برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله انواع سرطان خون، بیماری‌های ژنتیکی مانند تالاسمی بتا و همچنین بیماری‌های خود ایمنی، از پیوند مغز استخوان استفاده می‌شود.
به گزارش ، ابران نوشت: در این پروسه، برای اینکه عمل پیوند موفقیت‌آمیز باشد و به اصطلاح، بدن عضو پیوندی را پس نزند باید «HLA» دهنده و گیرنده پیوند یکی باشد. (به عبارتی آنتی ژن‌های گلبول سفید به اختصار اچ ال‌ای نامیده می‌شوند و وظیفه اصلی آنها شناسایی سلول‌های خارجی است؛ بنابراین برای اینکه احتمال موفقیت پیوند افزایش پیدا کند این آنتی ژن‌ها در دهنده و گیرنده باید یکی باشند).
دکترمریم رفعتی در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه «بهترین دهنده‌ها در عمل‌های پیوند خواهرها و برادرها هستند» می‌گوید: در صورتی که فردی نیاز به پیوند داشته باشد در نخستین قدم از خواهر یا برادر کمک می‌گیرند.
زیرا به احتمال 25 درصد HLA یا نشانه‌های ژنی آنها شبیه هستند، بتدریج در دهه‌های اخیر با کوچک شدن خانواده‌ها در نتیجه تک فرزندی یا کم شدن تعداد فرزندان این روند با مشکلات جدی رو به رو شد، در کشوری مانند عربستان که خانواده‌ها بزرگ هستند و تعداد فرزندان زیاد است حدود 60 درصد مشکل بیماران حل می‌شود، اما در ایران در حال حاضر این میزان بسیار پایین آمده و در اقوام دورتر هم پیدا کردن HLA یکسان بسیار کم است و ناچار باید به بانک‌های HLA مراجعه کنیم.
مشکلات بانک‌های HLA
بر اساس تحقیقات انجام شده و آمارهای موجود فقط 30 درصد از افرادی که نیازمند پیوند هستند از طریق خویشاوندان می‌توانند نیازشان را برآورده کنند و 70 درصد باقیمانده به ناچار باید از روش‌های دیگر استفاده کنند مراجعه به بانک‌های HLA یکی از روش‌های متداول است که در حال حاضر این بانک‌ها در خارج از کشور وجود دارند و بیشتر آنها از جمعیت‌های اروپایی و امریکایی هستند.
به گفته این متخصص ژنتیک پزشکی، ایرانی‌ها برای پیدا کردن اچ ال‌ای یکسان در بانک‌های موجود دچار مشکل هستند زیرا این فاکتور وابسته به قومیت و خویشاوندی است و احتمال اینکه یک ایرانی بتواند در بانک‌های خارج اچ ال‌ای پیدا کند بسیار کم است.
از آن جایی که خانواده‌هایی که کودک بیمار نیازمند به پیوند داشتند به‌دلیل مشکلاتی که سد راه بود نمی‌توانستند جان فرزندشان را نجات دهند، برای رفع این نیاز حیاتی که در مرگ و زندگی یک انسان دخیل است پزشکان به راه حلی رسیدند که نقطه امیدی است برای ختم تمامناامیدی‌ها.
دکتررفعتی با اشاره به خانواده‌ای که کودک بیمار نیازمند به اچ ال‌ای دارد توضیح می‌دهد: زن و شوهر می‌توانند برای حل مشکل دوباره باردار شوند با این تفاوت که این بار جنین با سیکل «IVF» تشکیل می‌شود، در عین حال هم وضعیت رویان‌ها با هدف انتخاب خواهر یا برادری که به بیماری مبتلا نیست، قبل از لانه گزینی بررسی می‌شود، علاوه بر آن در این روش جنینی با «HLA» یکسان با کودک بیمار انتخاب شده و در رحم مادر قرار می‌گیرد، در این روش جنین‌هایی را که 100 درصد با فرد نیازمند پیوند مطابقت دارند بعد از تشخیص انتخاب می‌شوند. این کار دو حسن بزرگ دارد؛ اول اینکه پدر و مادر از سلامت کامل نوزاد خود مطمئن هستند و حسن دوم این است که پس از تولد نوزاد بسرعت با استفاده از خون بندناف و سلول‌های بنیادی می‌توان پروسه درمان کودک بیمار را شروع کرد.
او در ادامه می‌افزاید: با توجه به اینکه مولکول HLA منطقه بسیار بزرگی در ژنوم دارد که در افراد مختلف متفاوت است، نسل جدید تعیین توالی این امکان را فراهم می‌کند که تنها در یک نوبت آزمایش کل منطقه ژنوم با دقت بالا تعیین توالی و بررسی می‌شود و HLA یکسان جنین با کودک بیمار با سرعت بسیار بالایی پیدا می‌شود؛ با کمک این روش دیگر نیازی به ارسال نمونه یا داده‌های بیماران ایرانی به خارج از کشور وجود ندارد و با کمک این تکنیک مشکلات عمده بیماران در داخل کشور حل می‌شود. البته لزوم ایجاد بانک‌های HLA در داخل کشور نیازی است که نباید به فراموشی سپرده شود.
به امید روزی که هیچ بیمار ایرانی نیازمند به پیوند مجبور نباشد برای نجات جان فرزند خود به خارج از مرزها مراجعه کند.
