باقلا که در گویش محلی به آن باقالی گفته میشود، گیاهی است علفی، دارای ساقه شیردار و ارتفاع 80 سانتی مترکه از خانواده حبوبات بوده وبومی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا با شمار میآید. این دانه محصول فصل خنک بهخصوص بهار است که به دلیل داشتن فیبر باعث تنظیم سطح قند خون میشود و همچنین دارای مادهای بنام فیتین بوده که تاثیر تقویت کنندگی بدن را دارد.
خواص و فواید
باقالی سرشار از آهن، فسفر، مس، منگنز، فیبر، پروتئین، منیزیم، ویتامین A، K، B و اسیدفولیک بوده که برای رفع کم خونی بسیار مفید است.
باقالی و پوکی استخوان: کلسیم و پتاسیم موجود در باقالا از بروز پوکی استخوان جلوگیری کرده و به کنترل فشارخون بالا کمک میکند؛ همچنین غذای خوبی برای دوران نقاهت است.
باقالی و سنگ کلیه: 30 تا 60 گرم گل باقالی را در یک لیتر آب ریخته و اجازه دهید به مدت 20 دقیقه دم بکشد؛ سپس آن را از صافی عبور داده ومقدار یک فنجان بنوشید. این نوشیدنی ضدتشنج و ادرارآور است و به دفع سنگ کلیه کمک میکند.
باقالی و پارکینسون: باقلا دارای مقدار زیادی ال دوپا (L DOPA) است؛ ماده ای که سالهاست در درمان پارکینسون مورد استفاده قرار می گیرد.
باقالی و زیبایی: ویتامین A موجود در باقالی برای سلامت پوست، تقویت بینایی و رشد استخوان ضروری است. برای از بین بردن لکههای پوستی، باقالی را پخته و له کنید؛ سپس آن را مانند ماسک روی صورت خود بمالید و اجازه دهید برای 10 دقیقه روی پوست بماند. باقالی پخته را با شنبلیله و عسل مخلوط کنید و روی جوشهایتان قرار دهید. این کار باعث نرم شدن و رسیدن جوش و بیرون آمدن چرک از آن میشود. این ضماد همچنین برای کاهش ورم زیر چشم مفید است. برای افزایش شادابی پوست نیز یک قاشق غذاخوری پودر باقالی را با گلاب مخلوط کرده و برای 10 دقیقه روی صورتتان قرار دهید؛ همچنین برای جلوگیری از سفیدشدن مو، گل باقالی را له کنید و به موهایتان بمالید.
باقلا برای رفع ورم سر انگشتهای دست که به اصطلاح گوشه کردن میگویند نیز بسیار مفید است. در این مورد باید یک مشت گل باقلا را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت جوشانده و انگشت مریض را در جوشیده آن که گرم و داغ است فرو برد و مدتی نگه داشت.
انواع باقالی
امروزه در ایران دو نوع باقالا کشت میشود:
1- باقالی معمولی که به صورت خام یا پخته مصرف میشود. باقالی زرد نیز همان خشک شده باقالی سبز است که از آن در تهیه دمپختک استفاده میشود.
2- باقالی لوبیا خطه گیلان، معروف به «پاچِ باقالا» که ریزتر و لطیفتر است اما خام خورده نمیشود و بیشتر در خوراک محلی «باقالا قاتُق» به کار میرود.
موارد مصرف
باقالی پخته یکی از خوراکیهای عمده مستمندان بوده و در شهرهای مصر بیشتر مردم باقلا و روغن و سرکه را با نان لقمه کرده به عنوان صبحانه میخورند. در ایران، باقالی جزء اصلی چند خوراک، از جمله باقالی پلو، خورشِ باقلا، باقلا قاتق و کوفته باقلا به شمار میرود.
موارد منع مصرف
- برای افرادی که با مصرف باقالا دچار حساسیت و کمخونی میشوند منع مصرف دارد.
- افراد مبتلا به بیماری «فاویسم» باید از خوردن و حتی بو کردن باقالی خودداری کنند.
نکات
- مصرف باقالی همراه با ماست دلپیچه میآورد.
- زیادهروی در مصرف باقالا تازه باعث ایجاد تاول در دهان، نفخ یا سنگینی معده میشود(نفخ باقالای کهنه و بدون پوست کمتر از باقالای تازه و با پوست است). مبتلایان به کلسترول خون بالا، گرفتگی عروق، فشار خون بالا، اسیداوریک بالا، افسردگی، دلدرد، سنگ اورات، خارش پوستی و صرع نیز نباید در خوردن باقالا زیادهروی کنند.
- از مصرف باقالا هنگام شب خودداری کنید؛ زیرا باعث بیخوابی میشود.
- در بسیاری از افراد باقالی جواب آزمایش هپاتیت ب را مثبت میکند و باعث اشتباه شدن آزمایش خون میشود.
- خانمهای باردار زیر نظر پزشک از باقالی استفاده کنند.
تاریخچه
باقالی سابقه چندین هزار ساله دارد و از دیربازمورد استفاده یونانیان، رومیان باستان و همچنین مصریان و فراعنه بوده است؛ به طوری که نمونههایی از باقالی در قبرهای مصریان باستان پیدا شده. باقالا در 2800 سال قبل از میلاد مسیح به چین رسیده و در ایران بیشترین مصرف آن در میان ساکنان شهرستان بهبهان واقع در جنوب شرقی استان خوزستان ثبت شده است.