عبارت هایی که به عنوان تفسیر ذیل آیه فوق در باره عالم ذرآوردید که روح انسان ها قبل از خلقت در عالم ذر بعد از یک امتحان الهی به دسته های مختلف خوب، متوسط، بد و خیلی بد و غیره تقسیم شده و بر این اساس، خلقت هر انسان بر مبنای این درجات صورت گرفته، در منابع تفسیری یافت نشد. 

به طور خلاصه، باید گفت آنچه در آیات قرآن (1) از جمله آیه 172وجود دارد، مفادش این است که خدای متعال به طور کلی، از فرزندان آدم پیمان بر ربوبیت خدا گرفته تا بر تمامی بنی آدم اتمام حجت شود.

علامه طباطبایی در توضیح آیه می گوید: آیه فوق گفت و گویی بین خدا و انسان می‏باشد. در این گفتگو خداوند از انسان‏ها اقرار می‏گیرد که پروردگار و خدای آنان است و این اقرار گرفتن، برای اتمام حجت بر انسان می‏باشد که در آینده ادعای غفلت نکند.

و در ادامه می گوید: آیه ناظر به وجود و حضور جمعی انسان‏ها در حضور خدا است؛ حضوری که غیبت در آن متصور نیست. گویی همه فرزندان آدم یک جا از پشت پدران گرفته شده، گرد هم جمع شده اند و در برابر خدا حضور دارند. در این حالت، هر انسانی خود را حضوری می‏یابد و یافته‏اش گواهی روشن بر وجود خدا و خداوندگاری او است؛ ولی قرار گرفتن انسان‏ها در گردونه زمان و تحولات جهان، آدمی را چنان مشغول و از خود بی خود می‏کند که از آن علم حضوری که به آفریدگار خود داشت، غافل می‏گردد و این میثاق بر هیچ انسانی که کم ترین درک و شعور انسانی را داشته باشد، پوشیده نیست. عالم و جاهل، صغیر و کبیر، و شریف و وضیع، همه در این درک مساویند و خلاصه، همگی باید در برابر خدا پاسخگو باشد. (2) گفتنی است درباره عالم ذر و میثاق گرفتن از بندگان، بین دانشمندان اسلامی نظرات مختلفی ارائه شده است که برای اطلاع بیش تر می توانید به کتاب "فطرت در قرآن" آیت الله جوادی از مراجعه نمایید.

پی ‏نوشت‏ ها:

1. اعراف (7)، آیه 172 - 174.

2. محمد حسین طباطبایی، ترجمه المیزان، انتشارات اسلامی، سال 1381ش، ج ‏8، ص 402.