانی بیشتر از منابع گیاهی است. گفته می شود قابلیت جذب روی از گوشت چهار برابر غلات است. میزان جذب روی بسته به وضعیت روی فرد از 15 تا 40 درصد متفاوت است.

عوامل کاهش و افزایش دهنده جذب روی

مس و کادمیوم رقیب اصلی جذب روی به حساب می آیند ولو این که اثر خود روی را دارند، دریافت بالای آهن و کلسیم جذب روی را کاهش می دهد. جذب روی ممکن است توسط گلوکز، لاکتوز و یا پروتئین سویا که به تنهایی و یا همراه با گوشت منصرف شود، افزایش یابد.
روی موجود در شیر مادر مانند آهن در مقایسه با شیر گاو از قابلیت جذب بالاتری برخوردار است و این هم شاید خبر خوشی باشد برای مادرانی که فرزندشان شیر آن ها را می خورد!

مصرف آهن در کودکان

مقدار مورد نیاز آهن:

نقش آهن در افزایش ضریب هوشی در کودکان نقش این مکمل را برجسته تر ساخته است.
آهن یک مکمل ضروری می باشد که مقدار آن در بعضی رژیم های غذایی ناچیز است.
میزان مورد نیاز آهن در خانم های 15-11 سال 15 میلی گرم، در خانم های باردار 30 میلی گرم و در بزرگسالان با سن بیشتر از 50 سال 10 میلی گرم در روز می باشد.
در دورانی که کودکان به سرعت رشد می کنند ( زیر 5 سال ) بایستی حداقل روزانه 10 میلی گرم آهن مصرف کنند.
فرآورده های حاوی آهن دارای آهن یا ترکیبی از آهن و ویتامین ها می باشند.
فرآورده هایی که برای خانم های باردار مورد استفاده قرار می گیرند دارای آهن و اسید فولیک می باشند.
جهت جلوگیری از مسمومیت بایستی به نکات زیر توجه نمود:
فرآورده های حاوی آهن می توانند باعث جراحات جدی یا مرگ در کودکانی که به صورت تصادفی آهن مصرف کرده اند شود.
بسته بندی هایی که کودکان قادر به باز کردن آن می باشند بایستی بعد از هر بار مصرف کاملا بسته شوند.
فرآورده های حاوی آهن، بایستی دور از دسترس کودکان نگه داشته شوند.

علائم مسمومیت آهن:

کودکانی که با مصرف آهن دچار مسمومیت می شوند مشکلات فوری یا تأخیری پیدا می کنند.
اولین علامت مسمومیت آهن درد معده می باشد که گاهاً منجر به بروز زخم در قسمت های فوقانی دستگاه گوارش می شود و همراه با تهوع و استفراغ می باشد.

مکمل ویتامین ها و املاح:

پس از 2 سالگی کودکانی که غذاهای متنوعی از تمام گروه های غذایی هرم مصرف می کنند، بدون نیاز به مصرف مکمل می توانند نیازهای تغذیه ای خود را تأمین کنند. زیرا غذاهای مختلف علاوه بر ویتامین و املاح سایر مواد مغذی را نیز برای بدن تأمین می کنند که این روش، بهرتین راه تأمین نیازهای غذایی است.

بعضی از منابع کلسیم

ماست
شیر
پنیر
کنسرو ماهی
پودینگ تهیه شده با شیر
سوپ شیر
سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج

بعضی منابع آهن

گوشت های بدون چربی ( بخصوص گاو ) - جگر - دل و قلوه
ماهی ساردین
اسفناج
لوبیای خشک پخته شده و عدس

بچه ها را با ویتامین، از چرخه بد غذایی خارج کنید.

کودکان باید مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز خود را با تغذیه ای که از مواد طبیعی دارند به دست بیاورند و از آن جمله می توان به مواد غذایی چون: شیر و سایر لبنیات، میوه و سبزیجات سبز، مواد پروتئینی مانند مرغ، ماهی، گوشت و تخم مرغ و نان و غلات اشاره کرد. اما سؤال اساسی این است که چه کودکانی به مکمل های ویتامینی نیاز دارند، کودکانی که به صورت معمول غذاهای سالم و تازه مصرف نمی کنند، کودکان ایرادگیر که به اندازه کافی غذا نمی خورند، کودکانی که به بیماری های مزمن از قبیل آسم یا بیماری های گوارشی مبتلا هستند. به ویژه اگر در حال درمان باشند.
کودکان فعالی که به ورزش های فیزیکی سخت مشغول هستند، باید از مکمل های غذایی استفاده کنند. همچنین مصرف این مکمل ها برای کودکانی که به میزان زیاد fast food می خورند، کودکانی که گیاه خوار هستند و رژیم های بدون لبنیات یا رژیم های غذایی دیگر دارند و کودکانی که از نوشیدنی های کربوناتی که موجب کاهش ویتامین و دفع مواد معدنی بدن می شود، استفاده می کنند، توصیه می شود.

ویتامین و مواد معدنی مفید برای کودکان

ویتامین A ، موجب رشد و ساختن بافت ها، استخوان، پوست سالم، چشم و سیستم ایمنی می شود. بهترین منابع ویتامین A شامل شیر، پنیر، تخم مرغ و سبزیجات زرد و نارنجی مانند هویج، کدو و سیب زمینی شیرین است.
ویتامین های خانواده B نیز به سوخت و ساز، تولید انرژی و سلامت سیستم عصبی و چرخشی کمک می کنند. منابع خوب این ویتامین ها گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، شیر، آجیل، پنیر، لوبیا و سویا است.
ویتامین C، سلامت ماهیچه ها، بافت های متصل و پوست را تقویت می کند. مرکبات، توت فرنگی، کیوی، گوجه فرنگی و سبزیجات سبز مانند کلم بروکلی از جمله منابع سرشار از ویتامین C هستند.
ویتامین D نیز به رشد استخوانها و دندانها و همچنین جذب کلسیم کمک می کند.
منابع این ویتامین شیر، پنیر و ماست، زرده تخم مرغ و روغن ماهی است.
کلسیم به رشد کودکان و ساخت استخوان های قوی کمک می کند. منابع آن شیر، پنیر، ماست، سویا و آب پرتقال های غنی شده است.
آهن ماهیچه را می سازد و برای سلول های خونی بسیار ضروری است. کمبود آهن در دوران بزرگسالی به ویژه در دختران بسیار زیاد است. منابع سرشار آهن، گوشت قرمز، بوقلمون، اسفناج، حبوبات و آلوبخارا هستند.

نکات مهم در دادن ویتامین به کودک

ویتامین ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید تا آنها را مثل شکلات نخورند.
همچنین از مصرف بیش از اندازه مکمل ها خودداری کنید، چرا که موجب مسمومیت می شود. اگر فرزند شما از داروی خاصی استفاده می کند، ابتدا از پزشک درباره تداخل داروها با ویتامین ها و مواد معدنی بپرسید تا با مشکل روبه رو نشوید. در ضمن توجه کنید که حتماً مکمل ها را از داروخانه تهیه کرده و از مکمل هایی استفاده کنید که دارای برچسب تأیید به وزارت بهداشت است.
منبع مقاله :
قاسم زاده، محمد جواد؛ (1389)، تغذیه کودکان، قم: انتشارات شمیم قلم، چاپ دوم