علی‌اکبر نیکواقبال - اقتصاددان- در گفت‌وگو با ایسنا، درباره‌ی وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران، اظهار کرد: اگر به سال‌های گذشته برگردیم متوجه می‌شویم نرخ سرمایه‌گذاری در ایران نسبت به تولید ناخالص ملی شش درصد بوده است که این شش درصد نیز استهلاک سرمایه‌گذاری را پوشش می‌دهد و در نتیجه سرمایه‌گذاری نو نداشته‌ایم.
وی ادامه داد: در سال‌هایی که رشد اقتصادی منفی را تجربه کرده‌ایم، بزرگ‌ترین مشکل نبودن سرمایه‌گذاری بوده است البته در سال‌های قبل نیز شاهد سرمایه‌گذاری چشم‌گیری نبوده‌ایم.
این اقتصاددان درباره تاثیر برجام بر سرمایه‌گذاری خارجی در ایران توضیح داد: وقتی برجام به امضاء رسید همه منتظر بودند که آثار آن از جمله ورود سرمایه‌گذار خارجی به کشور را سریع مشاهده کنیم ولی واقعیت این است وقتی توافق‌نامه یا قراردادی به امضاء می‌رسد تا نظر سرمایه‌گذاران خارجی به کشور جلب شود کمی طول می‌کشد.
نیکواقبال گفت: وضعیت سرمایه‌گذار خارجی در هر کشوری به اندازه زیادی بستگی به وضعیت سرمایه‌گذاری داخلی هم دارد. این‌که در داخل شرایط اقتصادی و بازگشت سرمایه و سود برای سرمایه‌گذاران چگونه است می‌تواند بر سرمایه‌گذاران خارجی تاثیر داشته باشد.
او ادامه داد: طبیعتا وقتی کسی بخواهد ثروت و سرمایه خود را به کشور بیاورد، بررسی می‌کند و می‌بیند که در کشورهای مشابه وضعیت سرمایه‌گذاری چگونه است و در کدام کشور سود بیشتری عایدش خواهد شد. اکنون خبر می‌رسد که عربستان هفت میلیارد دلار سرمایه خارجی به مالزی می‌برد طبیعتا بسترهای لازم در مالزی تا حدی فراهم است که عربستان بتواند هفت میلیارد دلار سرمایه خارجی ببرد و از بازگشت سود سرمایه خود اطمینان حاصل کند.
وی همچنین اظهار کرد: به‌طور کلی سرمایه‌گذار وقتی می‌خواهد سرمایه به کشوری وارد کند به دو موضوع ریسک سرمایه‌گذاری و سوددهی آن توجه می‌کند و تمایل دارد به کشوری ورود کند که ابتدا ریسک سرمایه‌گذاری در آن کشور پایین بوده و سود بیشتری عایدش شود.
این اقتصاددان همچنین بیان کرد: هفته پیش وزیر اقتصاد از جذب 1.5 میلیارد دلار سرمایه خارجی به اقتصاد ایران سخن گفت که نشان‌دهنده این است که اندک اندک در پسابرجام سرمایه‌گذاران خارجی به کشور ما ورود می‌کنند ولی به هرحال باید در نظر داشته باشیم که برای مشاهده نتایج آثار ورود سرمایه‌گذاری خارجی پنج – شش سال زمان نیاز است و معمولا برای سرمایه‌گذاری از جمله سرمایه‌گذاری خارجی یک چشم‌انداز 10 ساله را در نظر می‌گیرند.
نیکواقبال گفت: اکنون دولت باید برنامه‌هایی بچیند که ورود سرمایه‌گذار خارجی به کشو را افزایش دهد. اکنون مشاهده می‌کنیم که وزارت اقتصاد و دارایی بسته‌ای برای تشویق سرمایه‌گذاران خارجی در نظر گرفته است که از جمله می‌توان به برخی معافیت‌های مالیاتی و غیره اشاره کرد.
به گفته او یکی از مشکلات مهمی که اکنون ورود سرمایه‌گذار خارجی به ایران را تهدید می‌کند مشکل بازار فروش است اکنون فقط 30 درصد از بازار فروش ما در اختیار تولیدکنندگان داخلی است و مابقی آن در اختیار واردکنندگان قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی چگونه می‌توان انتظار سرمایه‌گذاری داشت تولیدکننده باید درآمدی داشته باشد که بتواند سرمایه‌گذاری کند.
وی ادامه داد: بحث بازار فروش در سرمایه‌گذاری خارجی اهمیت بسیاری دارد طبیعتا وقتی دروازه‌های کشور به روی خودروساز کره‌ای بسته شود، او مجبور می‌شود برای استفاده فروش ایران به فکر سرمایه‌گذاری به داخل کشور بیفتد. مثلا محصولات را به کشور آورده و در ایران آنها را مونتاژ کند، ولی وقتی دروازه‌های کشور به روی واردات خودرو با تعرفه‌های اندک باز است طبیعتا میل و رغبتی برای ورود به کشور نخواهد داشت.
وی افزود: در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی موضوع تعرفه‌ها بسیار مهم است. دولت باید به فکر این باشد که تعرفه‌ها را در حدی تعیین کند که هم تولیدکننده ضرر نکند و هم این‌که انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود سرمایه خود وجود داشته باشد.
این اقتصاددان درباره‌ی تاثیر آمدن ترامپ به عنوان ریاست جمهوری آمریکا بر رغبت سرمایه‌گذاران خارجی به ایران گفت: از نظر من ترامپ از نظر سیاسی چهره‌ای محبوبی در سطح جهان نیست و در داخل آمریکا نیز با مخالفت و ممانعت‌های زیادی روبه‌روست و اتفاقا از این نظر این موضوع در دیپلماسی خارجی ایران تاثیر مثبتی دارد. ما باید بتوانیم از فرصت رابطه پرتنش آمریکا با برخی کشورها بهره‌برداری کرده و تهدیدها را کاهش دهیم. اکنون فرصتی است که ایران می‌تواند در پسابرجام از رابطه با اروپا استفاده کرده و مبادلات بین‌المللی خود را با کشورهای اروپایی افزایش دهد.
نیکواقبال ادامه داد: با این حال هنوز اعتماد بین‌المللی کاملا به ایران جلب نشده است و این موضوع به این دلیل است که ما در روابط دیپلماتیک خود با برخی کشورها مشکل داریم و این موضوعی است که در جلب سرمایه‌گذار خارجی تاثیر زیادی دارد و دولت باید در جهت بهبود روابط خارجی ایران با کشورهای خارجی اقدام کنند.
وی افزود: از چرچیل نقل شده است که دوست و دشمن انگلستان کسی است که منافع این کشور را تامین کند یا به مخاطره بیندازد. بد نیست که سیاستمداران‌مان نیز کمی چنین دیدگاهی را بررسی کرده و به کار ببندند.
